Ξεχωριστοί άνθρωποι

Γράφει ο Ευάγγελος Πάλλας
Δημοσιογράφος ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ξεχωριστοί άνθρωποι… είναι το είδος εκείνο των ανθρώπων που τα ονόματά τους συνήθως δεν τα γνωρίζουν παρά μόνο οι συγγραφείς και οι γείτονες ή στα σύγχρονα κράτη, οι υπηρεσίες που καταγράφουν γεννήσεις, γάμους και θανάτους.

Καμία φορά τα ξέρει και η αστυνομία ή οι δημοσιογράφοι που ψάχνουν να βρουν «ανθρώπινες ιστορίες». Υπάρχουν περιπτώσεις που τα ονόματά τους δεν τα γνωρίζουμε καθόλου και ούτε θα τα γνωρίσουμε ποτέ, όπως εκείνων των ανδρών και γυναικών που άλλαξαν τον κόσμο στην Ευρώπη, στην Αφρική και στην Αμερική.

Μερικοί απ’ αυτούς έπαιξαν κάποιο ρόλο σε μικτούς ή τοπικούς δημόσιους χώρους. Στην εποχή των σύγχρονων μαζικών μέσων ενημέρωσης, η μουσική και ο αθλητισμός έκαναν διάσημους λίγους απ’ αυτούς, που σε άλλες εποχές θα είχαν μείνει ανώνυμοι.

Αυτοί αποτελούν το μεγαλύτερο και ποιοτικότερο μέρος της ανθρώπινης φυλής. Κι όμως οι διαμάχες των ιστορικών για το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του ατόμου στην ιστορία δεν αφορούν αυτούς.

Αυτοί οι ξεχωριστοί άνθρωποι θα πρέπει να διασωθούν από τη λήθη. Αυτοί οι άνθρωποι είναι τόσο μεγάλοι, οι ζωές τους είναι το ίδιο ενδιαφέρουσες με τις δικές σας, με τη δική μου, έστω και αν κανείς δεν είχε γράψει γι’ αυτές.

Αλεχάνδρο Ρομπάινα (Alejandro Robaina) (1919-2010)

Κουβανός καπνοκαλλιεργητής, διάσημος για την παραγωγή πούρων. Πίστευε ότι το ποιοτικό πούρο παράγεται μόνο από οικογενειακές επιχειρήσεις.

Ο Αλεχάνδρο Ρομπάινα (Alejandro Robaina) γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου 1919 στην πόλη Αλκίσαρ της Δυτικής Κούβας. Μεγάλωσε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην περιοχή Βουέλτα Αμπάχο της επαρχίας Πινάρ Ντελ Ρίο, όπου η οικογένειά του καλλιεργούσε καπνό από το 1845. Η περιοχή αυτή θεωρείται για το πούρο ότι το Μπορντό και η Βουργουνδία για το κρασί. Στα εννιά του κάπνισε το πρώτο του πούρο και στα δέκα του άρχισε να απασχολείται στην οικογενειακή επιχείρηση.

Το 1950 ανέλαβε την 160 στρεμμάτων οικογενειακή φυτεία, όταν πέθανε ο πατέρας του, Μαρούτο Ρομπάινα, διακεκριμένος καπνοκαλλιεργητής και ο ίδιος. Μετά την Κουβανική Επανάσταση του 1959 και τη συνακόλουθη κολλεκτιβοποίηση της γεωργίας, ο Ρομπάινα κατόρθωσε να πείσει τον Φιντέλ Κάστρο ότι η παραγωγή καπνού έπρεπε να παραμείνει στους ιδιώτες. Έκτοτε, οι καπνοκαλλιεργητές της Κούβας πωλούν το προϊόν τους σε προκαθορισμένες τιμές στο κράτος, το οποίο φροντίζει για την παραγωγή και την πώληση των φημισμένων πούρων της Αβάνας.

Μιλώντας στο αμερικανικό περιοδικό Cigar Aficionado αναφέρθηκε στη σχέση του με τον Φιντέλ Κάστρο: «Είχα μια έντονη συζήτηση με τον Φιντέλ. Με ρώτησε αν ήθελα να συμμετάσχω σ’ ένα μεγάλο συνεταιρισμό, αφού διέθετα τόσους εργάτες, αλλά εγώ αρνήθηκα. Για εμένα η καπνοκαλλιέργεια πρέπει να παραμείνει στην οικογένεια, να γίνεται με αγάπη. Επειδή στους μεγάλους συνεταιρισμούς όλοι είναι αφεντικά, κανένας δεν ενδιαφέρεται όπως ο καλλιεργητής».

Ο καπνός που καλλιεργείται στα χωράφια του Ρομπάινα θεωρείται από τους καλύτερους παγκοσμίως και χρησιμοποιείται στα πούρα πρώτης ποιότητας, όπως τα Cohiba Espléndidos και τα Hoyo de Monterrey Double Coronas. To 1997 η κρατική εταιρεία πούρων της Κούβας Habanos τίμησε τον Ρομπάινα, δημιουργώντας τα πούρα Vegas Robaina, τιμή μοναδική για κουβανό καλλιεργητή. Τα Vegas Robaina θεωρούνται από τα καλύτερα που παράγονται στο νησί, είναι χειροποίητα και η τιμή ενός κουτιού μπορεί να αγγίξει ακόμη και τα 500 δολάρια στη διεθνή αγορά.

Ο Αλεχάνδρο Ρομπάινα πέθανε στις 17 Απριλίου 2010, χτυπημένος από καρκίνο του πνεύμονα, στη φυτεία του κοντά στην πόλη Σαν Λουίς της Δυτικής Κούβας, όπου έζησε και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Τα τελευταία χρόνια είχε μεταβιβάσει τη διεύθυνση της φυτείας Ρομπάινα στον ανηψιό του Χιρόσι, μαζί με το μυστικά του καλού πούρου, που κρατούσε ως επτασφράγιστο μυστικό, όσο βρισκόταν στη ζωή.

Νίκος Μπελογιάννης (1915-1952)

Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου του 1915 στην Αμαλιάδα. Από μαθητής του Γυμνασίου βρέθηκε στο δημοκρατικό κίνημα. Σπούδασε νομικά, αλλά δεν τέλειωσε τις σπουδές του, διότι αποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο με απόφαση της Συγκλήτου για τη δράση του «εναντίον της κοσμογονίας του Κονδύλη».

Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1934. Από τότε, πέρασε από πολλές δοκιμασίες. Φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια στην Ασφάλεια Πατρών, τρομοκρατία στα ιταλικά στρατόπεδα. Στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής ήταν καπετάνιος μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Στον εμφύλιο, ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν πολιτικός επίτροπος μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού. Παράλληλα με την καθοδηγητική του δουλειά, έγραψε άρθρα και μελέτες που αφορούσαν στην ελληνική ιστορία και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Περίπου ένα χρόνο μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, ο Νίκος Μπελογιάννης και 93 ακόμη σύντροφοί του -μεταξύ των οποίων ο δημοσιογράφος Στάθης Δρομάζος, ο Στέργιος Γραμμένος και η Έλλη Ιωαννίδου- συλλαμβάνονται και στις 22 Οκτωβρίου 1951 οδηγούνται σε δίκη. Κατηγορούνται για απόπειρα ανασυγκρότησης του Κομουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ), το οποίο -βάση του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947- θεωρείται παράνομο, προδοτικό και ξενοκίνητο κόμμα, που δρα ενάντια στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.

Στις 15 Νοεμβρίου ο πρόεδρος του έκτακτου στρατοδικείου Αντισυνταγματάρχης Ανδρέας Σταυρόπουλος ανακοινώνει την ετυμηγορία, πλαισιωμένος από τους στρατοδίκες Γεώργιο Παπαδόπουλο (τον μετέπειτα δικτάτορα), Ν. Κομιάνο, Γ. Κοράκη, και Θ. Κυριακόπουλο. Ο Νίκος Μπελογιάννης είναι μεταξύ των καταδικασθέντων σε θάνατο. Η απόφαση προκαλεί διεθνή κατακραυγή, ενώ στο εσωτερικό της χώρας το πολιτικό κλίμα φορτίζεται και πάλι επικίνδυνα.

Τρεις μήνες μετά, στις 15 Φεβρουαρίου 1952, η δίκη επαναλαμβάνεται. Δεσπόζουσα μορφή, ο 37χρονος Μπελογιάννης, ο οποίος παρακολουθεί την όλη διαδικασία μ’ ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι, άψογα ντυμένος και με περισσή ευπρέπεια και ψυχραιμία. Την 1η Μαρτίου ο πρόεδρος του Στρατοδικείου Σίμος ανακοινώνει την ετυμηγορία… Εις θάνατον καταδικάζονται ο Νίκος Μπελογιάννης και επτά ακόμη κατηγορούμενοι.

Τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Μαρτίου, ο βασιλικός επίτροπος συνταγματάρχης Αθανασούλας ανακοινώνει στους Μπελογιάννη, Καλούμενο, Αργυριάδη και Μπάτση ότι η αίτηση χάριτος που υπέβαλαν απορρίφθηκε. Λίγο αργότερα οδηγούνται στο Γουδί, όπου και εκτελούνται δια τυφεκισμού στις 4:12 π.μ. Στο άκουσμα των πυροβολισμών, ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας κυριολεκτικά καταρρέει. Όλη η κινητοποίηση εντός και εκτός Ελλάδας δεν κατάφερε να αποτρέψει το γεγονός.

Τα άσχημα μαντάτα ταξιδεύουν γρήγορα μέχρι το στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στον Αϊ Στράτη, όπου ζει εξόριστος ο Γιάννης Ρίτσος. Την ίδια μέρα θα γράψει το ποίημα Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο.

Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.

Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή

όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.

Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.

Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.

Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.

Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.

Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους

τους το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.

Άμος Οζ (1939- )

Συγγραφέας, πανεπιστημιακός, δημοσιογράφος από το Ισραήλ. Μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής μας, τόσο για τη θέση που κατέχει στο χώρο των γραμμάτων, όσο και για τη στράτευσή του στην υπόθεση της ειρήνης.

Γεννήθηκε ως Άμος Κλάουσνερ στις 4 Μαΐου 1939 στην Ιερουσαλήμ από γονείς της εβραϊκής διασποράς. Μετά την αυτοκτονία της μητέρας του και σε ηλικία 15 ετών πηγαίνει να ζήσει σε κιμπούτς (εβραϊκή κολλεκτίβα). Τότε αλλάζει το επίθετό του σε Οζ, που στα εβραϊκά σημαίνει δυνατός. Θα ζήσει και θα δουλέψει σε κιμπούτζ ως το 1986, οπότε εξαιτίας του άσθματος του γιου του, θα αναγκαστεί να την εγκαταλείψει. Πολλά από τα μυθιστορήματά του έχουν ως τόπο δράσης είτε τα κιμπούτζ, είτε την Ιερουσαλήμ και χρησιμεύουν ως μικρόκοσμος της ισραηλινής κοινωνίας.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο Οζ θα κληθεί να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, σε μία εποχή που το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ προσπαθεί να ορθοποδήσει. Κατά τη διάρκεια του Πολέμου των 6 Ημερών, το 1967, ανακλήθηκε από την εφεδρεία και ήταν διοικητής άρματος μάχης.

Την ίδια χρονιά με άρθρο του στην εφημερίδα του Εργατικού Κόμματος «Νταβάρ» υποστηρίζει ότι η λύση του Μεσανατολικού βρίσκεται στην ύπαρξη δύο ξεχωριστών κρατών και όχι στην αλληλοεξόντωση Παλαιστινίων και Ισραηλινών. 10 χρόνια αργότερα θα είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ειρηνιστικής οργάνωσης «Peace Now». H συλλογή άρθρων του «Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και η ειρήνη» (εκδ. Καστανιώτης) μας αποκαλύπτει τις απόψεις του για το θέμα.

Το 1968 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του «Ο Μίχαελ μου» (εκδ. Καστανιώτης), με ηρωίδα μία νεαρή εβραία, που ζει μία ήρεμη και άνετη ζωή με τον σύζυγό της, αλλά βασανίζεται από επιθυμίες και φαντασιώσεις. Το βιβλίο αυτό αποτέλεσε το διαβατήριο του Οζ προς τη διεθνή καταξίωση.

Το 2004 κυκλοφόρησε και στα ελληνικά το πολυσέλιδο μυθιστόρημά του «Ιστορία αγάπης και σκότους» (εκδ. Καστανιώτη). Ένα έργο επικό, αλλά και χαμηλόφωνο, εν πολλοίς αυτοβιογραφικό, που θεωρείται το αριστούργημά του.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν ακόμη τα μυθιστορήματά του «Νύχτα στο Τελ Κεντάρ» (εκδ. Καστανιώτης), «Το μαύρο κουτί» (εκδ. Ψυχογυιός), «Η ίδια θάλασσα» (εκδ. Καστανιώτη), «Η Γυναίκα, που γνώρισα» (εκδ. Ψυχογυιός), ” Εικόνες από τη ζωή στο χωριό” (εκδ.Καστανιώτη) και το παιδικό «Σούμχι: Μια ιστορία για την αγάπη και την περιπέτεια» (εκδ. Καστανιώτη).

Στο έργο του Οζ, η ιστορία της πατρίδας του είναι διαρκώς παρούσα. Κοινός τόπος στα γραπτά του, μυθιστορήματα και δοκίμια, η εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης, με τις αδυναμίες, αλλά και το μεγαλείο της διαφορετικότητάς της και η αποφασιστικότητά του να μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας, οποιονδήποτε κι αν αυτή ενοχλεί.

Ο Άμος Οζ αφιερώνει σήμερα τον χρόνο του στη διδασκαλία, το γράψιμο, αλλά και στην εκστρατεία για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή. Τα κείμενά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες του κόσμου.

Σκοτ Μακένζι (1939-2012)

Αμερικανός τραγουδιστής, γνωστός από τη μεγάλη και μοναδική επιτυχία του San Francisco (Be Sure to Wear Some Flowers in Your Hair), που αποτέλεσε τον ύμνο της αντικουλτούρας της δεκαετίας του ’60.

Ο Φίλιπ Γουόλακ Μπλοντάιμ (Philip Wallach Blondheim), όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1939 στο Τζάκσονβιλ της Φλώριδας. Μεγάλωσε στη Βόρεια Καρολίνα και τη Βιτζίνια, όπου έγινε φίλος με τον κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερό του Τζον Φίλιπς (1935-2001), μετέπειτα ηγέτη του ροκ συγκροτήματος The Mamas & the Papas. Στα μέσα της δεκαετίας του ’50 συνεργάστηκε με τον Φίλιπς στο συγκρότημα The Abstracts. Όταν μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη τού άλλαξαν το όνομα σε The Smoothies και ηχογράφησαν δύο σινγκλ.

Το 1961 ο Μακένζι και ο Φίλιπς γνωρίστηκαν με τον τραγουδιστή και κιθαρίστα Ντικ Γουάισμαν και σχημάτισαν το συγκρότημα The Journeymen. Ηχογράφησαν τρία άλμπουμ και επτά σινγκλ, προτού διαλυθούν το 1964 με την «έκρηξη» των Beatles. O Μακένζι ακολούθησε σόλο καριέρα και δεν συνεργάστηκε με τον φίλο του Τζον Φίλιπς, που μετακόμισε στην Καλιφόρνια και σχημάτισε τους The Mamas & the Papas, ένα από τα κορυφαία συγκροτήματα της ψυχεδελικής ποπ.

Το 1967 ο Μακένζι γνώρισε την επιτυχία με το τραγούδι San Francisco (Be Sure to Wear Some Flowers in Your Hair), που έγραψε ο φίλος του Τζον Φίλιπς και ταυτίστηκε με το κίνημα των χίπις. Το τραγούδι έφθασε στο Νο4 του αμερικανικού πίνακα επιτυχιών και στην κορυφή του αγγλικού πίνακα επιτυχιών. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ The Voice of  Scott McKenzie και ακολούθησε το 1970 το Stained Glass Morning, στο οποίο συνεργάστηκε με τον ανερχόμενο κιθαρίστα Ράι Κούντερ.

Τα επόμενα χρόνια σταμάτησε τη μουσική δραστηριότητα και έζησε στο Τζόσουα Τρι της Καλιφόρνιας και στο Βιρτζίνια Μπιτς της Βιρτζίνια. Το 1986 συμμετείχε στην επανένωση των Τhe Mamas & the Papas και δύο χρόνια αργότερα συνυπέγραψε τη μεγάλη επιτυχία των Beach Boys Kokomo. Το 1998 εγκατέλειψε οριστικά τη μουσική και έκτοτε ζούσε στο Λος Άντζελες.

Ο Σκοτ Μακένζι, κατά κόσμον Φίλιπ Γουάλακ Μπλοντάιμ, πέθανε στις 18 Αυγούστου 2012 στο Λος Άντζελες. Από το 2010 είχε προσβληθεί από το σύνδρομο Γκιγέν-Μπαρέ, ασθένεια που πλήττει το νευρικό σύστημα και μέχρι τον θάνατό του μπαινόβγαινε στα νοσοκομεία.