15.8 C
Chania
Friday, March 29, 2024

’10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για το Μακεδονικό’

Ημερομηνία:

Του Σίμου Ανδρονίδη

Το βιβλίο των Κωστή Καρπόζηλου και Δημήτρη Χριστόπουλου, που φέρει τον τίτλο ’10+1 ερωτήσεις & απαντήσεις για το Μακεδονικό’[1] ξεδιπλώνει το περιεχόμενο του υπό την μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων που στη βάση τους συνθέτουν το περιώνυμο ‘Μακεδονικό ζήτημα’ και τις ιστορικές-μνημονικές-πολιτικές του προεκτάσεις.

Γραμμένο σε γλώσσα στρωτή, δίχως αξιώσεις δοκιμιακού ύφους, αλλά επίσης δίχως να απολέσει επαφή με ό,τι δύναται να αποκαλέσουμε ‘ιστορία’ (ή ακόμη και ‘ιστορικότητα’) του όλου ζητήματος που άπτεται των σχέσεων της Ελλάδας με την Βόρεια Μακεδονία, το βιβλίο κομίζει στη δημόσια σφαίρα την αίσθηση αποκατάστασης της ιστορικής ‘αλήθειας’ που εδώ ισοδυναμεί με την έμπρακτη αμφισβήτηση της ελληνοκεντρικής προσέγγισης όπως αρθρώνεται στο επίπεδο των διμερών σχέσεων και της ιστορίας του ‘Μακεδονικού’ που άπτεται παραμέτρων πολιτικών, μνημονικών, ανθρωπολογικών.

Δύναται βέβαια να σημειώσουμε ό,τι έχοντας εκδοθεί και κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ‘Πόλις’ το 2018, το ’10+1 ερωτήσεις & απαντήσεις για το Μακεδονικό,’ δεν αποκόπτεται από τα ευρύτερα συμφραζόμενα της εποχής όπου γράφηκε, της συγκυρίας, με άλλα λόγια, της συγκυρίας που εν προκειμένω σχετίζεται με τις διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης της τότε Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, οι οποίες και κατέληξαν στην υπογραφή της ‘Συμφωνίας των Πρεσπών.’

Έτσι, θα χαρακτηρίσουμε το βιβλίο και ως βιβλίο ‘εποχής,’ που περισσότερο όμως στρέφεται στο παρελθόν (ιστορική μνήμη) για να ερμηνεύσει το παρόν. Όμως, εάν και γράφηκε εντός αυτού του ευρύτερου πολιτικού όσο και ιδεολογικού πλαισίου, του αρκούντως ‘φορτισμένου,’ δεν θεωρούμε πως καθίσταται υπερασπιστικό της κυβερνητικής γραμμής για την επίλυση του χρονίζοντος ζητήματος της ονομασίας της γειτονικής χώρας. Διότι, αν και δεν διεκδικεί τις δάφνες της επιστημονικότητας, εγγράφει κάποια βασικά έως θεμελιώδη χαρακτηριστικά που το κατατάσσουν στην κατηγορία, όχι μόνο της πολιτικής ανάλυσης, αλλά και της ιστορικής προσέγγισης. Η δομή του βιβλίου άπτεται της σειράς που ακολουθούν οι ερωτήσεις που τίθενται και οι απαντήσεις που δίνονται από τους δύο συγγραφείς, με κάθε ερώτηση να εστιάζει σε μία συγκεκριμένη πτυχή του αποκαλούμενου ‘Μακεδονικού΄ ζητήματος.

Δύναται να αναφέρουμε πως, σε αδρές γραμμές, παραστατικά αλλά όχι δημοσιογραφικά, πλαισιώνεται εκ νέου το ‘Μακεδονικό’ ζήτημα, αναδεικνύονται οι όροι συγκρότησης της έννοιας της ‘ελληνικής Μακεδονίας’ και το πως αυτή θεσμοποιείται λαμβάνοντας χαρακτηριστικά επίσημης θεσμικής αφήγησης, ιδίως την περίοδο της ύστερης Μεταπολίτευσης, όταν το ζήτημα επανέρχεται στην επιφάνεια, νοηματοδοτείται η αναπαραγωγή ενός κατά βάση μανιχαϊκού και διχοτομικού σχήματος που περιλαμβάνει τους ‘Έλληνες,’ που ωσάν μεταφυσικά, βρίσκονται στην ‘καλή πλευρά’ της ιστορίας και από την άλλη τους ‘καπηλευτές’ Σκοπιανούς που επιβουλεύονται ιστορία και συμβολισμούς που δεν τους ‘ανήκουν’ (είναι κάτι παραπάνω από ‘ψεύτες’), σημαίνεται η σχέση της Αριστεράς με το συγκεκριμένο ζήτημα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η κύρια λειτουργία του βιβλίου, τιθέμενη ρητά από τους δύο συγγραφείς στον πρόλογο του, είναι η ανα-κατασκευή της ιστορίας και της ιστορικής πραγματικότητας προς την κατεύθυνση αμφισβήτησης των διαδεδομένων εθνικών ‘μύθων’ περί ‘ελληνικότητας’ και δη’ μοναδικής ελληνικότητας’ της Μακεδονίας (η ‘ελληνικότητα’ διαμορφώνεται φαντασιακά, φέροντας όψεις ιστορικής ‘συνέχειας’), περί του θεμελιώδους ‘ψεύδους’ που συγκροτεί την ταυτότητα των ‘άλλων’ (που αναπαρίστανται όχι συνοριακά, αλλά πολιτισμικά-ιστορικά ως ‘άλλοι’), εκεί όπου επίσης διαπερνώνται θέματα που θιχτεί ελάχιστα στη δημόσια σφαίρα (βλέπε τις προσεγγίσεις του ‘Ιού’ της εφημερίδας ‘Ελευθεροτυπία’), όπως είναι, για παράδειγμα, η παρουσία των Σλαβόφωνων, των ‘ντόπιων’ στις βόρειες περιοχές της χώρας.

Παρουσία η οποία και επανεπινοείται πολιτικά-μνημονικά, άλλοτε με όψεις ‘απειλής’ και άλλοτε με όψεις αφομοίωσης, σε ένα πεδίο όπου και οι ντόπιοι επεξεργάζονται ό,τι νοείται ως πολιτικό, γλωσσικό, πολιτισμικό ‘ίχνος,’ όπως δείχνει η ανθρωπολογική μελέτη της Μαρίκας Ρόμπου-Λεβίδη με τον τίτλο ‘Επιτηρούμενες ζωές. Μουσική, χορός και διαμόρφωση της υποκειμενικότητας στη Μακεδονία.’[2]

Η ανάλυση των δύο συγγραφέων δεν διστάζει να αναμετρηθεί με θέματα που ενέχουν λειτουργίες ταμπού για την κρατική ή αλλιώς θεσμική σφαίρα, συναρθρώνοντας αυτή την ιστορική προσέγγιση με μία εν γένει ανθρωπολογική οπτική, καθώς και με μοτίβα ανάλυσης λόγου (discource analysis) ώστε να αναδειχθεί πληρέστερα το περιεχόμενο του ‘Μακεδονικού’ ζητήματος, η παραγωγή ενός και εθνικιστικού λόγου (έχει ενδιαφέρον το κεφάλαιο για την πανσπερμία εθνοτήτων που δρούσαν στα εδάφη της Μακεδονίας την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας),[3] υπενθυμίζοντας ό,τι η ιστορία συνιστά και ‘παίγνιο’ αναπαραστάσεων.

Θα αναφέρουμε πως χρήσιμη για την αφηγηματική ροή του βιβλίου θα ήταν και το να δοθεί έμφαση σε μαρτυρίες κατοίκων και από τις δύο πλευρές των συνόρων, κάτι που δεν γίνεται, με διακύβευμα την ενσωμάτωση υποκειμενικών βιο-αφηγήσεων δίπλα στις επίσημες θεσμικές. Παρ’ όλη αυτή την παράλειψη, το βιβλίο δεν χάνει την χρησιμότητα του, λειτουργώντας, δίπλα σε ό,τι σημειώσαμε, και ως παρεμβατικό, στη δημόσια σφαίρα, βιβλίο, βιβλίο που δεν αποφεύγει την αντιπαράθεση και την συμμετοχή στον ανταγωνισμό στο πεδίο των ιδεών.

Μάλιστα, αυτό που διεκδικείται είναι μία οιονεί «θεραπευτική λειτουργία»[4] που θέτει την ελληνική κοινωνία, όχι ενώπιον κάποιου φαντασιακού ή μη ψυχαναλυτή, αλλά ενώπιον των ‘μύθων’ με τους οποίους τρέφεται και συγκροτεί μέρος της ταυτότητας και της ίδιας υπόστασης της.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Βλέπε σχετικά, Καρπόζηλος Κωστής & Χριστόπουλος Δημήτρης, ‘10+1 ερωτήσεις & απαντήσεις για το Μακεδονικό,’ Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα, 2018.

[2] Βλέπε σχετικά, Ρόμπου-Λεβίδη Μαρίκα, ‘Επιτηρούμενες ζωές. Μουσική, χορός και διαμόρφωση της υποκειμενικότητας στη Μακεδονία,’ Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2016.

"google ad"

[3] Βλέπε σχετικά, Καρπόζηλος Κωστής & Χριστόπουλος Δημήτρης, ‘10+1 ερωτήσεις & απαντήσεις για το Μακεδονικό…ιδίως τις σελίδες 35-43.

[4] Βλέπε σχετικά, Καρπόζηλος Κωστής & Χριστόπουλος Δημήτρης, ‘10+1 ερωτήσεις & απαντήσεις για το Μακεδονικό…ό.π., σελ. 14.

Ακολουθήστε το agonaskritis.gr στο Google News, στο facebook και στο twitter και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Αγώνας της Κρήτηςhttp://bit.ly/agonaskritis
Ο “Αγώνας της Κρήτης” εκδόθηκε στις 8 Ιουλίου του 1981. Είναι η έκφραση μιας πολύχρονης αγωνιστικότητας. Έμεινε όλα αυτά τα χρόνια σταθερός στη διακήρυξή του για έγκυρη – έγκαιρη ενημέρωση χωρίς παρωπίδες. Υπηρετεί και προβάλλει, με ευρύτητα αντίληψης, αξίες και οράματα για μία καλύτερη κοινωνία. Η βασική αρχή είναι η κριτική στην εξουσία όποια κι αν είναι αυτή, ιδιαίτερα στα σημεία που παρεκτρέπεται από τα υποσχημένα, που μπερδεύεται με τη διαφθορά, που διαφθείρεται και διαφθείρει. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η εφημερίδα έμεινε μακριά από συσχετισμούς και διαπλοκές, μακριά από μεθοδεύσεις και ίντριγκες.

Τελευταία Νέα

Περισσότερα σαν αυτό
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ