Από τον λογαριασμό fb του Ηλία Κώνστα
Το βίντεο που κυκλοφορεί του Grigoris Petrakos θα ήταν 24.26 χαμένου χρόνου αν δεν ήταν μια καλή ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί ως διδακτικό υλικό για το πως οι δημαγωγοί και λαοπλάνοι διαστρεβλώνουν λέξεις και έννοιες για να περάσουν τα μηνύματά τους.
Ως εργαλειοθήκη αποδόμησης του βίντεο χρησιμοποιήθηκε το «Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής» από την ιστοσελίδα braining.gr (υπάρχουν και άλλες παραλλαγές των σφαλμάτων της λογικής αλλά αυτή είναι αρκετή για τον σκοπό μας).
To ίδιο το βίντεο, όσο και ο ιστότοπος από όπου αντλώ υλικό αναφέρονται στα δύο πρώτα σχόλια.
Ξεκινάμε λοιπόν επιλέγοντας χωρία του βίντεο και εξηγώντας ποια τεχνική χρησιμοποιεί για να χειραγωγήσει λογικά και συναισθηματικά τον ακροατή.
0:12 «Ενίσταμαι στην τάση των ημερών που με θέλει πειθήνιο απέναντι σε οποιαδήποτε επιστημονική ολιγαρχία» μας λέει ο Πετράκος.
Λογικό σφάλμα: «Δηλητηρίαση του Πηγαδιού (Poison the well)»
Όταν αρχίζοντας τα σχόλια σας με έναν υποτιμητικό χαρακτηρισμό για τον αντίπαλό σας ή τη θέση του, κάνετε ό, τι λέγεται δηλητηρίαση του πηγαδιού. Ένα γνωστό παράδειγμα είναι ο τρόπος που οι υπέρμαχοι του Ευφυούς Σχεδιασμού ‘’δηλητηριάζουν το πηγάδι’’ αναφέροντας την Θεωρία της Εξέλιξης ως Δαρβινισμό, σαν να είναι μία αφοσίωση σε ένα συγκεκριμένο ερευνητή.
Ο Πετράκος ξεκινάει την παρουσίαση αναφερόμενος υποτιμητικά στους σχεδιαστές των μέτρων ως «επιστημονική ολιγαρχία» επιθυμώντας να προκαταβάλει αρνητικά τους ακροατές καθώς οι ολιγαρχίες είναι ταυτισμένες με τα συμφέροντα των λίγων και χρηματοδοτούνται από αυτούς.
Φυσικά ο χαρακτηρισμός του είναι αυθαίρετος και απλά «δηλητηριάζει το πηγάδι».
1:00 έως 3:00: «Είναι επιστημονικό γεγονός ότι η σοβαρότητα μιας επιδημίας καθορίζεται από τον αριθμό των θανάτων» και κατόπιν προχωράει σε μια σύγκριση των θανάτων των πρώτων 26 εβδομάδων του 2019 και του 2020 για να στηρίξει ότι η σοβαρότητα δεν τεκμαίρεται από τους θανάτους.
Εδώ προχωράει σε πάνω από ένα σφάλμα λογικής ταυτόχρονα.
Λογικό σφάλμα: «Παρατηρησιακή Επιλογή (Observational Selection)»
"google ad"
Η παρατηρησιακή επιλογή είναι η διαδικασία της διατήρησης του δείγματος των δεδομένων που συμφωνεί με την παραδοχή σας, και αγνόησης του δείγματος των δεδομένων που δεν το κάνει.
και
Λογικό σφάλμα: «Στατιστικές μικρών αριθμών (Statistics of Small Numbers)»
Το να βγάζει κανείς συμπεράσματα από δείγματα δεδομένων τόσο μικρά που δεν έχουν νόημα είναι συνηθισμένο στις ψευδο-επιστήμες.
Ο αφηγητής αγνοεί, εσκεμμένα ή από εσφαλμένη αντίληψη, ότι οι μικροί αριθμοί θανάτων στην Ελλάδα από Κορωνοιό (το χρονικά διάστημα που επιλέγει των πρώτων 26 εβδομάδων) οφείλεται ακριβώς στα μέτρα που ελήφθησαν εγκαίρως. Ενώ λοιπόν το δείγμα δεδομένων για θανάτους από covid είναι μικρό στατιστικά για να δείξει απομονωμένα κάτι για την Ελλάδα, αυτός προχωράει και συγκρίνει το συνολικό δείγμα θανάτων από κάθε αιτία στην οποία μπορεί να υπεισέρχονται πλείστοι όσοι παράγοντες για τη διαφορά στους θανάτους, από μείωση των τροχαίων λόγω περιορισμών κυκλοφορίας μέχρι μείωση της γρίπης λόγω αποτελεσματικότερου εμβολιασμού ή απομόνωσης λόγω lockdown.
Επίσης προχωράει στην παρατηρησιακή επιλογή λέγοντας ότι στη Σουηδία εξαφανίστηκαν οι θάνατοι από γρίπη και άλλες αιτίες και όλα μετατράπηκαν σε covid στις στατιτικές. Αγνοεί εσκεμμένα την μείωση άλλων ασθενειών λόγω απομόνωσης και την αύξηση θανάτων από covid ακριβώς λόγω της ευκολίας μετάδοσης του ιού και της αστοχίας χειρισμού της κατάστασης στα γηροκομεία της χώρας. Φυσικά, δεν αναφέρει στοιχεία από Ιταλία και άλλες χώρες που δεν εξυπηρετούν το αφήγημά του.
3:45: «Πέρυσι είχαμε 150 καταγεγραμμένους θανάτους από γρίπη εργαστηριακά επιβεβαιωμένους και 1071 εκτιμώμενους. Φέτος δεν έχουμε καθόλου εργαστηριακά επιβεβαιωμένους θανάτους από κορονοιό διότι δεν γίνονται νεκροψίες».
Λογικό σφάλμα: «Ανακολουθία (Non -Sequitur)»
Από τη λατινική φράση «δεν ακολουθεί». Μια ανακολουθία είναι μια προφανής προσπάθεια να δικαιολογήσει έναν ισχυρισμό με μια άσχετη υπόθεση. Η ανακολουθία ξεκινά με ένα συλλογισμό που ακούγεται λογικός με την ελπίδα ότι θα συμφωνήσετε μαζί του και στο συμπέρασμα, που δεν έχει καμία σχέση με αυτό.
Η αλήθεια είναι πως σύμφωνα με οδηγίες της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας– λαμβάνοντας υπόψη τις οδηγίες του ΕΟΔΥ αλλά και άλλων κρατών – περιστατικά κοροναϊού δεν πρέπει να νεκροτομούνται λόγω των κινδύνων που η διαδικασία ενέχει. Όταν όμως έχουμε μία επιβεβαιωμένη αιτία θανάτου δεν απαιτείται νεκροτομή ούτως η άλλως, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, Γρηγόρη Λέων. Αυτό ισχύει σε οποιοδήποτε περίπτωση κι όχι μόνο σε περιστατικά κοροναϊού.
Άρα ο ισχυρισμός που αφήνει ο αφηγητής να πλανάται ότι πέρυσι όλα τα θύματα από γρίπης είναι καταγεγραμμένα περιστατικά επειδή νεκροτομήθηκαν ενώ φέτος δεν γνωρίζουμε αν πρέπει να καταγραφούν ως θύματα κοροναιού λόγω απουσίας αυτής είναι άσχετος. Τα θύματα κοροναιού είναι εργαστηριακά επιβεβαιωμένα ακόμη και απουσία νεκροψίας.
Στο 5:53 διερωτάται γιατί με 82 ασθενείς covid-19 στις ΜΕΘ χτυπήσαμε κόκκινο συναγερμό σε πληθυσμό 11 εκ. ενώ πέρυσι με 122 στις ΜΕΘ δεν μας υποχρέωσαν σε μέτρα ή μάσκες.
Ξανά εφαρμόζει την παρατηρησιακή επιλογή δεδομένων επιλέγοντας ένα στιγμιότυπο από μια καμπύλη που πρέπει να ερμηνευτεί στην ολότητά της και η οποία δείχνει μια τάση που οι ειδικοί αναλύουν και προβλέπουν. Επίσης συγχέει τις ΜΕΘ αποκλειστικά για covid με τις ΜΕΘ άλλων αιτιών.
06:00 «Γιατί η κυβέρνηση έδωσε 2εκ για τον Μεγάλο Περίπατο και 20εκ γα την διαφημιστική καμπάνια αντί να φτιάξει 60 συν 600 κρεββάτια ΜΕΘ ώστε να μην αντιμετωπίσουμε πρόβλημα;»
Λογικό σφάλμα: «Αποκλεισμένη Μέση (excluded middle)»
Το επιχείρημα της αποκλεισμένης μέσης υποθέτει πως μόνο δύο υπερβολικά άκρα είναι δυνατά, όταν στην πραγματικότητα, μια πιο μέση λύση ή αποτέλεσμα είναι πιο δυνατό ή επιθυμητό.
Αφήνουμε το γεγονός ότι τα 2 εκ. για τον μεγάλο περίπατο δεν τα έδωσε η κυβέρνηση αλλά ο Δήμος (αυτή είναι άλλη συζήτηση ως προς την επιτυχία του), γενικά είναι το ίδιο μοτίβο όπου πάντα κάποιος διερωτάται πόσους πεινασμένους θα ταΐζαμε αν δεν εξερευνούσαμε το διάστημα ή αν δεν ξοδεύαμε για εξοπλισμούς. Η μέση οδός είναι συνήθως η προτιμότερη αλλά ο αφηγητής τονίζει τα υπερβολικά άκρα (μηδέν άλλες δραστηριότητες προς χάριν κρεββατιών ΜΕΘ) όταν είναι γνωστό ότι πέρα από εξοπλισμό στις ΜΕΘ χρειάζεται και εξειδικευμένο προσωπικό και αυτό θέλει χρόνια να το διαμορφώσεις, άρα αδύνατον σε τόσο μικρό διάστημα.
07:00 «Τα lockdown δεν επηρεάζουν τις επιδημίες, τα περιστατικά μειώθηκαν όχι λόγω μέτρων αλλά επειδή ο ιός έκανε τον κύκλο του. Όταν ανοίξαμε τον Μάιο και τον Ιούνιο θα πρέπει να είχαμε εκατόμβες θυμάτων»
Λογικό σφάλμα: «Σύγχυση της συσχέτισης και αιτίας (Confusion of Correlation and Causation)»
Όταν υπάρχει συσχέτιση, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν σαφή και έγκυρα στοιχεία, έχουμε μια πειστική σύγχυση.
Επίσης εσκεμμένα αγνοεί τον χρόνο που χρειάζεται για να δημιουργήσει εκθετική τάση η συγκεκριμένη ασθένεια.
08:10 «Δεκάδες αναγνωρισμένοι επιστήμονες και μελέτες λένε ότι τα lockdowns δεν επηρεάζουν καθόλου τις επιδημίες αλλά απλά εξαθλιώνουν τον κόσμο»
Λογικό σφάλμα: «Έκκληση στην αυθεντία (Appeal to authority)»
Αυτού του είδους επιχειρήματα προσφεύγουν σε μια ειδική επίσημη πηγή για την επικύρωση του ισχυρισμού που γίνεται. Κάθε φορά που βλέπετε μια διαφήμιση που δείχνει κάποιον να φορά μία άσπρη ποδιά εργαστηρίου βλέπετε μια έκκληση στην αυθεντία. Η κάθε θεωρία όμως πρέπει να στέκεται μόνη της. Έκκληση στην αυθεντία δεν παρέχει καμία χρήσιμη υποστήριξη.
Ναι, καλά μαντέψατε, το μενού είχε Τζον Ιωαννίδης.
Έχει επίσης και Σουηδία ερμηνευμένη κατά το δοκούν, ότι δηλαδή έκανε η φύση τη δουλειά της μηδένισε τα κρούσματα και έφτασε στην ανοσία αγέλης και τώρα όλα είναι μια χαρά. Εν τω μεταξύ μόλις προχθές ο Anders Tegnell ο επικεφαλής Σουηδός επιδημιολόγος ανακοίνωσε 2,800 νέα κρούσματα και πως η χώρα προσεγγίζει το ταβάνι αντοχών του συστήματος υγείας! Πόσοι από τους ακροατές του βίντεο θα μπουν στον κόπο να διασταυρώσουν τους ισχυρισμούς τους Πετράκου; Ελάχιστοι, και αυτό το γνωρίζει ο αφηγητής. Λέγεται «Ανεπίσημα στοιχεία – αποδείξεις. (Anecdotal Evidence)» Ένας από τους πιο κοινούς τρόπους για την υποστήριξη σχεδόν όλων των ειδών φαινόμενα χωρίς αποδεικτικά στοιχεία είναι μέσα από την απατηλή κατάχρηση στοιχείων.
To συνεχίζει στο 14:30 συνδυάζοντας Παρατηρησιακή Επιλογή και Ανεπίσημα Στοιχεία αναφέροντας πως σύμφωνα με τον ΠΟΥ το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, άρα 770 εκ κόσμου, έχει προσβληθεί και οι θάνατοι είναι 1,1 εκ οπότε ο ΠΟΥ λέει πως η θνητότητα είναι 0,14 κοντά σε αυτή της εποχιακής γρίπης.
Ο ΠΟΥ όμως ΔΕΝ λέει αυτό στην ιστοσελίδα του. Αναφέρει πως υπάρχουν 44 εκ. επιβεβαιωμένα κρούσματα και 1,1 εκ. θάνατοι. Επίσης λέει στην ανάλυση για τη ανοσία αγέλης πως το ποσοστό απαραίτητης ανοσίας ποικίλει με την ασθένεια, π.χ. στην Ιλαρά είναι 95% και την πολιομυελίτιδα 80% αλλά στην περίπτωση του cov-SARS-2 στις περισσότερες χώρες το ποσοστό είναι ακόμη κάτω του 10%. Αυτό το ερμήνευσε βολικά ο αφηγητής ως ότι το 10% έχει προσβληθεί. Και για να τελειώνουμε με το καταχρηστικό αστείο, ο ΠΟΥ δίνει εκτιμώμενη θνητότητα 0,5-1% [Home/Newsroom/Commentaries/Detail/Estimating mortality from COVID-19] και ουχί το ανυπόστατο 0,14% που αναφέρει το βίντεο.
Ομολογώ ότι το να ακούσω όλο το βίντεο μου ήταν ιδιαίτερα επώδυνο. Θα τελειώσω με δύο ακόμη σε λογικά σφάλματα που βρίσκονται διάχυτα σε όλη την αφήγηση:
Λογικά σφάλμα: «Ειδική έκκληση ή ειδική εξαίρεση (Special Pleading).»
Ένα επιχείρημα με ειδική έκκληση επικαλείται ότι αιτιολόγηση για κάποιο ισχυρισμό απαιτεί ένα υψηλότερο επίπεδο γνώσεων από ό, τι ο συνομιλητής ή ακροατής μπορεί να κατανοήσει, και ως εκ τούτου δεν έχει τα προσόντα για να επιχειρηματολογήσει εναντίον της.
Ναι, αυτός γνωρίζει ό,τι εμείς οι ανυποψίαστοι αγνοούμε. Όλα γίνονται για ηλεκτρονικά νομίσματα, covid pass και έλεγχο (στο 21:20) καταστρέφοντας οικονομίες για να κερδίσει ο Elon Musk, o Mark Zuckerberg και ο George Bezos (surprise, ο συνήθης Βελζεβούλ Bill Gates ήταν εκτός κάδρου – ναι τους έδειξε σε εικόνα για να μας αφήσει να σκεφτούμε, αν μπορούμε).
Είναι απαραίτητη η κατασκευή κακών για να στηριχθεί η θεωρία, αλλιώς στερείται το “δια ταύτα”. Αλλά είναι περισσότερο οικονομικός αναλφαβητισμός να ισχυριζόμαστε ότι μπορεί κάποιος να πλουτίσει ενώ πετρελαϊκές, αεροπορικές, ξενοδοχειακές και βιομηχανικές επιχειρήσεις είδαν τα κέρδη τους να πέφτουν κάτω από το μισό τη στιγμή που οι μεγιστάνες και τα trust έχουν portfolio μετοχών σε πλειάδα τέτοιων επιχειρήσεων.
Για το φινάλε, κατατίθεται το λογικό σφάλμα: «Απόδειξη με καταιγισμό (Proof by Verbosity)»
Η τακτική του να σε φορτώνουν με τόση πολύ πληροφορία και κυρίως παραπληροφόρηση που είναι αδύνατο να απαντήσεις λέγεται απόδειξη με καταιγισμό ή ‘’βομβαρδισμό’’. Για να κερδίσω ένα debate ή μια συζήτηση δεν χρειάζεται να έχω στοιχεία και αποδεικτικά αν μπορώ να σου πω τόσα πολλά πράγματα που να μην μπορείς να απαντήσεις σε όλα.
Αυτή η τακτική είναι η αγαπημένη των υποστηρικτών των θεωριών συνωμοσίας (σύμπτωση για την περίπτωση Πετράκου). Τα υπέρογκα ποσά παραπληροφόρησης και άσχετων πραγμάτων που πασάρονται δίνουν την εντύπωση πως η θέση τους έχει λεπτομερώς ερευνηθεί και πως υποστηρίζεται από πολλά στρώματα αποδείξεων. Ε, λοιπόν δεν υποστηρίζεται, όπως δείξαμε σε κάποιες περιπτώσεις παραπάνω, αντίθετα χρησιμοποιούνται ψευδή στοιχεία ή αληθή στοιχεία πλασαρισμένα με λάθος τρόπο.
Αν ξαναβλέπατε το βίντεο θα μπορούσατε να αναγνωρίσετε τις τεχνικές που χρησιμοποιεί ένας οποιοσδήποτε λαοπλάνος ή συνωμοσιολόγος. Αλλά θεωρώ χάσιμο χρόνου να το κάνετε. Καλύτερα εφαρμόστε αυτές τις τεχνικές αποδόμησης σε όσα άρθρα ή πολιτικές τοποθετήσεις σας ξενίζουν. Αν δεν το κάνουμε θα είμαστε έρμαια κάθε απατεώνα.
Υ.Γ. Τουλάχιστον ησυχάσαμε από τις θεωρίες για UFO από την εποχή που μπήκαν κάμερες στα κινητά τηλέφωνα.
Υ.Γ. Γνωρίζω ότι το κείμενο είναι μακρύ, αλλά δεν γινόταν αλλιώς.
