Μέχρι τώρα, κάθε προειδοποίηση για επικείμενη διάλυση του ευρώ έχει αποδειχθεί λάθος. Οι κυβερνήσεις ότι κι αν λένε κατά τη διάρκεια των εκλογών, ενδίδουν στις απαιτήσεις της τρόικας. Στο μεταξύ, η ΕΚΤ παρεμβαίνει για να καθησυχάσει τις αγορές. Αυτή η διαδικασία έχει συντηρήσει το κοινό νόμισμα αλλά έχει επίσης διαιωνίσει την βαθιά καταστροφική λιτότητα. Δεν πρέπει να αφήσουμε μερικά τρίμηνα μέτριας ανάπτυξης των οφειλετών να επισκιάσουν το τεράστιο κόστος πέντε χρόνων μαζικής ανεργίας.
Αναφορικά με το πολιτικό ζήτημα, οι μεγάλοι χαμένοι από αυτή τη διαδικασία είναι τα κόμματα της κεντροαριστεράς των οποίων η συναίνεση στην σκληρή λιτότητα – και η εγκατάλειψη κατά συνέπεια των όσων υποτίθεται ότι πρέσβευαν – τους έκανε πολύ μεγαλύτερη ζημιά από ότι κάνουν παρόμοιες πολιτικές στα κεντροδεξιά κόμματα.
Μου φαίνεται ότι η τρόικα – νομίζω ότι ήρθε η ώρα να μπει τέλος στο πρόσχημα ότι κάτι άλλαξε και να πάρει πίσω το παλιό της όνομα – αναμένεται ή τουλάχιστον θα ήλπιζε ότι η Ελλάδα θα επαναλάβει αυτή την ιστορία. Είτε ο Τσίπρας θα έκανε το συνηθισμένο, εγκαταλείποντας ένα μεγάλο μέρος του συνασπισμού του – και ίσως εξαναγκαζόταν σε μια συμμαχία με την κεντροδεξιά – είτε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα έπεφτε. Και αυτό ακόμη μπορεί να συμβεί.
Αλλά τουλάχιστον ο Τσίπρας έως τώρα δείχνει απρόθυμος να αυτοκτονήσει. Αντί αυτού και όντας αντιμέτωπος με το τελεσίγραφο της τρόικας, ανακοίνωσε ένα δημοψήφισμα για το αν θα το δεχτεί. Αυτό οδηγεί σε πολλή κριτική – ότι είναι ανεύθυνος – αλλά στην πραγματικότητα κάνει το σωστό. Για δυο λόγους.
Πρώτον, αν κερδίσει το δημοψήφισμα, η ελληνική κυβέρνηση θα ενδυναμωθεί από τη δημοκρατική νομιμότητα, που ακόμη, πιστεύω, σημαίνει κάτι στην Ευρώπη. (Κι αν όχι, θα πρέπει κι αυτό να το ξέρουμε, επίσης).
Δεύτερον, μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε δύσκολη θέση πολιτικά, με τους ψηφοφόρους έξαλλους με τις ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις για λιτότητα αλλά απρόθυμους να εγκαταλείψουν το ευρώ. Ήταν πάντα δύσκολο να σκεφτούμε πως αυτές οι επιθυμίες θα μπορούσαν να συμφιλιωθούν. Είναι ακόμη πιο δύσκολο τώρα. Το δημοψήφισμα, στην πραγματικότητα, ρωτά τους ψηφοφόρους ποια είναι η προτεραιότητά τους και δίνει στον Τσίπρα την εντολή να κάνει αυτό που πρέπει, εφόσον η τρόικα συνεχίζει να πιέζει.
Αν με ρωτάτε, ήταν μια πράξη τερατωδώς ανόητη εκ μέρους των κυβερνήσεων, των πιστωτών και των θεσμικών οργάνων το να σπρώξουν τα πράγματα έως αυτό το σημείο. Αλλά το έκαναν. Και δεν μπορώ να κατηγορήσω τον Τσίπρα επειδή στρέφεται στους ψηφοφόρους αντί να στραφεί κατά των ψηφοφόρων.