Οι άνθρωποι, σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν μάθει πλέον να μην πιστεύουν ό,τι διαβάζουν. Τουλάχιστον σε ένα μεγάλο ποσοστό. Τα fake news κατακλύζουν τα Μέσα Κοινωνική δικτύωσης (κι όχι μόνο) κι ο κόσμος μαθαίνει να «φιλτράρει» τις πληροφορίες που εμφανίζονται στην οθόνη του κινητού ή του υπολογιστή του.
Συμβαίνει όμως το ίδιο όταν η «πληροφορία» συνοδεύεται κι από εικόνα; Όταν θα ακούσει με τα ίδια του τα αυτιά ή τα ίδια του τα μάτια την «είδηση»; Η απάντηση είναι αρνητική.
Το βίντεο, η παρουσίαση της πληροφορίας από την ζωντανή εικόνα, είναι αυτόματα η «απόδειξη» που κάποιος αναζητά για να δεχτεί την είδηση.
Εάν υπάρχει αυτή η εικόνα τότε η πληροφορία γίνεται αυτόματα «γεγονός». Μήπως όμως, ακόμα κι έτσι μπορεί κάποιος να πέσει θύμα παραπληροφόρησης;
Όπως φαίνεται τα «fake videos» έρχονται να αντικαταστήσουν τα «fake news» κι όσο προχωράει η τεχνολογία τόσο ο κόσμος φαίνεται να βυθίζεται σε έναν κόσμο γεμάτο ψευδαισθήσεις όπου η αλήθεια και το ψέμα γίνονται έννοιες «σχετικές».
Για παράδειγμα, για τον αποκλεισμό του ανταποκριτή του CNN Τζιμ Ακόστα από τον Λευκό Οίκο χρησιμοποιήθηκε η δικαιολογία πως ο ρεπόρτερ είχε «χρησιμοποιήσει τα χέρια του» κατά μιας νεαρής ασκούμενης. Αφού η δικαιολογία αμφισβητήθηκε έντονα ο Λευκός Οίκος δημοσιοποίησε ένα βίντεο που «αποδείκνυε» το γεγονός.
Ο υπεύθυνος για τα βίντεο της Βρετανικής Independent εξήγησε πως στο βίντεο που βλέπουμε παρά κάτω η πραγματικότητα διαστρεβλώθηκε με έναν πολύ απλό τρόπο: Με το να επαναλάβουν αρκετές φορές την στιγμή που ο δημοσιογράφος ακουμπάει με τα χέρια του την ασκούμενη. Κι αν αυτό ήταν εύκολο να ανακαλυφθεί, αφού υπήρχε και η αρχική εικόνα, καμιά φορά δεν είναι τόσο εύκολο, για την ακρίβεια είναι πολύ δύσκολο να ανακαλύψει κάποιος πως το βίντεο είναι ψεύτικο.
Τον περασμένο Μάιο, για παράδειγμα, εμφανίστηκε ένα βίντεο του Ντόναλντ Τραμπ στο Διαδίκτυο, στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος συμβούλευε το λαό του Βελγίου για το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. «Όπως γνωρίζετε, είχα τα… μπαλάκια να αποσυρθοώ από τη συμφωνία για το κλίμα του Παρισιού», έλεγε, κοιτάζοντας απευθείας στην κάμερα, «το ίδιο πρέπει να κάνετε κι εσείς».
Το βίντεο δημιουργήθηκε από ένα βελγικό πολιτικό κόμμα, Socialistische Partij Anders, ή sp.a, και δημοσιεύτηκε στο Twitter και το Facebook. Προκάλεσε εκατοντάδες σχόλια, με πολλά από αυτά να εκφράζουν οργή επειδή ο Αμερικανός πρόεδρος τόλμησε να υποδείξει την κλιματική πολιτική του Βελγίου.
Μία γυναίκα έγραψε: «Πρέπει να κοιτάξει τη χώρα του με τους δολοφόνους παιδιών, που καταλήγουν με τα βαρύτερα όπλα στα σχολεία».
Αλλά αυτή η οργή ήταν εσφαλμένη. Η ομιλία, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια «πλαστογραφία» και μάλιστα όχι ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας.
Το Sp.a είχε αναθέσει σε ένα στούντιο παραγωγής να κάνει ένα ψεύτικο βίντεο – μια αναπαραγωγή που παράγεται από υπολογιστή, στην προκειμένη περίπτωση του Τραμπ, στην οποία λέει ή κάνει πράγματα που ποτέ δεν έχει πει ή κάνει.
Η πρόθεση του Sp.a ήταν να χρησιμοποιήσει το ψεύτικο βίντεο για να τραβήξει την προσοχή των ανθρώπων και στη συνέχεια να τους ανακατευθύνει σε μια ηλεκτρονική έκθεση που καλεί τη βελγική κυβέρνηση να λάβει πιο επείγουσα δράση για το κλίμα. Οι δημιουργοί του βίντεο αργότερα δήλωσαν ότι υπολόγιζαν ότι η κακή ποιότητα του λόγου θα ήταν αρκετή για να κάνει τον κόσμο να καταλαβαίνει πως δεν ήταν αληθινό.
Η ομάδα επικοινωνίας του κόμματος είχε υποτιμήσει σαφώς τη δύναμη της εικόνας ή ίσως υπερεκτίμησε τη νοημοσύνη του ακροατηρίου τους. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, αυτό το μικρό, αριστερόστροφο πολιτικό κόμμα είχε, ενδεχομένως άθελά του, δώσει, το πρώτο παράδειγμα της χρήσης των fake videos στο πολιτικό πλαίσιο. Αναγκάστηκαν τελικά να προσθέσουν μια φράση στο τέλος του βίντεο, σημειώνοντας και ξεκαθαρίζοντας πως δεν είναι αληθινό.
"google ad"
Ήταν μια μικρή επίδειξη του τρόπου με τον οποίο αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να απειλήσει το ήδη ευάλωτο σύστημα πληροφοριών μας – και ίσως να υπονομεύσει τη δυνατότητα μιας αξιόπιστης, κοινής πραγματικότητας.
Το ψεύτικο βίντεο Τραμπ δημιουργήθηκε χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «γενετικό ανταγωνιστικό δίκτυο», ή ένα GAN. Ένας μεταπτυχιακός φοιτητής εφηύρε τα GANs το 2014 ως ένα τρόπο για να δημιουργηθούν αλγόριθμα νέοι τύποι δεδομένων από υπάρχοντα σύνολα δεδομένων. Για παράδειγμα, ένα GAN μπορεί να δει χιλιάδες φωτογραφίες του Μπαράκ Ομπάμα, και στη συνέχεια να παράγει μια νέα φωτογραφία που προσεγγίζει τις φωτογραφίες αυτές, χωρίς να είναι ακριβές αντίγραφο οποιασδήποτε από αυτές. Σαν να έχει δημιουργήσει δηλαδή ένα εντελώς νέο πορτρέτο του πρώην πρόεδρου που δεν έχει ακόμη ληφθεί. Τα αρχεία GAN μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία νέου ήχου από υπάρχοντα ήχο ή νέου κειμένου από υπάρχον κείμενο – είναι τεχνολογία πολλαπλών χρήσεων.
Η χρήση αυτής της εφαρμογής περιοριζόταν κυρίως στην ερευνητική κοινότητα της εικονικής πραγματικότητας μέχρι τα τέλη του 2017, όταν ένας χρήστης του Reddit, άρχισε να δημοσιεύει ψηφιακά τροποποιημένα πορνογραφικά βίντεο.
Ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης ανέφεραν τα βίντεο αυτά και σε απάντηση, το Reddit απαγόρευσε να παραβιάζεται η πολιτική περιεχομένου του ιστότοπου ενάντια στην ακούσια πορνογραφία. Ωστόσο, σε αυτό το στάδιο, ο δημιουργός των βίντεο είχε κυκλοφορήσει το FakeApp, μια εύχρηστη πλατφόρμα για τη δημιουργία βίντεο. Ξαφνικά, οποιοσδήποτε με πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορεί να δημιουργήσει μια ψεύτικη φωτογραφία ή ψεύτικο βίντεο.
Οποιοσδήποτε έχει πρόσβαση σε αυτήν την τεχνολογία – από κρατικούς προπαγανδιστές σε τρόλς – θα είναι σε θέση να αποκρύψει πληροφορίες, να χειριστεί τις πεποιθήσεις και κατ ‘αυτόν τον τρόπο να προωθήσει τις ιδεολογίες του σε μια υποκειμενική πραγματικότητα.
Και η εξέλιξη δεν σταματάει εκεί. Τον Αύγουστο, μια διεθνής ομάδα ερευνητών που συνεργάστηκαν με το γερμανικό Ινστιτούτο Πληροφορικής του Max Planck αποκάλυψαν μια τεχνική για να παράγουν ένα είδος βίντεο, όπου ένα άτομο μπορεί να πάρει τον έλεγχο ενός προσώπου και να το κάνει να πει ή να κάνει πράγματα. Ένα βίντεο που συνόδευε την ερευνητική εργασία απεικόνιζε έναν ερευνητή που άνοιξε το στόμα του και μια αντίστοιχη κινούμενη εικόνα του Μπαράκ Ομπάμα άνοιξε επίσης το στόμα της. Ο ερευνητής στη συνέχεια κινεί το κεφάλι του στο πλάι, όπως και ο ψεύτικος Ομπάμα.
Σε ένα δελτίο τύπου που συνόδευσε το πρωτότυπο έγγραφο, οι ερευνητές αναγνώρισαν την πιθανή κακή χρήση της τεχνολογίας τους, αλλά υπογράμμισαν πως η προσέγγισή τους θα μπορούσε να κάνει «πραγματικά τη διαφορά στην οπτική βιομηχανία ψυχαγωγίας».
Η κοινότητα ειδικών εφέ του Χόλιγουντ είναι δεδομένο πως θα αγαπήσει αυτές τις νέες τεχνολογίες. Τι γίνεται όμως έξω από την βιομηχανία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης;
Καθώς το ψεύτικο βίντεο του Τραμπ εξαπλώθηκε μέσω των κοινωνικών δικτύων στο Βέλγιο απέδειξε, πως η εικόνα, ακόμα κι όταν φαίνεται «παράλογη», μπορεί να γίνει απόλυτα πιστευτή. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό.