Τίποτα δεν είναι η Κρήτη δίχως τα βουνά της. Η ψυχή κι η αναπνιά της, η καρδιά κι η μυρωδιά της, η ζωή της όλη είναι τα όρη της. Ορη που γέννησαν θεούς παγκόσμιους κι ανέθρεψαν ανθρώπους ανυπόταχτους, που αφήσανε ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην Ιστορία. Τ’ Αποπηγάδι κι η Μαδάρα, το Κέντρος κι ο Κουλούκωνας, ο γερο-Ψηλορείτης, ο Γιούχτας και τ’ Αστερούσια, τα Λασιθιώτικα, το Σελάκανο και τα Στειακά βουνά πλουμίζουν το νησί απ’ άκρη σ’ άκρη. Γεμάτα με ιερά κι αρχαίες πόλεις ξακουστές, με κονάκια αντάρτικα και μονοπάτια λευτεριάς, με κόκαλα αντρειωμένων κι αδούλωτων ψυχών.
Ζωοδότες τα βουνά της Κρήτης· μαζεύουνε το χιόνι του χειμώνα και ποτίζουνε την πλάση. Αμέτρητες οι πηγές και τα υπόγεια ποτάμια που ανανεώνουνε τον υδροφόρο ορίζοντα ολοχρονίς. Αμέτρητα και τα ενδημικά φυτά που ευδοκιμούνε στις πλαγιές, στα οροπέδια και στα φαράγγια της· σπάνια βοτάνια, ξακουστά στα πέρατα του κόσμου για τις ιδιότητές τους, μα και φρύγανα, θάμνοι και χαμόδεντρα, ζωντανά μνημεία της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς.
Κι η εναπομείνασα άγρια ζωή της, κι αυτή μοναδική: άρκαλοι, ζουρίδες, όφηδες κι αγριόγατοι, λαγοί κι αγριοκάτσικα. Αποκορύφωμα, τ’ αγέρωχα πουλιά της: γεράκια, σκάρες και βιτσίλες σκίζουνε τον ουρανό και ζευγαρώνουνε σ’ απάτητες κορφές κι άλλα πάμπολλα μικρότερα πλημμυρίζουνε τη ρίζα του βουνού ίσαμε τον κάμπο με το τραγούδι και τα χρωματιστά φτερά τους.
Δεν φερθήκαν στα όρη όπως τους άρμοζε οι σύγχρονες γενιές. Τα ξεπουλήσανε για φούμαρα, θυσία στον Μαμωνά. Τα σπαταλήσανε αλόγιστα και χυδαία. Βοσκοφωτιές κι αποψιλώσεις, υπερβόσκηση, αγροτική οδοποιία, εντατική υλοτομία, αποδεκάτισαν τη χλωρίδα και τα ζωντανά.
Τα λύματα της εξέλιξης, από σύγχρονα –υποτίθεται– τυροκομεία κι ελαιουργεία δηλητηρίασαν τα νερά τους, που καταντήσανε κι υφάλμυρα από την υπεράντληση. Η ανθρώπινη παρέμβαση υποβάθμισε τα βουνά αντί να τ’ αναδείξει και ν’ αξιοποιήσει τον απαράμιλλό τους πλούτο. Στην εποχή που μονάχα η λογιστική αξία εκτιμάται, θα μπορούσανε με ήπιες παρεμβάσεις κι αρμονική ανάπτυξη να προσφέρουνε πολλά στην τοπική οικονομία και από εναλλακτικές μορφές τουρισμού και από την αγροτική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση.
Παρ’ όλα αυτά αντέξανε καρτερικά τα κρητικά βουνά στις σύγχρονες πληγές· η φύση, άλλωστε, πάντα θα βρίσκει τρόπους. Μα η πιο μεγάλη απειλή είναι προ των πυλών: εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, βιομηχανικές ανεμογεννήτριες ετοιμάζονται να τ’ αλώσουν. Σιδερένια θεριά εκατόμετρα, σ’ απέραντες εκτάσεις που θ’ αποψιλωθούνε και θ’ ασφαλτοστρωθούνε, έχουνε ήδη χωροθετηθεί κι ετοιμάζονται για εγκατάσταση. Ζάλη σε πιάνει σαν δεις τον σχετικό χάρτη της ΡΑΕ. Σε αρκετές κορφές φυτρώσανε κιόλας, αλλοτριώνοντας το μέρος ανεπιστρεπτί.
Οχι, δεν έχει να ωφεληθεί η πραγματική οικονομία. Δεσμεύονται απίστευτες εκτάσεις, η ελεύθερη πρόσβαση στα ορεινά θ’ απαγορεύεται, πάει περίπατο η ήπια γεωργική, τουριστική και κτηνοτροφική ανάπτυξη. Το παραγόμενο ρεύμα θα φεύγει με καλώδιο για την Ευρώπη (!), ψιχία θ’ απομένουνε στον τόπο. Μονάχα οι ελάχιστοι θα βγάλουνε υπερκέρδη.
Μποστάνι ρεύματος θα καταντήσουμε, χωρίς καν να μπορούμε να μπούμε στον μπαξέ να τονε διαγουμίσουμε. Διαλύεται η χλωρίδα κι η πανίδα –πολλές χωροθετήσεις γίνανε μέσα σε περιοχές Νatura- και δεσμεύονται ακόμα και υδάτινες πηγές. Οι όποιες (ελάχιστες) θέσεις εργασίας ούτε γι’ αστείο δεν θ’ αντισταθμίσουνε αυτές που θα χαθούνε. Ταφόπλακα θα είναι για τα χωριουδάκια της υπαίθρου, ανθρωποδιώχτες, μεταλλικές λεπίδες στα πλευρά μας.
Δεν έχουν σχέση οι ΒΑΠΕ με τις ήπιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Καλοδεχούμενα τα αιολικά πάρκα με τις κλασικές ανεμογεννήτριες, που ξεκινήσανε δειλά πριν από χρόνια μα εγκαταλείφτηκαν στην πορεία. Ακόμα πιο καλοδεχούμενη, η ενθάρρυνση των καταναλωτών (οικιακών και βιοτεχνικών) να παράγουνε μονάχοι τους το ρεύμα που θα καταναλώνουνε, με τρόπο φιλικό στο περιβάλλον – γι’ αυτή την ιστορία κανείς δεν βγάζει λέξη, γιατί άραγε; Οχι, όμως, στην προέλαση των ΒΑΠΕ.
Εγκαταλείψαμε την ύπαιθρο και βρήκανε ευκαιρία οι αετονύχηδες μες στην αναμπουμπούλα. Το θέμα είναι δέκα φορές πιο σοβαρό από οποιοδήποτε μνημόνιο, κι ας είναι πάρεργό του. Η Κρήτη θα είναι η αρχή, ακολουθούνε κι άλλα μέρη. Μονάκριβα κι ανεκτίμητα είναι τα βουνά μας για να τα δώσουμε για παλιοσίδερα στην ανακύκλωση του ρεύματος της ξένης.