Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ- SIMON PETRUS
(Βησθαϊδά, Γαλιλαία – Ρώμη 64/67)
Σίμων/Κηφάς, κορυφαίος Απόστολος του Ιησού, από τον οποίο ονομάστηκε Πέτρος, ο πλέον διακεκριμένος, με ορμητικό χαρακτήρα, αλλά κλονιζόμενη πίστη (μάχαιρα και μετά τρεις απαρνήσεις). Ψαράς από τη Γαλιλαία, αδελφός του Αποστόλου Ανδρέα. Τάχτηκε υπέρ της πολιτικής προσεγγίσεως των εθνικών και ανέπτυξε μεγάλη αποστολική δραστηριότητα στην Παλαιστίνη, Αντιόχεια και Ρώμη, όπου κατά την παράδοση μαρτύρησε κατά τους διωγμούς του Νέρωνα, θεωρούμενος πρώτος Πάπας Ρώμης. Οργάνωσε την εκκλησία της Ιερουσαλήμ και φυλακίστηκε επί Ηρώδη. Οι επιστολές του απευθύνονται προς τις εκκλησίες της Μικράς Ασίας και εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στον κανόνα της Καινής Διαθήκης, αναφέρονται επ’ ονόματί του και ορισμένα άλλα απόκρυφα κείμενα του Β΄ και Γ΄ αιώνα. Η επίκλησή του για τη στήριξη του παπικού πρωτείου (Πράξη του Πέτρου – Vercelli manuscript) αντικρούστηκε από τους ορθοδόξους. Σύμφωνα με την ανατολική παράδοση, οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος θεωρούνται κορυφαίοι Απόστολοι, το δε πρωτείο του Πάπα απλό πρωτείο τιμής ανάλογο του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Έργα: Καθολικαί Επιστολαί Α΄, Β΄.
Βιβλιογραφία: Πράξεις Αποστόλων, Ευσέβιος, Hans Lietzmann, Petrus und Paulus in Rom, 1915, Χάρνακ, Η αποστολή και η διδασκαλία του χριστιανισμού στους πρώτους τρεις αιώνες, 1924, Κ. Γκετς, Ο Πέτρος ως ιδρυτής και κεφαλή της εκκλησίας, 1927, Α.Α. Γκλαβίνας, Οι δώδεκα Απόστολοι, 1993, Χαρ. Ατματζίδης, Η εσχατολογία στη Β’ Επιστολή Πέτρου, 2005, Στέργ. Σάκκος, Πήγε ο Απόστολος Πέτρος στη Ρώμη; 2007, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ο Πέτρος και ο Ιωάννης σπεύδοντες προς συνάντηση του Διδασκάλου άμα τη αναγγελία της αναστάσεως, πίνακας, Ευαγ. Μπυρνάν, Άγιος Πέτρος, πίνακας, Ρούμπενς, 1577-1640.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Σὺ εἶ Πέτρος καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσώ μοι τὴν ἐκκλησίαν καὶ πύλαι ἄδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ΙΣΤ, 18-20).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ, ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Α΄
* * *
Η ορθοδοξία είναι ειρήνη. Η γέννηση του Χριστού υμνείται ως “Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρὴνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία” (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, Β΄ 14). Ο ίδιος ο Χριστός αποχαιρετώντας τους μαθητές του λέγει, “Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν” (Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ΙΔ΄ 27). Ο δε Παύλος γράφει “ὁ δὲ καρπὸς τοῦ πνεύματος ἐστὶν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη” (Προς Γαλάτας, Ε΄ 22).
Δεν είναι όμως μόνον οι διακηρύξεις του χριστιανισμού περί ειρήνης αλλά και η έμπρακτη εφαρμογή της. Οι εντολές του Χριστού είναι, “ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστήναι τῷ πονηρῷ ἀλλ’ ὅστις σε ραπίσει ἐπὶ τὴν δεξιὰν σιαγώνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην” (Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, Ε΄ 39) και “βάλε τὴν μάχαιραν εἰς τὴν θήκην” (Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ΙΗ΄ 11).
Η αντίληψη της ειρήνης σ’ ένα κόσμο διαποτισμένο από τη βία, τον πόλεμο, την καταστροφή, δεν είναι βέβαια ανεξήγητη, ως έκφραση αποτροπής του κακού που κυριαρχεί στον κόσμο. Ο καθορισμός όμως της ειρήνης ως κατευθυντήριας αρχής, ως μέτρου αναφοράς και ως πρακτικής συμπεριφοράς, αποτελεί σημείο σημαντικό για τον αρχαίο αλλά και για το νεότερο κόσμο. Αυτή η ειρηνοποιός διάθεση προσκρούει στον καθιερωμένο νόμο του αντιπεπονθότος (Ραδαμάνθιος Νόμος), διαβάλλεται από την ερμηνεία της χριστιανικής κίνησης ως βίαιης επαναστατικής οργάνωσης (Κορδάτος), γελοιοποιείται ως ανεφάρμοστη ή ως εξαθλιωμένη δουλικότητα (Νίτσε). Η ειρήνη βέβαια δε σημαίνει αποδοχή, ούτε απάθεια, ούτε εξουθένωση. Μπορεί κάλλιστα να σημαίνει και επανάσταση και ενέργεια και υψηλοφροσύνη.
Εκείνο όμως που πρέπει να παρατηρηθεί είναι ασφαλώς η δοκιμασία της ειρήνης στην πράξη και το αποτέλεσμα της ειρηνικής διδασκαλίας του χριστιανισμού, η επικράτησή του δηλαδή χωρίς βία, παρά τους διωγμούς και σε σχετικά προβλέψιμο χρόνο. Στη νεότερη εποχή, η ινδική επανάσταση κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας υπό την καθοδήγηση του Γκάντι και με άξονα τη μη βία, με τη μορφή παθητικής αντίστασης, αποτελεί επανάληψη εφαρμογής της θεωρίας της ειρήνης. Αλλά και τα σύγχρονα ειρηνόφιλα κινήματα σ’ όλον τον κόσμο διατηρούν τη δύναμη, την ελπίδα και την προοπτική της ειρήνης. Η ειρήνη άλλωστε μπορεί να εμφανίζεται όχι μόνο ως αποχή από την ενεργητική βία, τον πόλεμο, την καταστροφή, αλλά και ως αποχή από την εργασία, την κατανάλωση, την αγορά. Η απεργία αποτέλεσε και αποτελεί ουσιαστικό όπλο των εργαζομένων και των λαών στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.