Η Σουζάνα Ζουμπώφ σε ντοκιμαντέρ του VPRO αλλά και σε συνέντευξη στο Channel 4 της Αγγλίας αναφέρεται στην πραγματικότητα όπως είχε διαμορφωθεί πριν την πανδημία του κορωνοϊού. Σε αυτή την πραγματικότητα ο καπιταλισμός έχει εξελιχθεί και βασίζεται στη συλλογή τεράστιων όγκων δεδομένων των πολιτών και στην επιτήρηση. Ο στόχος οι εταιρείες να μας γνωρίζουν καλύτερα από ότι εμείς γνωρίζουμε τους εαυτούς μας και η χρησιμοποίηση αυτής της γνώσης για τη μεγιστοποίηση των κερδών.
Σήμερα, υπό το πρίσμα της πανδημίας του κορωνοϊού, ο καπιταλισμός της επιτήρησης προσφέρει ως απάντηση απέναντι στην πανδημία περισσότερη παρακολούθηση και επιτήρηση.
Βέβαια, όλα αυτά δεν προκαλούν έκπληξη. Και δεν προκαλούν έκπληξη γιατί ως πολίτες έχουμε αποδεχτεί την παρακολούθηση και την επιτήρηση μας στον ψηφιακό κόσμο ως αναγκαίο κακό για την «δωρεάν» χρήση υπηρεσιών. Κι έτσι, σήμερα, το πέρασμα σε ολικές κοινωνίες παρακολούθησης μοιάζει όχι ως μία ακραία πραγματικότητα αλλά ως φυσικό επακόλουθο μίας πραγματικότητας που ήδη έχουμε αποδεχτεί.
Η διαφορά είναι ότι πλέον οι διαστάσεις του φαινομένου γιγαντώνονται ακόμη παραπάνω και θέτονται υπό κρατικό έλεγχο με συστήματα που τελειοποιήθηκαν με τη δική μας σιωπηλή συγκατάβαση, υπό το πρίσμα της διαφύλαξης της δημόσιας υγείας που δημιουργεί ένα πλέγμα απαγορεύσεων.
Σύμφωνα με τη Σουζάνα Ζουμπόφ, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας μας γνωρίζουν καλύτερα απ΄ότι εμείς γνωρίζουμε τους εαυτούς μας.
Για τη συγκεκριμένη εξέλιξη η καθηγήτρια του Χάρβαρντ θεωρεί ότι έχουμε και εμείς ως πολίτες μερίδιο της ευθύνη. Λέει χαρακτηριστικά:
Είμαστε συνένοχοι σε αυτό που συμβαίνει. Στη μάχη μεταξύ ιδιωτικότητας και ελευθερίας και ευκολίας, επιλέξαμε την ευκολία μας.
Τώρα, υπό το καθεστώς που διαμορφώνει η πανδημία, έχοντας ήδη παραδώσει την ιδιωτικότητά μας καλούμαστε να συναινέσουμε στην παράδοση και ελευθεριών μας για τη διαφύλαξη της ατομικής και δημόσιας υγείας.
Απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ για τον καπιταλισμό της επιτήρησης στο VPRO:
“Μπορούν να προβλέψουν πράγματα όπως η προσωπικότητά μας, τα συναισθήματά μας, την σεξουαλική κατεύθυνσή μας, την πολιτική ιδεολογία μας, μία σειρά πληροφοριών για τον εαυτό μας που ποτέ δε θελήσαμε να τα δώσουμε στις εταιρείες.
Οι μεγάλες εταιρείες αντλούν την αξία των προβλέψεών τους από απλά καθημερινά πράγματα που ποστάρουμε στα social media, από τις οικογενειακές μας φωτογραγίες, όπως μια φωτογραφία από το πάρτι γενεθλίων του παιδιού μας.
Αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε είναι ότι το πιο σπουδαίο πράγμα σχετικά με αυτές τις φωτογραφίες δεν είναι οι φωτογραφίες, είναι προβλεπτικά σήματα που οι εταιρείες αντλούν από αυτές.
Δεν είναι απλά τα πρόσωπα, όμως τα πρόσωπα είναι σημαντικά γιατί τους επιτρέπουν να αναλύουν τις εκατοντάδες διαφορετικές κινήσεις των μυων του προσώπου που υποδηλώνουν συγκεκριμένα συναισθήματα και αντιδράσεις
Το να ανεβάζεις αθώες φωτογραφίες στο facebook μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
"google ad"
Τα πρόσωπά μας για παράδειγμα χρησιμοποιούνται για να εκπαιδεύουν αλγόριθμους για να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου και δεν έχουμε καμία απολύτως ιδέα ή ενημέρωση για το πώς χρησιμοποιούνται αυτά τα προγράμματα αναγνώρισης προσώπων από τα νέα υπολογιστικά εργοστάσια πρόβλεψης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Και αυτές οι προβλέψεις έχουν αξία, και πωλούνται. Σε ποιους πωλούνται; Όχι σε εμάς. Εμείς δεν είμαστε οι πελάτες. Πωλούνται σε επιχειρήσεις, σε πελάτες δηλαδή που θέλουν να μεγιστοποιήσουν την αξία των δεδομένων μας για τις εταιρείες τους, με οποιονδήποτε τρόπο μπορούν.
Χρησιμοποιούν λοιπόν τα στοιχεία από τα πρόσωπά μας που εμείς τα παραδόσαμε. Δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων φωτογραφίες στο facebook χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση προγραμμάτων αναγνώρισης προσώπων.
Τα προγράμματα αυτά μετά πωλούνται και σε στρατούς, όπως στην Κίνα. Χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των πληθυσμών.
Όπως στο Μουσουλμανικό πληθυσμό της Κίνας που ζει φυλακισμένος έξω από τις φυλακές, γιατί δε χρειάζεται να βάζουν τους ανθρώπους στις φυλακές. Τώρα, μπορούν να ανιχνεύουν την κάθε τους κίνηση και να τους ακολουθούν συνεχώς και παντού μέσω των προγραμμάτων αναγνώρισης προσώπων που εμείς βοηθήσαμε στην ανάπτυξή τους”.
Σε συνέντευξή της στον τηλεοπτικό σταθμό Channel 4 η καθηγήτρια του Χάρβαρντ γίνεται κάπως πιο αναλυτική:
Οπουδήποτε κι αν βρίσκεται στο δημόσιο χώρo, και συμβαίνει σίγουρα στις ΗΠΑ, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να πάρουν το πρόσωπό σου.
Γιατί θέλουν το πρόσωπό σου τόσο πολύ; Πρώτ’ απ’ όλα γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζεις ποιος κάνει τι ακριβώς, πού πάνε και πού βρίσκονται. Αλλά υπάρχουν ακόμα βαθύτεροι λόγοι. Το πρόσωπο έχει πολλούς μυεις και αυτοί οι μυεις όταν συνδυάζονται παράγουν εκατοντάδες διαφορετικές εκφράσεις.
Κάνουν ανάλυση των προσώπων για να υπολογίσουν αυτές τις εκφράσεις γιατί αυτές οι εκφράσεις προβλέπουν το συναίσθημα. Και όταν ξέρουν τι αισθάνεσαι, αυτό μετά είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία πρόβλεψης της συμπεριφοράς σου.
Τώρα, αυτά τα στοιχεία που εμβανθύνουν στις ανθρώπινες συμπεριφορές πωλούνται σε εταιρείες.
Πρόκειται για συστήματα που σκοπίμως λειτουργούν εν κρυπτώ από εμάς, που έχουν σχεδιαστεί με έναν τέτοιο τρόπο ώστε να μας κρατούν μέσα στην άγνοια.
Εμείς, έχουμε την ψευδαίσθηση της ελευθερίας επιλογής, ότι είναι μία δική μας απόφαση την οποία λαμβάνουμε κάνοντας τους υπολογισμούς μας.
Λέμε, «θα δώσω στην facebook, στην google, στην amazon λίγα από τα δεδομένα μου και σε αντάλλαγμα θα λάβω αυτές τις εξαιρετικές υπηρεσίες που είναι πολύ χρήσιμες και που είναι δωρεάν. Υπό αυτό το πρίσμα η απόφασή μας αυτή μοιάζει λογική και προς το συμφέρον μας.
Αυτό όμως που δεν καταλαβαίνουμε είναι ότι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τι δίνουμε αλλά δεν γνωρίζουμε πραγματικά.
Πέρνουν τόσα πολλα παραπάνω πράγματα και απλά δεν το γνωρίζουμε.
Για παράδειγμα, κάνεις σχέδια στο facebook για την οικογένεια και τους φίλους σου για ένα δείπνο αυτό το βράδυ. Δε νοιάζονται μόνο για αυτά που γράφεις, νοιάζονται για το αν χρησιμοποιείς θαυμαστικά, κόμματα, αν χρησιμοποιείς παύλες, αν αφήνεις κενά μεταξύ των λέξεων.
Γιατι νοιάζονται; Γιατί τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αποτελούν σήματα που βοηθούν στις προβλέψεις.
Αναλυτές έχουν αποδείξει ότι χρησιμοποιώντας αυτά τα σήματα μπορούν να προβλέψουν την προσωπικότητά του, όπως επίσης και τη σεξουαλική σου ταυτότητα, τις πολιτικές σου θέσεις και ιδεολογία και τόσες άλλες πληροφορίες που ίσως δε θα ήθελες να δώσεις σε μία εταιρεία για να τα αξιοποιήσει.
Αυτά τα σήματα συλλέγονται όχι μόνο στον ψηφιακό κόσμο αλλά και στον πραγματικό. Καταγράφεται πού είσαι, πού πηγαίνεις, τι είδους apps έχεις στο κινητό σου και αυτά τα apps συλλέγουν άλλα δεδομένα, συλλέγουν τις επαφές που έχεις στα κοινωνικά μέσα ή στο τηλέφωνό σου, τα μηνύματά σου, κάποια σου ζητούν να χρησιμοποιούν την κάμερα του κινητού σου ή του υπολογιστή σου, κάποια ζητάνε να χρησιμοποιούν το μικρόφωνο…
Αν έλεγα στα παιδιά μου ότι το αντίτιμο για να έχεις αυτό τον υπερυπολογιστή στα χέρια σου είναι ότι όλες σου οι πληροφορίες, οι πιο προσωπικές σου πληροφορίες συλλέγονται από κάποιους και συνθέτονται σα παζλ και ξέρουν τα πάντα για σένα και θα πρέπει να επιλέξεις να σε παρακολουθούν διαρκώς ή να επιστρέψεις σε έναν κόσμο που θα επικοινωνείς μέσω σταθερού τηλεφώνου και θα διαβάζεις μόνο βιβλία, νομίζω ότι θα επιλέγανε να τους παρακολουθούν. Θα λέγανε, αν αυτό ειναι το αντίτιμο για να έχω αυτό τον υπερ-υπολογιστή στα χέρια μου, θα ζήσω με αυτό.
Και έτσι επιστρέφουμε στο προηγούμενο ερώτημα. Είμαστε συνένοχοι σε αυτό που συμβαίνει. Στη μάχη μεταξύ ιδιωτικότητας και ελευθερίας και ευκολίας, επιλέξαμε την ευκολία μας.
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=QL4bz3QXWEo”]