Η εικόνα “απόλυτης καταστροφής” που επικρατούσε μέχρι πριν από λίγες βδομάδες στο πεδίο των προσδοκιών για τη φετινή τουριστική σεζόν έχει δώσει τη θέση της σε μια εικόνα (και αίσθηση) “συγκρατημένης αισιοδοξίας”, βάσει της οποίας η χρονιά θα “διασωθεί” όπως-όπως με το βλέμμα… στο μέλλον. Προφανώς η φετινή εικόνα της τουριστικής οικονομίας της Κρήτης δεν έχει καμία σχέση με την περυσινή και τις προηγούμενες απ’ αυτήν. Ο COVID-19 διαμόρφωσε μια νέα τουριστική πραγματικότητα. Παρά τις αντιξοότητες όμως, τουριστικοί παράγοντες αναφέρουν πως η φετινή χρονιά δεν είναι ολοκληρωτικά χαμένη. Υπάρχουν αντιξοότητες, όπως ο περιορισμένος αριθμός κρατήσεων και ο αυξημένος αριθμός ακυρώσεων, ωστόσο τουριστικοί παράγοντες κάνουν λόγο για πληρότητες στα ξενοδοχεία που αγγίζουν το 30%, ενώ η ικανοποίηση των τουριστών είναι εμφανής.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επιχείρησε να διερευνήσει την τουριστική κίνηση του νησιού τον μήνα Ιούλιο, ρωτώντας άτομα με πολυετή εμπειρία στον τουριστικό χώρο.
«Οι προβλέψεις όπως τις έχω κάνει εδώ και δύο μήνες σε τοπικά Μέσα Ενημέρωσης είναι αληθινές. Ο Ιούλιος είναι όπως ο περυσινός Μάρτιος και τώρα που βρισκόμαστε στα τέλη του μήνα είμαστε όπως πέρυσι τον Απρίλιο. Ο στόχος μας είναι, εάν δεν έχουμε έξαρση κρουσμάτων, να αγγίξουμε το 30% σε σχέση με πέρυσι. Οι αριθμοί των αφίξεων μέχρι στιγμής στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου και των Χανίων επιβεβαιώνουν την πρόβλεψη. Συνεχίζουμε με μεγάλη προσοχή και σύνεση για να προστατέψουμε τον προορισμό και την υγεία του τοπικού πληθυσμού, των εργαζομένων και των επισκεπτών του νησιού», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Συλλόγου Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κρήτης Μιχάλης Βλατάκης.
Ποια είναι η άποψη του κ. Βλατάκη για τον Αύγουστο; Θα περιμένουμε περισσότερα άτομα;
Όπως λέει, «εάν πάνε όλα καλά, θα περιμένουμε περισσότερους τουρίστες. Ωστόσο, πάντα θα υπάρχει η αίρεση. Περιμένουμε τουρίστες μόνο εάν δεν έχουμε μεγάλη διασπορά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Και εμείς οφείλουμε να τηρούμε τις αποστάσεις και τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Εκπαιδευτήκαμε και πρέπει να εφαρμόζουμε την εκπαίδευση όπως τη λάβαμε».
Οι Αγορές
Ο κ. Βλατάκης μεταξύ άλλων αναφέρθηκε και στις αγορές που δεν έχουν ανοίξει ακόμη για την Ελλάδα. Μεταξύ των χωρών αυτών είναι και η Ρωσία, η οποία αναμφισβήτητα έχει φέρει έσοδα στην Κρήτη και στον τοπικό μας τουρισμό τις προηγούμενες χρονιές.
«Προς το παρόν, δεν έχουμε καμία είδηση ως προς τη Ρωσία. Η χώρα αυτή είναι πολύ βασική αγορά για την Κρήτη. Έχουμε μεταφέρει την επιθυμία να ανοίξει η ρωσική αγορά και η είσοδος Ρώσων τουριστών να γίνεται με την προϋπόθεση ότι είναι αρνητικά τα τεστ για τον COVID-19. Είναι ένα σοβαρό πρόβλημα αυτό για την τοπική μας οικονομία. Είναι η τρίτη ή η τέταρτη χώρα σε αριθμό επισκεπτών», επισήμανε ο κ. Βλατάκης.
Οι κρατήσεις
Την άποψή του πως ο αριθμός των κρατήσεων πάει αρκετά καλά σε σχέση με τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν το προηγούμενο διάστημα υποστήριξε ο πρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων Νομού Ηρακλείου, Νίκος Χαλκιαδάκης.
«Για τον μήνα Ιούλη, πάμε λίγο καλύτερα απ’ όσο περιμέναμε. Οι πρώτοι πελάτες που φεύγουν αισθάνονται πως ήρθαν σε μια ασφαλή χώρα. Περιμέναμε πως θα είχαμε καλύτερη ροή κρατήσεων και έτσι γίνεται. Περιμένουμε πως θα τα πάμε ακόμη καλύτερα. Περιμένουμε έναν Αύγουστο σχεδόν διπλό από τον Ιούλιο. Περίπου έχουμε 30-35% κρατήσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Ο Σεπτέμβριος θα πάει καλύτερα – ακόμη και από τον Αύγουστο. Ο Αύγουστος θα είναι διπλάσιος από τον Ιούλιο, όπως πιστεύω. Ο Σεπτέμβριος θα είναι εισοδηματικά καλύτερος από τους άλλους δύο μήνες», τόνισε ο κ. Χαλκιαδάκης.
Οι ξενοδοχοϋπάλληλοι
Ο πρόεδρος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων, Νίκος Κοκολάκης, από την πλευρά του, κατάθεσε την προσωπική του άποψη για τον κρητικό τουριστικό προϊόν. «Σήμερα (σ.σ. προχθές) ήμουν σε επιθεώρηση με τα μέλη του Σωματείου και με την Επιθεώρηση Εργασίας. Σε κάποια ξενοδοχεία υπάρχουν χαμηλές πληρότητες της τάξης του 20-30%. Αλλά υπάρχουν και ξενοδοχεία όπου υπάρχει πληρότητα μέχρι και 70%. Ελάχιστα ξενοδοχεία έχουν ακόμη και 90% πληρότητα. Υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία όσον αφορά τον Αύγουστο και ελπίζουμε όλοι να μην υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων. Και πιστεύω πως θα τα πάμε σχετικά καλά. Πιστεύω πως θα πιάσουμε τους 1,5 εκατομμύριο τουρίστες για την Κρήτη», υποστήριξε.
"google ad"
Ο κ. Κοκολάκης έκανε σαφές πως μόλις το 50% των ξενοδοχοϋπαλλήλων εργάζεται φέτος, ενώ υπάρχει ένα μέρος του ανενεργού εργασιακού προσωπικού που δε λαμβάνει ούτε ένα ευρώ.
«Υπάρχει αβεβαιότητα. Η σεζόν είναι συρρικνωμένη. Το 50% των εργαζομένων εργάζεται, ενώ το υπόλοιπο εργασιακό προσωπικό βρίσκεται σε αναστολή και ο κάθε ξενοδοχοϋπάλληλος λαμβάνει 534 ευρώ. Υπάρχει ακόμη και ένα μέρος του προσωπικού που θα λάβει το εποχικό επίδομα, ενώ κάποιοι άλλοι δε θα πάρουν ούτε ένα ευρώ. Εκεί τίθεται σοβαρό πρόβλημα. Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο στήριξης είτε στο επίδομα ειδικού σκοπού είτε στο ειδικό εποχικό επίδομα που θα έδινε η κυβέρνηση. Εμείς θα προσπαθήσουμε να ενταχθούν όλοι οι εργαζόμενοι στο πλαίσιο στήριξης, χωρίς όρους και προϋποθέσεις», υπογράμμισε ο κ. Κοκολάκης.
Ο ίδιος καταλήγει πως θα τεθεί θέμα επιβίωσης για πολλές οικογένειες ξενοδοχοϋπαλλήλων ιδίως τους χειμερινούς μήνες. «Υπάρχει σοβαρό θέμα σε πολλές οικογένειες ξενοδοχοϋπαλλήλων. Πολλοί ξενοδοχοϋπάλληλοι δεν έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από την Πολιτεία. Δεν είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός, αλλά υπάρχουν εργαζόμενοι όπου το πρόβλημα της επιβίωσης θα είναι έντονο ιδίως τους χειμερινούς μήνες. Εμείς θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να μπουν όλοι οι εργαζόμενοι στο πλαίσιο στήριξης», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Θολό το τοπίο
Ο επιχειρηματίας Μιχάλης Βαμιεδάκης έκανε σαφές πως η τουριστική κίνηση είναι σε αρκετά χαμηλά επίπεδα. Όπως ανέφερε, ο αυξανόμενος αριθμός των ακυρώσεων, το κλείσιμο των αγορών και οι περιορισμένες κρατήσεις διαμορφώνουν ένα θολό τοπίο για τον κρητικό τουρισμό.
«Η βασική τουριστική κίνηση βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα όπως ήταν αναμενόμενο. Πολλές αγορές είναι κλειστές, και από τις αγορές που έχουν ανοίξει η τουριστική κίνηση είναι περιορισμένη. Αυτό που βλέπουμε είναι πως υπάρχει προβληματισμός από τον κόσμο για τις διακοπές, πράγμα που αποτυπώνεται στις αφίξεις. Επίσης και για τον Αύγουστο υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ακυρώσεων. Και οι κρατήσεις είναι σε σημαντικό βαθμό περιορισμένες», ανέφερε.
Στο ερώτημα εάν είναι αισιόδοξος για τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο, ο κ. Βαμιεδάκης απαντάει: «Εξαρτάται από το τι ορίζουμε ως αισιοδοξία. Είμαι αισιόδοξος τώρα σε σχέση με μερικούς μήνες πριν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως έχει ξεκινήσει ο τουρισμός. Δεν υπάρχει έξαρση κρουσμάτων. Η πλειοψηφία των επισκεπτών είναι ευχαριστημένοι και υπάρχει προοπτική να κινηθεί ο τουρισμός. Σίγουρα, από άποψη αριθμών δε βλέπω κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι έβλεπα πριν από κάποιους μήνες. Θεωρώ πως η φετινή σεζόν θα κινηθεί κάτω του 20% σε επίπεδο Κρήτης σε σχέση με πέρυσι. Δε νομίζω να έχουμε περισσότερους από 700.000 επισκέπτες. Στόχος δεν είναι φέτος να αγγίξουμε τους περυσινούς αριθμούς, αλλά να λειτουργήσει το όλο πράγμα καθησυχαστικά».
Ο κ. Βαμιεδάκης μεταξύ άλλων τοποθετήθηκε σχετικά με το εάν το μη άνοιγμα για τη Ρωσία αποτελεί πλήγμα για την τουριστική οικονομία της Κρήτης, καταλήγοντας: «Η κάθε κλειστή αγορά είναι σίγουρα πρόβλημα. Ωστόσο δε θεωρώ πως η Ρωσία θα κάνει τη μεγάλη διαφορά. Έτσι και αλλιώς, τα τελευταία χρόνια, η προσφορά της Ρωσίας στην κρητική οικονομία είναι περιορισμένη. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι περισσότερους ικανοποιημένους επισκέπτες ανεξαρτήτως της χώρας προέλευσής τους».
«Έχει χαθεί το 30% του τζίρου της επόμενης χρονιάς»
«Βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο από αυτό που ξεκινήσαμε. Περιμέναμε πως κάτι καλύτερο θα συνέβαινε σε επίπεδο τουρισμού. Αλλά, δυστυχώς, δε συνέβη. Μαζί με τις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, ήρθαν και ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής. Το αποτέλεσμα είναι να είμαστε καθηλωμένοι σε πληρότητες που είναι γνωστές και συγκεκριμένα από 10 έως 30%. Ο καλύτερος ξενοδόχος θα βγάλει 30% το τρίμηνο. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Έχει χαθεί πάνω από το 70% του τζίρου, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει το 90%. Σε αυτούς που δε θα ανοίξουν υπάρχει μια απώλεια που αγγίζει το 100%. Είναι μια κατάσταση που ισχύει και στην υπόλοιπη Ελλάδα», ανέφερε στη “Νέα Κρήτη” ο πρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων Νομού Ρεθύμνου κ. Μάνος Τσακαλάκης, ενώ συνέχισε:
«Από την επόμενη χρονιά, έχουμε απωλέσει το 20% της τουριστικής κίνησης και το 30% του τζίρου. Ευχόμαστε να σταματήσει εκεί. Αυτά είναι τα δεδομένα. Δεχόμαστε επιθέσεις από τους τουριστικούς πράκτορες για μείωση των συμβολαίων. Το 1995, είχαμε ακόμη κάμψη και κάναμε το τραγικό λάθος να μειώσουμε τις τιμές των συμβολαίων. Πέρασαν τα χρόνια και φτάσαμε στο ίδιο σημείο. Ήταν ένα τραγικό λάθος. Κάποιοι από τους συναδέλφους έχουν υποκύψει στις πιέσεις των τουριστικών πρακτόρων και θα το μετανιώσουν».
Μεταξύ άλλων είπε:
«Η Ρωσία δεν είναι στα πλάνα. Από τις 15 Αυγούστου και μετά, Ρώσοι τουρίστες θα επισκεφτούν τη χώρα μας. Η πρόταση που έκανε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων είναι να σταματήσουν τα τεστ COVID-19 όπως γίνονται στα δύο αεροδρόμια και να επιμείνουμε σε αυτό που είχε ζητήσει η χώρα μας. Τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οποιοσδήποτε πελάτης έρθει στη χώρα μας θα έρθει με ένα τεστ των 72 ωρών. Είναι ένα τεστ κανονικό.
Με αυτόν τον τρόπο θα ανοίξει η Ρωσία και άλλες χώρες που είναι κλειστές ή ημίκλειστες. Οι τουρίστες θα ταυτοποιούνται υγειονομικά και θα μπορούν να κάνουν διακοπές».
«Όταν ξεκίνησε να κινείται το ελληνικό τουριστικό προϊόν τον Ιούλιο, άρχισαν οι ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής. Σταδιακά “άδειασε” ο Αύγουστος και θα κινηθεί καταπώς φαίνεται ο Ιούλιος. Αυτή τη στιγμή, ο Σεπτέμβριος έχει πολλές κρατήσεις. Αλλά καλό θα είναι να περιμένουμε. Πολλοί όμως θα ακυρώσουν την άφιξή τους εξαιτίας του φόβου που νιώθουν. Η ψυχολογική πίεση που δέχονται είναι μεγάλη. Ο τουρισμός θέλει θετική ψυχολογία», κατέληξε ο κ. Τσακαλάκης.
Η “βουτιά” του τουρισμού – Βαρίδι για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας
Η χαμένη τουριστική περίοδος αναμένεται να “χτυπήσει” την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας μετά την πανδημία, επισημαίνει η Capital Economics σε έκθεσή της, στην οποία διατηρεί την πρόβλεψή της για ύφεση της τάξεως του 8% φέτος.
Όπως σημειώνει, η ελληνική οικονομία έχει σημειώσει καλύτερη πορεία από ό,τι αρχικά αναμενόταν, αλλά θα συνεχίσει να συρρικνώνεται φέτος και η ακολουθούμενη ανάκαμψή της θα υποστεί πλήγμα λόγω του “παγώματος” της τουριστικής περιόδου. Η ανάλυση της Capital Economics έρχεται μετά και τα νέα στοιχεία της ΤτΕ, τα οποία δείχνουν τη “βουτιά” των ταξιδιωτικών εισπράξεων.
Πιο αναλυτικά, όπως τονίζει, αν και η ελληνική οικονομία είχε πολύ καλύτερη πορεία στο α’ τρίμηνο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες στην Ευρωζώνη, θα συνεχίσει να συρρικνώνεται απότομα. Η κατανάλωση έχει μειωθεί και ο τουριστικός τομέας – ο οποίος αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ – έχει παραμείνει ουσιαστικά “κλειστός” τη μισή από τη συνήθη σεζόν, προκαλώντας κατάρρευση των εσόδων.
Κάποια πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η οικονομία ανακάμπτει γρήγορα από τότε που η κυβέρνηση άρχισε να χαλαρώνει τα μέτρα περιορισμού και, εάν η πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων του κορωνοϊού στη χώρα δεν οδηγήσει σε νέο lockdown ή κλείσιμο των συνόρων, η οικονομία θα ανακάμψει απότομα το τρίτο τρίμηνο.
Όμως, όπως προειδοποιεί η Capital Economics, η ανάκαμψη αναμένεται γρήγορα να “ψαλιδιστεί” όταν λήξουν τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης της κυβέρνησης, λόγω του μεγάλου βάρους του τουρισμού στο ΑΕΠ.
Όσον αφορά τον τραπεζικό κλάδο, ο οποίος και προ πανδημίας ήταν αντιμέτωπος με πολλές προκλήσεις, η Capital Economics επισημαίνει πως οι εγγυήσεις δανείων θα βοηθήσουν τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμα τις αθετήσεις πληρωμών. Ωστόσο, το κλείσιμο εταιρειών σημαίνει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) θα αυξηθούν και, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, η αύξηση αυτή θα ανέλθει στο 10%, ή στο 47% των συνολικών δανείων.
Τέλος, όπως τονίζει, ενώ η δημοσιονομική στήριξη από τα μέτρα της κυβέρνησης έχει αποτρέψει μια βαθύτερη ύφεση, δημιουργεί επίσης νέες αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του χρέους και, όπως προσθέτει, εκτιμά πως το ελληνικό χρέος θα εκτοξευτεί πάνω από το 200% του ΑΕΠ φέτος.
Μια… παρηγοριά, πάντως, είναι ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους δεν αναμένεται να αυξηθεί, καθώς τα ελληνικά ομόλογα περιλαμβάνονται στο νέο QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με την Capital Economics να αναμένει πως χάρη σε αυτή τη στήριξη οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων θα παραμείνουν χαμηλές.