Μη θησαυρίζετε επί της γης όπου… αφανίζουσι.
Η Ευαγγελική αυτή παραίνεση καταξιώνεται μόνο κατά την μεταφυσική της διάσταση. Καθόσον αφορά την προσέγγιση της επί των εγκοσμίων, τότε η προσήλωση στο πνεύμα της, ίσως μας οδηγήσει σε προσωπικά αλλά και κοινωνικά αδιέξοδα.
Εν τούτοις μια ευέλικτη και πειθαρχημένη δια;;;;;;; συμπεριφορά ίσως εξασφαλίσει συνθήκες επιβίωσης ως τα πετεινά του ουρανού που ούτε σπείρουν ούτε θερίζουν. Αν τέλος δεχτούμε ότι ο άνθρωπος ζήσεται και άνευ άρτου, εν τούτοις την πνευματική τροφή δεν μπορεί να την αποστραφει χωρίς να υποπέσει στην κατηγορία των ολιγοφρενών. Κατ’ ευτυχή συγκυρία στην πεφορτισμένη και αγωνιώδη βιοτική διαδρομή ο άνθρωπος εμπνεύστηκε και κληροδότησε στους επιγενομένους φωτεινά σπαράγματα αλήθειας που ευφραίνουν ποδηγετούν απλοποιούν φωτίζουν με τη δύναμη της σοφίας των σαν μικροί φεγγίτες τη δύσκαμπτη κοινωνική συμβίωση που απαιτεί προσαρμογές και αναθεωρήσεις.
Ως είναι γνωστό τα δωρήματα αυτά αποτελούν πτυχές του αθάνατου ελληνικού πνεύματος που πήραν τη μορφή εύηχων σαλπισμάτων γονιμοποιημένης ανθρώπους σοφίας και πείρας καταγραφόμενα ως αποφθέγματα, ρητά, γνωμικά και επιγράμματα. Αξιοπρόσεκτο όμως είναι ότι τα θησαυρίσματα αυτά φιλεχνήθησαν με θαυμαστή βραχυλογία και συμπυκνωμένες ;;;;; που για τον αποστραγκισμό της σοφίας των απαιτείται οξύτατη αντίληψη ενίοτε και παιδεία, τούτε δε για να υπερνικηθούν οι παραφθορές, οι στρεβλώσεις που οι θησαυροί αυτοί υπέστησαν κατά την μακρά και περιπετειώδη υπεραιωνόβια διαδρομή τους και ακόμη από την σύμφυτη στην ανθρώπινη φύση ραστώνη
Από τον εύοσμο και αειθαλή ;;;;; θα σταχυολογήσουμε λίγους από τους μαργαρίτες αυτούς και θα επισημάνουμε τις συνέπειες αυτών των παρενεργειών. Και ιδού:
– Προσφιλές παρακολούθημα μιας από περιωπούς ομιλία είναι το απόφθεγμα «Σπεύδε βραδέως». Μια επιπολής θεώρηση του παραπείθει ότι υπάρχει σχήμα οξύμωρο αφού συνάπτονται λέξεις αντιφατικές αν δεχτούμε κατά το δεχτούμε κατά το συνήθως ότι το σπεύδε σημαίνει κάτι αντίθετο του βραδέως. Όμως κατά την ορθή ερμηνεία της λέξης αυτής το σπεύδω σημαίνει: Προσπαθώ να πετύχω κάτι σιγά και με προσοχή.
– Άλλο λίαν επάγωγο ρητό που μας νουθετεί να μην απελπιζόμεθα είναι το «θαρσεις χρη». Όμως από μόνη της αυτή η νοθεία δεν είναι ικανή να εμφυσήσει αισιοδοξία με συνέπεια το ρητό να φαντάζει ανεδαφικό. Η συνέχειά του όμως το «ταχ αύριον εστ’ αμεινον» το αποκαθιστά εννοιολογικά.
Η απορία τώρα είναι ποιος ο λόγος της διχοτόμησης.
– Άλλο απόφθεγμα τεμαχισμένο κι αυτό είναι «τα πάντα ρει». Βεβαίως τα πάντα τρέχουν, ρέουν, τούτο όμως δίχως το συμπλήρωμα του «Δις εκ τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαιης» αποτελεί περιττή απομνημόνευση. Η αληθής έννοιά του είναι (ίσως) την οποία έννοια στη ζωή σου αν την αφήσεις να διαφύγει την έχασες. Δεν ξαναγυρίζει.
Το επίσης προσφιλές αλλά ημιτελές «δεινον το γήρας». Το γήρας δεν είναι δεινό από μόνο του, δεν έχει βεβαίως όλες τις νεανικές απολαύσεις, ουδόλως όμως είναι κάτι το δεινόν διότι όμως δεν έρχεται μόνο του (κατά την κατακλείδα «ου γαρ έρχεται μόνον») αλλά συνοδεύουν και το δυναστεύουν μύριες κακοπάθειες.
Σημείωση: Ερανίσματα από τον τόμο Απάνθισμα σοφίας – Αρχαία ρητά.
Εκδ. οίκος Ε. Ζουμπουλάκης Χαρ. Τρικούπη 13 Αθήνα
Ευτύχιος Δασκαλάκης – Σφουγκατάκης