Καταστολή με αστυνομία και στρατό

Του Ευάγγελου Πάλλα *

Ο καρδινάλιος Γούλσυ (Wolsey), αρχιεπίσκοπος της Υόρκης και πρωτοσύμβουλος του βασιλιά Ερρίκου 8ου στις αρχές του 16ου αιώνα θέλοντας να βρει τον τρόπο να αντιμετωπίσει η Αγγλία την Ισπανία και τον οίκο των Αψβούργων, που είχαν συμμαχήσει και κυριαρχούσαν στην Ευρώπη έθεσε το ζήτημα της «ισορροπίας των δυνάμεων» με τον εξής τρόπο:

«Πρέπει να εμποδίζουμε κάθε ευρωπαϊκό κράτος να γίνεται πολύ δυνατό, και να φροντίζουμε να διατηρούμε δύο ομάδες κρατών περίπου ισοδύναμες, υποστηρίζοντας πότε τη μια και πότε την άλλη, και μην αφήνοντας καμιάν απ’ αυτές να υπολογίζει με βεβαιότητα στη συνεχή υποστήριξη της Αγγλίας».

Ο καρδινάλιος ουσιαστικά επαναδιατύπωσε ένα δόγμα με το οποίο αυτοκρατορίες, κράτη, αλλά και συνασπισμοί κρατών, όχι μόνο για εκατοντάδες, αλλά για χιλιάδες χρόνια διαχειρίζονταν την ισχύ τους, προσδιορίζοντας τους συσχετισμούς, τις συμμαχίες, που μεταβάλλονταν ή διατηρούνταν άλλοτε με βραδύτητα και άλλοτε με την ταχύτητα και την βιαιότητα, που επέβαλλαν οι σχεδιασμοί που επικρατούσαν.

Το ίδιο δόγμα χρησιμοποιήθηκε για την καταστολή του λεγόμενου «εσωτερικού εχθρού» σε κάθε εποχή, σε κάθε εξέγερση, όταν η άμεση βία δεν επαρκούσε για την καταστολή των ανυπότακτων, αλλά και για την πλήρη αφομοίωση κινημάτων και την ουσιαστική πρόσδεσή τους σε ασφαλή για την εξουσία «λιμάνια». Φυσικά στην τελευταία περίπτωση οι δυσκολίες μειώνονται λόγω των τρόπων που συγκροτείται κάθε κίνημα, της αναμφισβήτητης συνάφειάς του με την πολιτική, και  της εμπλοκής με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε πολιτικές διαπραγματεύσεις, καθώς και της προσδοκίας όσων συμμετέχουν, άτομα ή πολιτικοί φορείς και οργανώσεις, για ολοένα και περισσότερη πολιτική αναγνώριση.

Το σύγχρονο αστικό κράτος, γενικά παίρνει αυταρχικές  μορφές, ώστε να γίνεται αισθητός ο έλεγχος και η καταστολή του «Εσωτερικού εχθρού», ακόμα και της σκέψης του κάθε πολίτη. Σίγουρα η ένστολη καταστολή δεν είναι το μόνο όπλο που διαθέτει  το αστικό κράτος, διαθέτει και ένα πλούσιο υλικό νομικής ιδεολογίας, το οποίο λειτουργεί και νομιμοποιεί την καπιταλιστική εξουσία.

Η καπιταλιστική καταστολή της πολιτικής εξουσίας, δεν στηρίζεται αποκλειστικά  στην αστυνομική καταστολή, όσο στην  ιδεολογική κυριαρχία του  αστικού κράτους με  νόμους και ΠΝΠ … και  στη συναίνεση των εκμεταλλευόμενων τάξεων (σχολείο, οικογένεια, ΜΜΕ)

Με την τελειοποίηση των τεχνικών μεθόδων παρακολούθησης, φακελώματος, αυξάνει η αναγκαστική και ο βαθμός καταστολής.

Όταν η καταστολή συγκεντρώνει δυνάμεις (στρατός, αστυνομία) τα όρια της πρέπει να ελέγχονται συνεχώς, για κάθε δράση βίαιης επιβολής. Σε διαφορετική περίπτωση η κατάχρηση εξουσίας, γίνεται η παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων. Η σταθερά της καταστολής, είναι διαφορετική για κάθε συγκυρία και έχει την ιδιαιτερότητα. Αυτή την περίοδο μια άλλη μορφή «καταστολής» είναι και ο αυτοπεριορισμός σε καραντίνα λόγω του κορωνοϊού. Εδώ δεν υπάρχει επέμβαση κατασταλτική (αστυνομία, στρατός), αλλά επέμβαση στο μυαλό των πολιτών, μέσω των συστημικών ΜΜΕ, τα οποία σε όλη τη διάρκεια της καραντίνας , ήταν ένα «νέο» όπλο καταστολής.

Οι διαδηλωτές κρατούν πολύχρωμες σημαίες και φωνάζουν συνθήματα: «Freedom -ελευθερία» και «We want peace –θέλουμε ειρήνη». Έχουν απέναντί τους πάνοπλους στρατιώτες που προσπαθούν να εμποδίσουν την πορεία τους. Το σκηνικό συμπληρώνουν οδοφράγματα με δύο καμένα αυτοκίνητα, ελαφρά τεθωρακισμένα και ένα άρμα εκτόξευσης νερού. Μετά από ολιγόλεπτη μάχη σώμα με σώμα, οι διαδηλωτές υποχωρούν, και η «τάξη» αποκαθίσταται…

Δεν πρόκειται για περιγραφή διαδήλωσης στην Τυνησία, την Αίγυπτο ή αλλού, αλλά για την «άσκηση καταστολής πλήθους» με την επωνυμία «Καλλίμαχος»(!) του ελληνικού στρατού στη Βόρεια Ελλάδα (το video της άσκησης βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.kilkistoday.gr και έχει μεταδοθεί ήδη και από την εκπομπή Ελληνοφρένεια του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ) (20 Μ)

Η άσκηση έγινε στο πλαίσιο της νέας νατοϊκής πολιτικής, που προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία «δυνάμεων άμεσης αντίδρασης» («NATO Response Forces») για την καταστολή εξεγέρσεων («αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις») και την «επιβολή ειρήνης» (δηλαδή, των συμφερόντων της διεθνούς ελίτ, όπως στο Αφγανιστάν ή το Κόσοβο). Συνδέεται, ακόμη, με την παρουσία σωμάτων Ελλήνων στρατιωτών στο εξωτερικό (και ιδιαίτερα στο Κόσοβο) και καθιστά άμεσο και επιτακτικό το ζήτημα της ανάκλησης όλων των ελληνικών στρατιωτικών σωμάτων που βρίσκονται στο εξωτερικό. Αναδεικνύει, με τον πιο έντονο τρόπο, την εγκατάλειψη του αμυντικού ρόλου των ενόπλων δυνάμεων και τον προσανατολισμό τους στην καταστολή του εσωτερικού εχθρού (δηλαδή, των κοινωνικών κινημάτων).

Σίγουρα, όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που διεξάγεται ανάλογη άσκηση. Η ιδέα για τη δημιουργία στρατιωτικών «διμοιριών καταστολής πλήθους» γεννήθηκε προ επταετίας. Μετά τα γεγονότα του Μαρτίου του 2004 στο Κόσοβο, μόλις λίγες ημέρες αφότου είχε αναλάβει την εξουσία η Ν.Δ. Τότε, στρατιώτες της ελληνικής δύναμης, που είχαν αναλάβει την προστασία μιας ορθόδοξης εκκλησίας, είχαν βρεθεί στο επίκεντρο μιας επίθεσης αλβανών εθνικιστών.

Από τον επόμενο κιόλας χρόνο ήταν έτοιμο το «μνημόνιο διμοιρίας καταστολής πλήθους» και άρχισαν οι ασκήσεις. Σκηνικά, που αποτελούν παραλλαγή της πρόσφατης, στην οποία συμμετείχαν και αστυνομικοί της ΕΛ.ΑΣ. με εκπαιδευμένα σκυλιά, έχουν στηθεί πλέον αρκετά. Παράλληλα, έχουν γίνει οι ανάλογες προμήθειες ώστε να εξοπλιστούν οι στρατιωτικοί ΜΑΤατζήδες: ασπίδες, προσωπίδες, γκλομπ, μέχρι φυσούνες για την εκτόξευση δακρυγόνων, αλλά και χειροβομβίδες «κρότου-λάμψης».

Μια παρόμοια άσκηση, στο μοτίβο της πρόσφατης στο Κιλκίς, είχε διεξαχθεί το 2006 στο 951 Τάγμα Στρατονομίας. Οι στρατονόμοι είχαν καθήκοντα ανδρών των ΜΑΤ και καλούνταν να αντιμετωπίσουν μια διαδήλωση πολιτών κατά του ΝΑΤΟ, όταν οι τελευταίοι είχαν αποπειραθεί να εισέλθουν στο στρατόπεδο. Ρόλο «εχθρικών δυνάμεων» είχαν και πάλι οι φαντάροι, που παρίσταναν τους διαδηλωτές. Μάλιστα αρχικά τους είχαν δώσει πλακάτ, που ανέγραφαν «ΝΑΤΟ GO ΗΟΜΕ», αλλά κυριάρχησαν ώριμες σκέψεις (φοβήθηκαν μη δημιουργηθεί θέμα) και αφαίρεσαν από το σύνθημα το ΝΑΤΟ. «GO ΗΟΜΕ», γενικώς και αορίστως.

Και τότε, όπως και τώρα, οι επίσημες διαβεβαιώσεις ήταν ότι εκπαιδεύονται, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν ανάλογες καταστάσεις μόνον εκτός των συνόρων. Συμβαίνει, πάντως, και το αντίστροφο: τα τελευταία χρόνια τμήματα των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας εκπαιδεύονται εντός στρατοπέδων σε τακτικές ανορθόδοξου πολέμου. Ανταλλαγή τεχνογνωσίας; Το σκεπτικό είναι να μπορούν να αντιμετωπίζουν καλύτερα δύσκολες καταστάσεις στα πεζοδρόμια.

Γεγονός, όμως, είναι ότι ο στρατός αποκτά σταδιακά «νόου-χάου» καταστολής διαδηλώσεων, που απλώς δεσμεύεται ότι θα κάνει χρήση αποκλειστικά εκτός της χώρας. Το ερώτημα είναι εάν έχοντας πλέον τη σχετική εκπαίδευση θα βρεθούν κάποιοι στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν στρατιωτικά τμήματα εντός ελληνικών πόλεων.

ΕΛ.ΑΣ.: Οι αστυνομικοί θα φέρουν διακριτικά

Το  ότι υπάρχει διαταγή από τo 2010 σύμφωνα με την οποία οι αστυνομικοί υποχρεούνται να φέρουν δι­ακριτικά θυμήθηκε χθες το αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. Πολλές φορές στο παρελθόν οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιω­μάτων, συλλογικότητες κ.ά. έχουν ζητήσει την ύπαρξη διακριτικών, καθώς σε διαφορετική περίπτωση είναι αδύνατη η διερεύνηση των περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας, αφού τα αστυνομικά όργανα έχουν συνήθως καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό περιστατικό κακοποίησης νεαρού από άνδρες των ΜΑΤ είχε φέρει στο φως η «Εφ.Συν.» στις 5 Δεκεμβρίου, με ένστολο να του λέει μεταξύ άλλων: «Βλέπεις, ρε αρχίδι, δεν έχω ούτε σήμα ούτε αριθμό. Αν θέλω σε σκοτώνω τώρα και σε στέλνω γυμνό στη μάνα σου». Στη χθεσινή ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ. αναφέρεται: «Ειδικότερα για τις μονάδες αποκατάστασης τάξης, δηλαδή τους υπηρετούντες στις Υποδιευθύνσεις Αποκατάστασης Τάξης (Υ.Α.Τ.), προβλέπεται επιπλέον ειδικός αριθμός, οποίος αποτυπώνεται στο κράνος τους και αποτελεί συνδυασμό του αριθμού της διμοιρίας στην οποία ανήκουν και του αύξοντος αριθμού που αντιστοιχεί σε κάθε αστυνομικό της διμοιρίας».

130 δικογραφίες για άσκηση άσκοπης βίας από αστυνομικούς

Εντυπωσιάζουν τα στοιχεία για τις έρευνες που έχουν γίνει ύστερα από παρεμφερείς καταγγελίες, σύμφωνα με τα οποία, όπως δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» ο πρόεδρος της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλ­λήλων Αττικής κ. Δημοσθένης Πάκος, στη συντριπτική πλειοψηφία οι κατηγορούμενοι αστυνομικοί απαλλάσ­σονται ποινικά αλλά και πειθαρχικά. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια έχουν σχηματιστεί περισσότερες από 130 δικογραφίες για άσκηση άσκο­πης βίας από αστυνομικούς (κυρίως των ΜΑΤ) και δεν έχουν υπάρξει περισσότερες από τέσσερις-πέντε κατα­δίκες. Οι αστυνομικοί επικαλούνται ότι  προχώρησαν μόνο στην απαραίτητη άσκηση βίας για να επιτύχουν τον στόχο τους, ότι εκτελούσαν άνωθεν εντολές και ότι έριχναν δακρυγόνα ή άλλα χημικά αέρια ύστερα από εντολές του επιχειρησιακού κέντρου και για την ασφάλειά τους, ενώ χρησιμοποιούσαν μέσα που τους είχε δώσει το ίδιο το κράτος. Αποτινάσσουν έτσι την προσωπική ευθύνη, ενώ συνήθως δεν παρουσιάζεται και υλικό από τις συνομιλίες με τα επιχειρησιακά κέντρα. Είναι χαρακτηριστική η απαλλαγή προ μερικών μηνών 18 «αρχηγών» διμοιριών που είχαν καθίσει στο εδώ­λιο έπειτα από μήνυση για επεισόδια στην πλατεία Συντάγματος, το 2011. Ακόμα στην περίπτωση επίθε­σης αστυνομικών των ΜΑΤ στην οδό Πανεπιστημίου τον Μάιο του 2011, όπου ομάδα διαδηλωτών δέχθηκε κτυπήματα από πυροσβεστήρες που κρατούσαν αστυ­νομικοί, επιβλήθηκε πρόσημο περίπου 200-300 ευρώ σε τρεις-τέσσερις εξ αυτών, χωρίς να υπάρχει ποινική διάσταση στην έρευνα. Σημειώνεται ότι σε αυτά τα επεισόδια είχε τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι ένας νεαρός διαδηλωτής (βρέθηκε σε γειτονική στοά), χωρίς να υπάρχει περαιτέρω διερεύνηση. Επίσης καταδίκη υπήρξε για τον τραυματισμό συμβολαιογράφου σε επεισόδια σε διάρκεια παρουσίασης βιβλίου το φθινό­πωρο του 2009 και αφού υπήρξε προηγουμένως απο­ζημίωση της από το Ελληνικό Δημόσιο, κάτι που είχε προκαλέσει μάλιστα αναδράσεις αστυνομικών. Ακόμα πειθαρχικές ποινές υπήρξαν τον Ιανουάριο του 2012 σε δύο αστυνομικούς για τον τραυματισμό αλλοδαπού που ανέτρεπε κάδους απορριμμάτων και προξενούσε φθορές σε σταθμευμένα οχήματα, ενώ σε μία-δύο με­μονωμένες περιπτώσεις υπήρξε καταδίκη αστυνομικών για υπερβολή χρήση δακρυγόνων.