Επιμέλεια – Κείμενα:
Στρατής Παπαμανουσάκης
ΜΙΝΩΣ – MINOS
Στο μεταίχμιο μύθου και ιστορίας, βασιλιάς της Κρήτης από τον οποίο ονομάσθηκε ο κρητικός πολιτισμός της εποχής του χαλκού. Γιος, κατά την παράδοση, του Δία και της Ευρώπης και σύζυγος της Πασιφάης, ορίσθηκε, λόγω της δικαιοσύνης και της σοφίας του, μετά τον θάνατό του κριτής των νεκρών στον Άδη μαζί με τον αδελφό του Ραδάμανθυ και τον Αιακό. Εντούτοις, πολλοί ιστορικοί θεωρούν το όνομα Μίνως δυναστικό τίτλο των κρητών ηγεμόνων. Η μινωική περίοδος διακρίνεται για την εσωτερική σταθερότητα και την εξωτερική της εξάπλωση, στα πλαίσια της οποίας αναπτύσσεται ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός. Περισσότερο από μια χιλιετία, ο μινωικός πολιτισμός ξεχωρίζει στον κόσμο της εποχής του. Μια θεοκρατική βασιλεία, με μητριαρχικά στοιχεία και κατευθυνόμενη οικονομία, όπου ανθίζει μια νατουραλιστική τέχνη, εξασφαλισμένη από τη μινωική θαλασσοκρατία και εξισορροπεί τις αντιθέσεις της μέσα στη μακρά περίοδο της pax minoica.
Βιβλιογραφία: Όμηρος, Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Πλάτων, Μίνως,Αριστοτέλης, Στράβων, Διόδωρος Σικελιώτης, Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Βιργίλιος, Αινειάς, Δάντης, Θεία Κωμωδία, Βολταίρος, Νόμοι του Μίνωος, 1772, Ζαν Ρισπέν, Ελληνική μυθολογία, 1953, Στρατής Παπαμανουσάκης, Το Κρητικό Δίκαιο στην ιστορική του εξέλιξη, 1979, Νικ. Ψιλλάκης, Κρητική μυθολογία, 1996, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Δευτέρα Παρουσία, Μίνως (λεπτομέρεια), τοιχογραφία, Μιχαήλ Άγγελος, Καπέλα Σιξτίνα, Μίνως και Ραδάμανθυς, ερυθρόμορφο αγγείο, Μουσείο Μονάχου, Νομίσματα Κνωσού, 3ου αιώνα π.Χ.
ΚΕΙΜΕΝΑ
ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ
ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
* * *
Από τον γάμο του Ποσειδώνα και της Λιβύης γεννήθηκε ο Βήλος, βασιλιάς της Αφρικής, και ο Αγήνωρας, βασιλιάς της Ασίας. Και από τον Αγήνωρα γεννήθηκε η πανέμορφη Ευρώπη, που την αγάπησε ο Δίας ο Κρηταγεννής. Και μεταμορφωμένος σε ταύρο την έφερε στην πλάτη του από τη Φοινίκη, περνώντας τη θάλασσα, στην πατρίδα του την Κρήτη. Κάτω από τον Πλάτανο της Γόρτυνας τελέστηκε ο ιερός γάμος του Δία και της Ευρώπης.
Δεν είναι μόνο αυτός ο μύθος, ανάμνηση της αρπαγής της Περσεφόνης, αλλά και τα κρητικά ταυροκαθάψια, η λατρεία της γονιμότητας που συμβολίζει ο ταύρος, και το ίδιο το όνομα της Ευρώπης, της πλατυμέτωπης, φεγγαροπρόσωπης, της Ελλωτίας, που είναι το άλλο της όνομα στην Κρήτη, της σεληνιακής θεάς, αυτής που παίρνει αργότερα τον κρητικό Αστερίωνα, που όλα δείχνουν πως εδώ έζησε, εδώ βασίλεψε, εδώ λατρεύτηκε η Ευρώπη. Και με κάθε νέο γάμο στην Κρήτη, ξαναζεί η Ευρώπη, ξαναγεννιέται το πνεύμα της Ευρώπης, ανθίζει ο πολιτισμός της Ευρώπης.
Η Κρήτη στο σταυροδρόμι των τριών ηπείρων, πάνω στους μεγάλους θαλάσσιους δρόμους της Μεσογείου, εδώ και έξι τουλάχιστον χιλιετίες, στέλνει με τα γοργά καράβια το μήνυμά της στην Ασία, στην Αφρική και στην Ευρώπη. Στέλνει τη θρησκεία, το κράτος και το δίκαιο με τον Μίνωα, τον Τάλω και τον Επιμενίδη. Στέλνει την τέχνη, την ποίηση και τον πολιτισμό, με τον Κορνάρο, τον Θεοτοκόπουλο και τον Καζαντζάκη. Στέλνει την ελευθερία, τις ιδέες και τα ιδανικά, με τον Λασθένη, τον Ηγούμενο Γαβριήλ και τον Βενιζέλο.
Ο Μίνωας ο γιος του Δία δίνει το όνομά του στον πρώτο ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η Κρήτη περνά ύστερα από τους μινωτες στους αχαιούς και τους δωριείς, από τους προϊστορικούς στους έλληνες. Και από τους έλληνες στους ρωμαίους, στους βυζαντινούς, και από ‘κει στους σαρακηνούς, στους γενοβέζους, στους τούρκους. Για να ‘ρθει πάλι η Κρήτη στην Ελλάδα, στο στερνό ξαναγύρισμα της βασιλοπούλας στην πατρίδα της και στο δεύτερο γάμο της Κρήτης με την Ευρώπη με την ένωση όλων των χωρών της ηπείρου μας.