Την εκτέλεση των 62 μαρτύρων από τους Ναζί στις 3 και 14 Ιουνίου του 1942 πραγματεύεται το βιβλίο του Μανώλη Παπαμαστοράκη, που αποτελεί σημαντική προσφορά στην σύγχρονη ιστορία της Κρήτης.Ο Μανόλης Παπαμαστοράκης έχει ιδιαίτερη προτίμηση στην ιστορία για αυτό και έχει εξελιχθεί σε έναν αξιόλογο ιστορικό συγγραφέα. Προβάλλει και αναδεικνύει με την γλαφυρή πένα του κάθε αξιοπρόσεκτο ιστορικό γεγονός. Ασχολείται κατά προτεραιότητα με την Κρητική ιστορία. Θέλει να κρατήσει ‘ζωηρή’ την ιστορική μνήμη.
Τον έχει βαθιά σημαδέψει η ομαδική εκτέλεση των 62 Μαρτύρων στο Γάζι στις 3 και 14 Ιουνίου του 1942 από τους Γερμανούς κατακτητές, επειδή ήθελαν να ζουν ελεύθεροι. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και τρείς συγχωριανοί του και συγγενείς από τα Κάτω Καστελλιανά, ο θείος και η αδελφοί «Κουτεντάκηδες». Αν και 10χρονο αγόρι τότε, θυμάται τους θρήνους των δικών τους, όταν έφθασε στο χωριό η θλιβερή είδηση.
Ο Συγγραφέας αισθάνεται ένα χρέος να παρουσιάσει με το νέο του αυτό βιβλίο στο αναγνωστικό κοινό «τις γενναίες, ανεπανάληπτες και αδάμαστες μορφές των 62 Ηρώων που στάθηκαν αγέρωχοι με προτεταμένα τα στήθη τους μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα των γερμανών που θυσιάστηκαν αυτοπροαίρετα, γιατί θέσανε παν’ από όλα την Πατρίδα και την Ελευθερία της».
Και το κάνει αυτό με μια υπέροχη συγγραφική πληρότητα, με μια γλαφυρή εξιστόρηση των γεγονότων που συγκινεί και δονεί τις καρδιές. Παραθέτει, αντικειμενικά, αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που ένα μέρος από αυτό είναι αδημοσίευτο. Για αυτό τούτο το έργο του εκτιμάται δίκαια ως μια σημαντική προσφορά του στην σύγχρονη ιστορία της Κρήτης.
Χρόνια ολόκληρα ασχολήθηκε με τη συλλογή των ιστορικών αυτών ντοκουμέντων που παραθέτει. Με μια μηχανή στο χέρι και με πολύ επιμονή και υπομονή οπλισμένος, επισκεπτόταν τα χωριά και τα σπίτια των νεομαρτύρων αυτών, των αθάνατων ηρώων της Κρητικής ελευθερίας, για να βρει τους επιζώντες συγγενείς τους, να συγκεντρώσει από αυτούς στοιχεία και να πάρει φωτογραφίες. Σκοπός του ήταν να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν πλουσιότερο υλικό για να κρατήσει ‘ζωντανή’ την μνήμη τους και να μην αφήσει να την αφανίσει ο χρόνος. Οι νεώτερες γενιές της Κρήτης πρέπει να μάθουν την αιματοποτισμένη Κρητική ιστορία και να διδαχθούν από τα υψηλά ιδανικά των γενναίων προγόνων τους, που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν στο Γάζι για την τιμή και την ελευθερία της Κρήτης.
Ο Μανόλης Παπαμαστοράκης ενεργοποιώντας το ασίγαστο πάθος για την Κρήτη, αγωνίζεται με το πολυσήμαντο αυτό βιβλίο του να κρατήσει άσβεστη την εθνική μνήμη και να διασώσει την πολύτιμη ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά μας και ιδιαίτερα της ένδοξης και πολύπαθης, αλλά πάντα αγέρωχης και απροσκύνητης Κρήτης, της ομογάλακτης αδερφής της ελευθερίας.
Α.Β.