Του Κανάκη Γερωνυμάκη
Ένα παλιό ρητό μας λέει ότι «τα εν οίκω μη εν δήμω» και δεν θα ήθελα να γράφω τα μεταξύ μας των Σφακιανών, σε εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας μα επάψαμε να έχομε την εφημερίδα μας. Κάθε ζωντανό χωριό, παντού, εκδίδει την εφημερίδα του. Μια επαρχία με πλουσιότατη ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, δεν έχει το δικαίωμα να έχει κλειστό το στόμα, ειδικά όταν βλέπομε ότι βαλόμεθα οι Σφακιανοί από πολλές πλευρές, και η εφημερίδα, εκτός του ότι είναι απαραίτητη για τη συνοχή και την αλληλογνωριμία μεταξύ μας, είναι απαραίτητη και για να αμύνεται όταν κακοπροαίρετα βέλλεται.
Πριν από κάποιες δεκαετίες είχαμε τους αείμνηστους Σταύρον Κελαϊδή, δικηγόρο και τον Νικόλαο Παπαδάκη, στρατηγό και αντεπαρετήθενταν όταν διαβάζανε βλαφτικά για την επαρχία μας. Εγώ έχω ειδικό φάκελο για τις αντιπαραθέσεις, μα εγώ είμαι του Δημοτικού. Πού είναι οι καθηγητές μας; Που είναι οι δικηγόροι μας; Δεν τους τιμά να είμαι εγώ η γλώσσα της επαρχίας μας.
Δειγματολειπτικά θα αναφέρω δύο περιστατικά α) στο Παναποκορωνιώτικο Συνέδριο του 1987 μια ομιλήτρια είπε ότι στην εξόντωση του Αληδάκη «υποβοηθήσανε» και οι Σφακιανοί. Μα όλες τις ιστορίες θέλησε αυτή να τις διαψεύσει, αφού αυτές όλες γράφουνε ότι κάνανε την επιχείρηση μόνοι τους οι Σφακιανοί β) Την Γραπούσα την καταλάβανε το 1825 οι Σφακιανοί. Οι ιστορίες του Ψιλάκη και του Μουρέλο γράφουνε ότι την καταλάβανε Σφακιανοί που ήρθανε από τα Αντικύθηρα. Έπεσε όμως στα χέρια άλλων επαναστατών και αυτοί στο διοικητικό τους συμβούλιο βάλανε τον Κριτοβουλίδη και αυτός στην ιστορία του γράφει διαφορετικά πράγματα. Ο Ι. Μουρέλος στην «Ιστορία της Κρήτης» γράφει, αντικρούοντας τον Κριτοβουλίδη: «… η τιμή της κατάληψης της Γραμπούσας αναντήρητα ανήκει στους δέκα πέντε πράγματι περιφρονητάς του θανάτου, και δεν είναι μήτε δίκαιο μήτε ηθικό να τους την αφαιρέσει κανένας, πολύ περισσότερο ένας ιστορικός σαν τον Κριτοβουλίδη που με τα απομνημονεύματά του φιλοδοξεί τον σεβασμό των ιστορικών που θα τον ακολουθήσουν» (Ιστορία της Κρήτης Ι. Μουρέλου, τ. Β’ σελ.639). ο δε Β. Ψιλάκης στην Ιστορία της Κρήτης τ.Δ’ σελ.1886 γράφει: «…συνέγεται αριδήλως ότι ολίγοι άνθρωποι εχρειάσθησαν για την άλωση της Γραμβούσης και ούτοι βεβαίως ήσαν οι προβάλοντες κατά πρώτον υπό τον Αναγνώστη Παναγιωτάκην Σφακιανοί…». Την άποψη ότι οι Σφακιανοί κατέλαβαν την Γραμπούσα υποστηρίζει και ο Σπ. Τρικούπης.
Από τους προγόνους μας κληρονομήσαμε το δικαίωμα να ζούμε ελεύθεροι, εκληρονομήσαμε όμως και την υποχρέωση να τους θυμόμαστε, μα όταν αδιαφορούμε για τον παραγκωνισμό τους στην ιστορία, αυτό σημαίνει ότι τους ξεχάσαμε. Αν όμως δεν έχομε εφημερίδα δεν έχομε μιλιά. Μα κατά μίαν παροιμία «Όποιος δεν μιλά τον θαύτουνε» και αυτό έχει μεταφορική σημασία.
Είναι επιτακτική ανάγκη να έχει εφημερίδα η επαρχία, και για τη συνοχή των Σφακιανών μα και για να έχει γλώσσα η επαρχία να αντιδρά όταν την προκαλούνε. Ας είναι με κανονική συνδρομή και ας αποστέλνεται μόνο σε όσους πληρώνουν. Ας μείνομε πίσω από άλλες υποχρεώσεις μα να έχομε γλώσσα. Εγώ, σαν Σφακιανός, το θεωρώ τοπική ντροπή και τοπική ανάγκη.
Οι παράγοντες της επαρχίας μας είναι υποχρεωμένοι να βρούνε λύση. Δεν παραδέχομαι ότι υπάρχουνε αξεπέραστα εμπόδια. Θέλουμε έναν Πέτρο Σπίνη!!
Ο πνευματικός κόσμος της επαρχίας δεν έχει το δικαίωμα να θέτει εαυτόν σε αδράνεια. Έχει και το δικαίωμα και την ικανότητα, μας και την ηθική υποχρέωση να ενδιαφέρεται για τα προβλήματα του τόπου μας. Ειδικά όταν επιχειρούνε κάποιοι να συρρικνώνουν τις δόξες που κέρδισαν οι πρόγονοί μας με το αίμα τους, μα οι απόγονοί τους δεν διαθέτουνε την απαιτούμενη ευαισθησία και δεν αντιδρούνε όταν κάποιοι θέλουνε να τους υποβαθμίζουνε.
Είναι πολύ κακό να υπάρχουνε γκρίζα σημεία στην ιστορία μας. Θα έπρεπε σε ένα Κρητολογικό Συνέδριο να τεθεί θέμα, και αξιόπιστες και ικανές προσωπικότητες να προβούνε σε κάθαρση της ιστορίας μας, διότι σε πολλά σημεία το έχει ανάγκη.
Οι Σφακιανοί στους απελευθερωτικούς αγώνες διαθέτανε και ηρωισμό και φιλοπατρία όπως όλοι οι Κρήτες, ευρίσκονταν όμως και σε πλεονεκτική θέση έναντι των άλλων Κρητών, κυρίως λόγω Λευκών Ορέων και πρωταγωνιστούσανε στις πολλές επαναστάσεις. Σε πολλές επαρχίες αρχηγεύανε Σφακιανοί. Οι Κριτοβουλίδης όταν αναφέρεται στους Σφακιανούς λέει: «…οι άλλοι Κρήτες απέβλεπαν εις αυτούς, των οποίων η θέση ήταν εντελώς διαφορετική…» Ο δε Β. Ψιλάκης γράφει ότι οι άλλοι Κρήτες ήτανε η πυρίτιδα, μα το καψίλιο ήτανε οι Σφακιανοί».
Πρέπει να έχουνε εφημερίδα τα Σφακιά, διότι διαφορετικά κάποιοι θα τα θάψουνε.