H Erika Oliva περνάει τουλάχιστον τρεις ώρες την εβδομάδα στην ουρά για το συσσίτιο.
Επίσης, περνάει μερικές ώρες ακόμη στο γραφείο του κοινωνικού λειτουργού μαζί με τον οκτάχρονο γιο της, ο οποίος έχει αυτισμό. Περιμένει στο τηλέφωνο για το κέντρο υγείας ή για να διαπιστώσει αν η αίτησή της για κάποιο πρόγραμμα βασικού εισοδήματος θα της εξασφαλίσει το αναμενόμενο ποσό των 1.015€.
Έως τώρα, δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.
«Ζητούν μονίμως ολοένα και περισσότερα δικαιολογητικά, αλλά ακόμη δεν έχουμε λάβει ούτε ένα ευρώ. Φαίνεται ότι τα πάντα έχουν κλείσει εξαιτίας της πανδημίας. Ή σου λένε να συνδεθείς στο διαδίκτυο», λέει η Oliva. Κατόρθωσε να υποβάλει αίτηση διαδικτυακά, όμως άλλοι σε αντίστοιχη θέση δεν γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιήσουν υπολογιστή ή, απλώς, δεν διαθέτουν έναν.
«Οι φτωχοί βρίσκονται σε σειρά αναμονής. Αυτό γνωρίζουμε να κάνουμε καλά», αναφέρει η Oliva.
Σε όλο τον κόσμο, οικογένειες με χαμηλότερα εισοδήματα συχνά πλήττονται περισσότερο από την πανδημία για διάφορους λόγους: είτε εκτίθενται περισσότερο στον ιό λόγω της εργασίας τους, είτε οι αποταμιεύσεις τους είναι κατά κανόνα λιγότερες. Στην Ισπανία, η κατάσταση των εν λόγω οικογενειών έχει επιδεινωθεί συγκριτικά με των υπόλοιπων στην Ευρώπη εξαιτίας του σημαντικού ρόλου των βαριά πληττόμενων βιομηχανιών, όπως ο τουρισμός, καθώς κι εξαιτίας των μειωμένων παροχών κοινωνικής πρόνοιας.
«Η πανδημία επεκτείνει και εντείνει τη φτώχεια σε μια χώρα που ήδη είχε σοβαρά προβλήματα ανισοτήτων», είπε ο Carlos Susías, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Φτώχειας (European Anti-Poverty Network), το οποίο περιλαμβάνει δεκάδες μη-κερδοσκοπικές οργανώσεις. Αναφέρει ότι οι ανεπαρκείς δαπάνες κοινωνικών παροχών, η υπέρμετρη γραφειοκρατία, η απουσία πρόσβασης στην τεχνολογία και η αναζωπύρωση της πανδημίας ενδεχομένως διευρύνουν ένα από τα ήδη μεγαλύτερα χάσματα του αναπτυγμένου κόσμου μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Στην Ισπανία, πάνω από 38.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει και σχεδόν 1,3 εκ. άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό, μολονότι ο πραγματικός συνολικός αριθμός κρουσμάτων ενδεχομένως είναι τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερος. Η μετάδοση γίνεται γρηγορότερα σε πυκνοκατοικημένες εργατικές συνοικίες, όπως αυτή της Vallecas, στο νότιο μέρος της Μαδρίτης, όπου η επταμελής οικογένεια της Oliva μοιράζεται ένα ισόγειο διαμέρισμα 35 τ.μ.
Εργάτες όπως ο σύζυγός της, αρκετοί εκ των οποίων εργάζονται σε οργανικές θέσεις και μετακινούνται με δημόσια συγκοινωνία, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να μολυνθούν. Και διαθέτουν μικρότερη οικονομική ασφάλεια για να ανταπεξέλθουν όταν αρρωσταίνουν.
Πρόκειται για αυτό που πολλοί ειδικοί αποκαλούν οικονομική ανάκαμψη «σχήματος Κ». Όσοι είναι ευκατάστατοι μπορούν να ανακάμψουν από την κρίση – πολλοί δουλεύοντας από το σπίτι – ενώ οι πιο ευάλωτοι χάνουν όσα οικονομικά οφέλη είχαν αποκτήσει από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναμένει συρρίκνωση της ισπανικής οικονομίας της τάξης του 12,8% για το τρέχον έτος, την υψηλότερη στις αναπτυγμένες οικονομίες.
Η Lara Contreras, που συμμετείχε στην εκστρατεία της ομάδας βοήθειας, Intermón Oxfam, είπε ότι η ισπανική οικονομία είναι περισσότερο ευάλωτη εξαιτίας της εξάρτησής της από τον κατασκευαστικό και τουριστικό τομέα, όπου οι συνθήκες εργασίας έχουν επιδεινωθεί.
Όταν ξέσπασε η πανδημία, διεκόπη η πλειονότητα των διεθνών ταξιδιών, 1 εκ. άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους στην Ισπανία, και το ποσοστό ανεργίας ανήλθε σε 16,3% τον Σεπτέμβριο. Πρόκειται για περισσότερο από τον διπλάσιο μέσο όρο στην ΕΕ ή στις ΗΠΑ, τα νέα στοιχεία των οποίων θα δημοσιευθούν την Παρασκευή.
Η κυβέρνηση στήριξε μισθολογικά περίπου 3,4 εκ. εργαζόμενους και συνεχίζει να ενισχύει περίπου 600.000 στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου διαθεσιμότητας. Ο συνασπισμός σοσιαλιστών και άκρας αριστεράς υπό την ηγεσία του Πρωθυπουργού Pedro Sánchez διακηρύσσει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «προοδευτική» επαναδραστηριοποίηση της οικονομίας, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δισεκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ.
Οι ειδικοί όμως προειδοποιούν ότι η Ισπανία πρέπει να διορθώσει τους όρους στην αγορά εργασίας, η οποία ταλανίζεται από συμβάσεις ορισμένου χρόνου και μερικής απασχόλησης. Οι γυναίκες και οι μετανάστες τείνουν να έχουν τη χαμηλότερη εργασιακή εξασφάλιση, σύμφωνα με έρευνα του κύριου καθολικού φιλανθρωπικού οργανισμού, Caritas. Παρόλα αυτά, μόλις ένα στα τέσσερα ευάλωτα νοικοκυριά λάμβαναν κρατική επιδότηση το προηγούμενο έτος.
Η πανδημία μπορεί να οδηγήσει σε μια «εντελώς κατεστραμμένη οικονομία», είπε η Contreras. Η Oxfam, η οργάνωσή της, προειδοποίησε ότι ο αριθμός των Ισπανών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας – με λιγότερα από 9.000 ευρώ τον χρόνο – μπορεί να αυξηθεί σε 1,1 εκ. από 9,8 εκ. που είναι σήμερα, εκτός εάν γίνουν περισσότερες επενδύσεις στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής προστασίας, και η κυβέρνηση διευρύνει το εμβληματικό της σχέδιο για το βασικό εισόδημα.
"google ad"
Το εν λόγω πρόγραμμα εκθειάστηκε τον Απρίλιο ως ένας τρόπος να βοηθηθούν έως και 2,3 εκ. οικογένειες που ζουν σε καθεστώς φτώχειας. Παρότι πάνω από ένα εκατομμύριο υπέβαλαν αίτηση για στήριξη, μόνο οι μισές αιτήσεις έχουν επεξεργαστεί και η επιδότηση έχει χορηγηθεί σε 136.000 αιτούντες. Ωστόσο, οι περιφερειακές διοικήσεις άδραξαν την ευκαιρία να εξοικονομήσουν χρήματα για παρόμοια προγράμματα ώστε να μειωθεί η φτώχεια.
«Η πολιτική απόφαση ήταν σωστή, όμως η εφαρμογή της ήταν εφιαλτική», είπε η Contreras.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση της Oliva. Όταν ο σύζυγός της έχασε τη δουλειά του ως διανομέας γάλακτος σε μπαρ και εστιατόρια τον Απρίλιο, η οικογένεια έχασε επίσης μια περιφερειακή επιδότηση της τάξης των 300 ευρώ για εκείνους που εργάζονται αλλά αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.
Ενώ επιβίωναν χάρη σε ένα μικρό επίδομα ανεργίας, η Oliva υπέβαλε αίτηση για τη νέα εθνική επιδότηση. Μετά από έξι και πλέον μήνες, η Oliva δεν έχει λάβει ακόμη τα χρήματα. Επίσης, έχει πληροφορηθεί ότι δεν μπορεί να υποβάλει αίτηση επαναχορήγησης του περιφερειακού βοηθήματος. Και, μολονότι ο σύζυγός της βρήκε δουλειά ως διανομέας μπύρας, η οικογένεια αντιμετωπίζει μια πιθανή αύξηση ενοικίου της τάξης των 100€.
Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί ο ολοένα εντονότερος ανταγωνισμός στις λεγόμενες «ουρές πείνας» στα συσσίτια. Στο μοναστήρι Υπηρέτες του Ιησού (Servants of Jesus) στην περιοχή Vallecas, κάθε οικογένεια μπορεί πλέον να λαμβάνει τρόφιμα μία φορά την εβδομάδα έναντι τριών, εξηγεί η Oliva καθώς βγάζει κολοκυθάκια, καρότα, μήλα, σκόνη πλυσίματος και μια ντουζίνα κουτιά γάλακτος από το καρότσι του σούπερ μάρκετ.
«Πλέον ζούμε το σήμερα», είπε.
Οι ουρές έχουν αυξηθεί επίσης στην κοινοτική αποθήκη τροφίμων Somos Tribuk, ένα από τα πολλά τοπικά δίκτυα που εμφανίστηκαν για να βοηθήσουν τον κόσμο στην περιοχή Vallecas. Πρόσφατα, εθελοντές συγκεντρώθηκαν σε μια αποθήκη για να διαχωρίσουν δωρεές αίματος, πανών, ελαιόλαδου και προϊόντων καθαρισμού.
Ο Fernando Fernández Diego, ο οποίος βρέθηκε στα 69 του χρόνια χωρίς σύνταξη και μη δυνάμενος να πουλήσει σκόρδα στην αγορά όπως έκανε πριν την πανδημία, είπε ότι η οικογένειά του, αποτελούμενη από έξι ενήλικες και τρία παιδιά, πλέον επιβιώνει μόνο με τρόφιμα από το συσσίτιο.
Καθώς τράβηξε ένα καρότσι με αγαθά από δωρεές, ο Fernández είπε ότι δεν εμπιστεύεται ιδιαίτερα οποιαδήποτε κυβέρνηση για τη στήριξη της οικογένειάς του, όταν οι πολιτικοί βρίσκονται σε «έναν διαρκή διαπληκτισμό».
«Μόνο οι άνθρωποι θα σώσουν άλλους ανθρώπους», δήλωσε.
Του ARITZ PARRA – AP
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΩΡΑ ΒΛΑΣΣΗ