Φωτογραφίες: Γιάννης Αγγελάκης
Ένα πατροπαράδοτο έθιμο ετών, το κάψιμο του Ιούδα, αναβίωσε το Μεγάλο Σάββατο στην πλατεία του χωριού των Παλαιών Ρουμάτων, του δήμου Πλατανιά στα Χανιά.
Το έθιμο συναντάται σε πολλές περιοχές της Κρήτης και σε ολόκληρη την Ελλάδα, και πολλές φορές στο παρελθόν η κατάληξή του ήταν βίαιη.
Μέχρι και τη δεκαετία του ’70 το έθιμο αυτό τηρούνταν από τους νέους του χωριού που «έκλεβαν» τους Ιούδες από χωριά των γειτονικών ενοριών Φωτακάδο, Κεχρές (ήταν τότε ξεχωριστή ενορία) και έκαιγαν τα ομοιώματα στην πλατεία των Παλαιών Ρουμάτων.
Το έθιμο σταμάτησε μόνο την περίοδο της επταετίας που η κυβέρνηση των συνταγματαρχών δεν επέτρεπε την τέλεσή του. Όταν αποκαταστάθηκε η δημοκρατία οι κάτοικοι της περιοχής όχι μόνο συνέχισαν το έθιμο αλλά αντί ενός έστησαν επτά κεφάλια Ιούδα (όσα τα χρόνια της επταετίας των συνταγματαρχών) και τα έκαψαν συμβολικά στην πλατεία του χωριού.
Από τότε το έθιμο ατόνησε και παρόλο που τηρούνταν κάθε χρόνο, απλοποιήθηκε μιας και οι νέοι του χωριού ήταν λιγοστοί. Χαρακτηριστικό είναι ότι όπως μας είπαν γηραιότεροι κάτοικοι του χωριού ενώ παλιά υπήρχαν πάνω από 120 παιδιά που πήγαιναν στο σχολείο του χωριού τώρα υπάρχουν μόλις 10.
Όπως μας είπαν κάτοικοι του χωριού, στο παρελθόν το έθιμο υπήρξε αφορμή και για συγκρούσεις μεταξύ χωριών ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι υπόθεση είχε φτάσει μέχρι τα δικαστήρια!
Το έθιμο παρατηρούνταν μέχρι πρόσφατα και σε πολλές άλλες περιοχές των Χανίων ακόμα και σε γειτονιές των Χανίων όπου θεωρούνταν επίτευγμα όταν μία γειτονιά κατόρθωνε να κλέψει τον Ιούδα μίας άλλης ώστε να κάψει “διπλό Ιούδα” στην ενορία τους. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε υπήρχε φρούρηση του Ιούδα αλλά και προσπάθειας επανάκτησής του.
Παρόμοιας μορφής έθιμο υπήρχε και σε άλλες χώρες μεταξύ αυτών και στην Αγγλία.
Η εκδήλωση στα Παλιά Ρούματα αποτέλεσε μία αναπαράσταση αυτού του εθίμου. Περιελάμβανε αρχικά μία αποτύπωση της φρούρησής του, τις προσπάθειες “απαγωγής” του Ιούδα από γειτονικό χωριό, απόκρουση από νεαρούς και σύλληψη των ενόχων και τέλος πραγματοποιήθηκε το κάψιμο διπλού Ιούδα.
Μετά το πέρας της λειτουργίας προσφέρθηκαν από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού Πασχαλιάτικα καλιτσούνια αλλά και κουλουράκια και κρασί.
