«Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας» (Απολυτίκιον στους αγίους ασκητές της Ερήμου)
Γράφει ο Αρχιμανδρίτης ΙΓΝΑΤΙΟΣ Θ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης – Ακαδημαϊκός
Διαβάζω τους βίους των αγίων σκητών της Ερήμου, και τα τροπάριά τους, και πάντα σταματώ, και πολλά συλλογίζομαι, στα σημεία που άγιοι ασκητές έχυναν δάκρυα μετανοίας, αλλά και αγαλλιάσεως όταν συνομιλούσαν με τον Θεόν.
Οι Πατέρες τα δάκρυα τα χαρακτήριζαν ως «το ξεχωριστό χάρισμα», κάτι που εμείς οι ψευδεπίγραφοι «χριστιανοί» το φοβούμαστε. Το αποφεύγομε.
Οι άνθρωποι σήμερα δεν θέλομε να κλαίμε. Να στενοχωριόμαστε. Να στερούμαστε. Να δοκιμαζόμαστε. Έτσι μάθαμε και τα παιδιά μας, γι’ αυτό τα έχουμε «μη στάξει και μη βρέξει» και δημιουργήσαμε άβουλα παιδιά και ευάλωτα. Απαιτητικά και αχόρταγα, αχάριστα.
Τα δάκρυα είναι δοσμένα από τον Θεό. Και γεννάται το ερώτημα: Γιατί ο Θεός μας έδωσε τα δάκρυα;
Τα δάκρυα μας δόθηκαν από τον Δημιουργό ως μέσον ψυχικής καθάρσεως. Όπως η φωτιά καθαρίζει το μέταλλο από την σκουριά (Ιερεμ. 9,6), έτσι και τα δάκρυά μας καθαρίζουν την συνείδησή μας και την καρδιά μας από τον ρύπο της αμαρτίας. Τα δάκρυα της μετανοίας είναι τα κατ’ εξοχήν δάκρυα καθάρσεως και απολαύσεως. Όταν μετανοώ, βαπτίζομαι στην κολυμβήθρα των δακρύων μου. Ο Δαυίδ ομολογεί για τις περιπτώσεις αυτές: «Λούσω καθ’ έκαστην νύκτα την κλίνην μου, εν δακρυσί μου την στρημνήν μου βρέξω» (Ψαλμ. 6,7). Και η μεγάλη Κασσιανή: «Δέξε μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ».
Τα δάκρυά μας δόθηκαν επίσης ως μέσον παρηγοριάς και ανακουφίσεως. Η στενοχώρια, η θλίψης, ο πόνος, η αδικία, η συκοφαντία είναι τα βαριά σύννεφα που σκεπάζουν συνήθως τον ουρανό της ψυχής μας. Όταν όμως ανοίξουν οι ποταμοί των δακρύων, τότε η ψυχή γαληνεύει, όπως ξαστερώνει και ο ουρανός μετά την καταιγίδα…
Σε μερικούς, ωστόσο χριστιανούς, ο Θεός δίνει το «χάρισμα των δακρύων». Στις περιπτώσεις αυτές, ο Άγιος προσφέρει τα καυτά κι’ ασταμάτητα δάκρυά του, σαν θυσία στον Θεό για την προστασία και σωτηρία των αδελφών του. Είναι σαν να παίρνει επάνω του, ο Άγιος, όλες τις αμαρτίες των άλλων. Μετανοεί γι’ αυτές, σαν να τις έκανε ο ίδιος, και κλαίει, ζητώντας γι’ αυτούς το έλεος του Θεού. Μαζί με τον Εσταυρωμένο Ιησού επαναλαμβάνει αδιάκοπα την ικετήρια προσευχή: «Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. 23, 24).
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος περιγράφει το χάρισμα των δακρυών ως εξής: «Και τι εστί καρδία ελεήμων; Καύσις καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ των ανθρώπων και των ορνέων και των ζώων και των δαιμόνων, και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ της μνήμης αυτών και της θεωρίας αυτών ρέουσιν οι οφθαλμοί αυτοί (του προσευχομένου) δάκρυα… Και δια τούτο και υπέρ των αλόγων και υπέρ των εχθρών της αληθείας και υπέρ των βλαπτούντως αυτόν εν πάση ώρα ευχήν μετά δακρύων προσφέρει, του φυλαχθήναι αυτούς και ιλασθήναι αυτοίς…».
Στην ψυχή, που ποτίζει η βροχή των δακρύων, φυτρώνει το άνθος της χαράς. Γι’ αυτό και το χάρισμα των δακρύων λέγεται και «χαροποιόν πένθος» ή «χαρμολύπη».
Το χάρισμα όμως των δακρύων δεν το έχουν όλοι. Σχετικά ακούμε τον άγιον Αθηναγόρα: «Ουχ οι πολλοί έχουσι το χάρισμα των δακρύων, αλλ’ όσοι τον νουν έχουσιν άνω, όσοι των γηίνων επιλανθάνονται… οίτινες ενέκρωσαν τα μέλη τα επί της γης. Τούτοις μόνοις δίδεται πένθος δακρύων».