Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΝΤΟΥΡΑΝΤ – WILL JAMES DURANT
(Νορθ Άνταμς, Μασαχουσέτη, 1885 – Λος Άντζελες, Καλιφόρνια 1981)
Διάσημος αμερικανός από γαλλοκαναδούς γονείς, συγγραφέας και ιστορικός, σπουδαίος εκλαϊκευτής της φιλοσοφίας, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της αδελφότητας των ανθρώπων και της κοινωνικής αναμόρφωσης. Τα περισσότερα έργα του συνέγραψε μαζί με τη σύζυγό του Αριέλ. Αναλύοντας όλους τους παράγοντες του πολιτισμού και συλλαμβά-νοντας την αέναη κίνηση της ιστορίας, αντίθετος με την ιστορική εξειδίκευση, μέσα σε πενήντα χρόνια δουλειάς, με λογοτεχνικό, κριτικό και φιλοσοφικό ύφος και ήθος, παράδοσε ένα μεγαλειώδες έργο για την ανθρώπινη πορεία. Η Παγκόσμια Ιστορία του Πολιτισμού αποτελείται από έντεκα τόμους (Η ανατολική μας κληρονομία, Η κλασική μας κληρονομία, Η Αναγέννηση, Η Μεταρρύθμιση, Ο αιώνας της λογικής, Ο αιώνας του Λουδοβίκου ΙΔ΄, Ο αιώνας του Βολταίρου, Ρουσσώ και επανάσταση, Ο αιώνας του Ναπολέοντος), προβάλλοντας τη διαμάχη θρησκευτικής πίστης και κοσμικής διάνοιας, ως κύριο αίτιο της παρακμής των πολιτισμών.
Έργα: Φιλοσοφία και κοινωνικό πρόβλημα (1917), Είναι ο άνθρωπος μηχανή; (1923), Ιστορία της φιλοσοφίας (1926), Λαϊκή Επιστήμη (1927), Το νόημα της ζωής (1932), Το μάθημα της Ρωσίας (1933), Ιστορία του πολιτισμού (1935-1975), Η ηδονή της φιλοσοφίας (1953), Συμπεράσματα της ιστορίας (1968), Αυτοβιογραφία (1977), Η ζωή της Ελλάδος, Καίσαρ και Χριστός, Η ηλικία της πίστεως, Ήρωες της ιστορίας (2001), Οι μεγαλύτερες διάνοιες και ιδέες όλων των εποχών (2002), Η δύναμη της ιστορίας (2004).
Βιβλιογραφία: Will Durand, Transition, A sentimental story of one mind and one era, 1927, R.W. Merry, The age of the Durants, 1975, Will – Ariel Durant, A dual autobiography, 1977, Encyclopaedia Britannica, 2005, Βικιπαίδεια.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Η ιστορία είναι συχνά εικόνα ενός αιματηρού ρεύματος. Η ιστορία του πολιτισμού είναι μια καταγραφή αυτών που συνέβησαν στις όχθες» (Ουίλλιαμ Ντούραντ).
ΚΕΙΜΕΝΑ
WILL & ARIEL DURANT, ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
* * *
Η προσπάθεια για τη διατύπωση γενικής θεωρίας για την εξέλιξη της ιστορίας, για τον εγκλεισμό της ιστορικής δυναμικής σε κλειστά σχήματα και για την μονομερή ερμηνεία και πρόβλεψη του ιστορικού μέλλοντος, φαίνεται ότι αποτυγχάνει. Αλλά η επιστήμη της ιστορίας επιμένει με μεγαλύτερο πείσμα να ερευνά, να αναλύει και να συνθέτει. Από την ανάλυση αυτών των ιστορικών συνιστωσών που ανακαλύπτει, ελπίζει να προχωρήσει στην ιστορική σύνθεση. Επανέρχεται λοιπόν στην εξέταση των παραγόντων, των δυνάμεων, των συμπερασμάτων της ιστορίας.
Κατά τους αμερικανούς Γουίλ και Αριέλ Ντιούραντ, η γεωλογία, το κλίμα και η γεωγραφία αποτελούν τους αρχικούς παράγοντες του πολιτισμού. Η βιολογία, ο ανταγωνισμός, η επιλογή αλλά και ο πληθυσμός, η φυλή, ο χαρακτήρας του ανθρώπου αποτελούν επίσης σοβαρούς παράγοντες. Οι ηθικοί παράγοντες του πολιτισμού και η θρησκεία, η οικονομία και οι σοσιαλιστικές ιδέες, τα πολιτεύματα και η πολιτική θεωρία, επηρεάζουν σημαντικά την ιστορία και τον πολιτισμό. Τέλος η εξέλιξη από την ακμή στην παρακμή θέτει το ερώτημα για το αν η πρόοδος είναι πραγματική ή όχι. Τελικά ιστορία είναι η καταγραφή της κληρονομιάς των παλαιότερων, η διαρκής επαύξηση αυτής της κληρονομιάς. Και το νόημα της ιστορίας δεν είναι άλλο από εκείνο που ο άνθρωπος θέτει σ’ αυτήν. Έτσι, φυσικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτικοί, ηθικοί και πνευματικοί παράγοντες κατευθύνουν την ιστορία, προωθούν τον πολιτισμό και χαράζουν την πορεία της ανθρωπότητας.
Στην Ελλάδα ο Κορυζής συστηματοποιεί τους φορείς της ιστορικής εξέλιξης σε τρεις κύκλους στοιχείων και μορφών. Στο περιβάλλον, όπου εντάσσονται το φυσικό περιβάλλον, οι εθνικές και φυλετικές ιδιότητες, η ιστορική εμπειρία, τα πολιτικά πλαίσια, η ιδεολογία, η ψυχολογία, η οικονομική και η υλική ανάπτυξη, οι κοινωνικές συνθήκες, η θρησκεία και η εκκλησία, η ανάπτυξη των επιστημών και η πνευματική και καλλιτεχνική πρόοδος. Στον ανθρώπινο παράγοντα όπου περιλαμβάνονται το άτομο – προσωπικότητα, η ηγεσία – ολίγοι, ο λαός – μάζα. Και στους αστάθμητους παράγοντες όπου περιλαμβάνονται οι άλογες δυνάμεις, το παράλογο και το τυχαίο. Οι τρεις κύκλοι είναι αλληλένδετοι, αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοδιαμορφώνονται. Και απεικονίζουν την ποικιλομορφία των στοιχείων που διαμορφώνουν τα ιστορικά γεγονότα.
Η αντίθετη αντίληψη, η επικράτηση δηλαδή στην ιστορία μεμονωμένων παραγόντων, έχει διατυπωθεί από πολλούς προγενέστερους. Ο Ιπποκράτης προβάλλει το φυσικό περιβάλλον, οι Τσάμπερλαιν, Γκομπινώ, και Ρόζενμπεργκ, τις εθνικές και φυλετικές ιδιότητες. Ο Χούμπολντ και όλοι οι ιδεαλιστές, τις ιδέες. Ο Μαρξ, τον οικονομικό παράγοντα. Η Εκκλησία, τον θρησκευτικό παράγοντα. Ο Καρλάϋλ, την προσωπικότητα. Όλες οι θεωρίες επιδέχονται διαφοροποιήσεις και ερμηνείες, στο βαθμό όμως που καταλήγουν σε δογματικές παραδοχές, απομακρύνονται από την ορθή ερμηνεία της ιστορίας. Τελικά εκείνο που επικρατεί είναι η συνείδηση και η ελευθερία του ανθρώπου, του κύριου φορέα, του επίκεντρου, του δημιουργού της ιστορίας.