Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΦΟΥΚΩ – MICHEL FOUCAULT
(Πουατιέ 1926 – Παρίσι 1984)
Σημαντικός γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, αντικομφορμιστής και πλάνητας, ομοφυλόφιλος και ταραξίας, καθηγητής στην έδρα ιστορίας συστημάτων σκέψης στο Collège de France. Με το έργο του για τη χρήση κοινωνικών θεσμών, όπως τα άσυλα και οι φυλακές, ως μέσα αποκλεισμού, θεμελιώνει μια νέα αντίληψη της ιστορίας. Η κριτική του στο σωφρονιστικό σύστημα, οι αντιλήψεις του για την ιστορία της σεξουαλικότητας και οι ιδέες του για την εξουσία, καθορίζονται από επιστημολογικές τομές, προχωρώντας έτσι σε μια ριζοσπαστική κριτική των επιστημών του ανθρώπου. Οι ιδέες του Φουκώ, που επηρεάζονται από τον στρουκτουραλισμό και τον μεταστρουκτουραλισμό, αλλά και από άλλα ρεύματα (Νίτσε, Αλτουσέρ, Σαρτρ) εντάσσονται στο κίνημα της μετανεωτερικότητας, μολονότι ο ίδιος χαρακτηρίζει το έργο του ως κριτική ιστορία της νεωτερικότητας, ανάγοντας τις ρίζες του στην καντιανή φιλοσοφία.
Έργα: Ιστορία της τρέλας (1961), Naissance de la clinique, Une archéology du regard medical (1963), Death and the labyrinth (1963), Οι λέξεις και τα πράγματα (1966), The archaeology of knowledge (1969), Discipline and punish (1977), Ιστορία της σεξουαλικότητας (1984).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Dits et ecrits, (1994), 4 τόμ., Paul Rabinow, Essential Works of Foucault 1954-1984, N.Y. (1997-1999), 3 τόμ.], Jaques Derrida, Cogito and the history of madness, 1978, Peter Dews, The nouvelle philosophy and Foucault, 1979, James Miller, The passion of Michel Foucault, 1993, Barry Smart, Michel Foucault, 1994, Dav. Macey, The lives of Michel Foucault, A biography, 1995, F. Dosse, History of structuralism, 1997, J. Caputo, Foucault and the critique of institutions, 2006, M. Dilon, Foucault on politics, security and war, 2008, P. Veyne, Foucault sa pensée, sa personne, 2008, Βικιπαίδεια.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΦΟΥΚΩ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ
** ** **
Οι πρώτες κατατάξεις των επιστημών οφείλονται στον Πλάτωνα (διαλεκτική, φυσική, ηθική), στον Αριστοτέλη (θεωρητικές, πρακτικές, ποιητικές επιστήμες), στον Βάκωνα (επιστήμες μνήμης, λόγου, φαντασίας). Στη συνέχεια ο Ντ’ Αλαμπέρ ακολουθεί τον Βάκωνα στην Εγκυκλοπαιδεία, ο Κοντ ορίζει τις επιστήμες σε αφηρημένες και συγκεκριμένες, ο Έγελος σε λογικές, φυσικές και πνευματικές, ο Βουντ σε μαθηματικές, φυσικές και πνευματικές, ο Ρενουβιέ σε λογικές και φυσικές, ο Σπένσερ σε αφηρημένες, αφηρημένες – συγκεκριμένες, συγκεκριμένες, ο Αμπέρ σε κοσμολογικές και νοολογικές, ο Κεντρώφ σε φιλοσοφικές, μαθηματικές, φυσικοτεχνικές, κοινωνικές.
Κάθε κατάταξη έχει το υποκειμενικό στοιχείο, το στοιχείο της σχετικότητας κα της προσωρινότητας. Όσο η επιστήμη προχωρεί, δημιουργούνται νέοι επιστημονικοί κλάδοι, αλληλοσχετίζονται οι επιστήμες, ενοποιούνται ή διαχωρίζονται οι παλιές ταξινομήσεις. Επομένως η τυπικότητα των διακρίσεων οφείλει να υπηρετεί την ουσιαστικότητα των επιστημών. Οι γενικότατες κατηγορίες γνώσης της φύσης, του ανθρώπου, της κοινωνίας, οι φυσικές, ανθρωπολογικές και κοινωνικές επιστήμες, που άλλωστε περιορίζονται σε φυσικές και ανθρωπολογικές, δεν θα πάψουν να τείνουν προς την ενότητα της επιστήμης, καθώς άνθρωπος, κοινωνία, φύση αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο της πραγματικότητας.