Φωτορεπορτάζ: Γιάννης Αγγελάκης
Ο Ομαλός, σε ύψος 1.100 μέτρων στα Λευκά Όρη, είναι μια περιοχή σημαντική για την ιστορία των Χανίων. Κέντρο και καταφύγιο επαναστατών κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο ρόλος που έπαιξε αποτυπώθηκε και στο πολύ γνωστό ριζίτικο «πότες θα κάμει ξαστεριά».
Ο Ομαλός πλέον δεν είναι ένα απομονωμένο άντρο επαναστατών. Αναπτύχθηκε, λειτουργούν εστιατόρια, οργανώνονται εκδρομές, υπάρχουν κέντρα πληροφόρησης και καταλύμματα για όποιον θέλει να διανυκτερεύσει. Η περιοχή, ένας τόπος ξεχωριστής φυσικής ομορφιάς και ιστορίας, είναι πλέον τουριστικός προορισμός. Και όλοι οι Χανιώτες γνωρίζουν, ότι τα πρώτα χιόνια, συνοδεύονται πάντα με μια εκδρομή στον Ομαλό.
Ένα πανάκριβο κτίριο φάντασμα
Εκεί, στον Ομαλό λοιπόν, στο δρόμο προς το Καταφύγιο Καλλέργη, σε σημείο με πανοραμική θέα, βρίσκεται ένα εξαιρετικής ομορφιάς πετρόκτιστο κτίριο.
Από πίσω του βρίσκονται τα Λευκά Όρη και μπροστά η θέα της πλατιάς πεδιάδας του Ομαλού. Είναι περιφραγμένο από ένα χαμηλό τοίχο, κτισμένος και αυτός από πέτρα. Πολλοί μαστόροι θα πρέπει να δούλεψαν και για πολύ καιρό για να φτιαχθεί αυτό το κομψοτέχνημα. Όμως το κτίριο ποτέ δε χρησιμοποιήθηκε. Εξοπλίστηκε, ήταν σχεδόν έτοιμο να υποδεχθεί ανθρώπους, όμως λίγο πριν την παράδοσή του οι εργασίες σταμάτησαν. Αιτία, η δικαστική διαμάχη μεταξύ του πρώην Δήμου Μουσούρων με τον εργολάβο που είχε αναλάβει την περάτωση του έργου.
Τα χρόνια πέρασαν και τίποτα δεν άλλαξε. Οι αρχές αδιαφόρησαν και το άφησαν απροστάτευτο. Φτιάχθηκε ένα κτίριο στο οποίο ποτέ δεν έμειναν μέσα του άνθρωποι. Παρέμεινε εκεί, ξεχασμένο, λεηλατήθηκε. Μετατράπηκε σε ένα πανάκριβο κτίριο – φάντασμα δίχως καμία χρησιμότητα.
“Take the trip”
Σε πρόσφατη επίσκεψή μου στο οροπέδιο του Ομαλού, και καθ’ οδόν προς το καταφύγιο Καλλέργη, παρατήρησα για άλλη μια φορά το κτίριο. Η εκ πρώτης όψης όμορφη μορφή του, φανέρωνε όσο πλησίαζα την εγκατάλειψή του.
Η κεντρική του πόρτα ήταν παραβιασμένη, κομμάτια πέτρας έλειπαν από το δάπεδο και τους τοίχους. Εξοπλισμός είχε κλαπεί. Το κτίριο εντός ήταν εξαιρετικά προσεγμένο, με πλακάκι και ξύλινο δάπεδο, τζάκι αλλά και ασανσέρ. Αλλά, το πάτωμα του ήταν γεμάτο με σπασμένα τζάμια και βερβελίτσες κατσικιών. Στο κουμπί του ασανσέρ κάποιοι έγραψαν: «Take the trip», λες και για να δώσουν έμφαση στην εντύπωσή μου ότι εδώ βρισκόμουν σε ένα κτίριο – φάντασμα και θα ήθελε τόλμη για να συνεχίσω να περπατώ στους σκοτεινιασμένους χώρους του. Τη στιγμή που παρατηρούσα την εγκατάλειψη του κτιρίου κάποιος πέταξε μια πέτρα και έσπασε ένα ακόμα τζάμι. Παιδιά από μια εκδρομή στο Καταφύγιο Καλλέργη έκαναν διαγωνισμό για το ποιο θα σπάσει τα περισσότερα φωνάζοντας με χαρά όταν πετύχαιναν κάποια από τα λίγα που έμεναν ανέγγιχτα.
Μια πολύ μεγάλη επένδυση, ένα εξαιρετικό κτίριο που κόστισε πολλά εκατομμύρια από τα δημόσια ταμεία, δε βρήκε ποτέ χρήση και τώρα ερημώνει. Δε βρίσκεται στις κακόφημες συνοικίες κάποιας μεγαλούπολης, αλλά στα 1.100 μέτρα υψόμετρο. Στο οροπέδιο του Ομαλού.
Στ. Μπαδογιάννης: Το κτίριο είναι αναγκαίο να αρχίσει να χρησιμοποιείται
Μίλησα με τον κ. Σταύρο Μπαδογιάννη, πρόεδρο του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων.
Ο κ. Μπαδογιάννης νοιώθει και αυτός οργισμένος. Είπε ότι το κτίριο κατασκευάστηκε από την Εταιρεία Ανάπτυξης Ομαλού και τον Δήμο Πλατανιά για να αποτελέσει Κέντρο Πληροφόρησης για τους επισκέπτες. Τελικώς, ποτέ δε λειτούργησε.
«Πρότεινα στον Δήμο Πλατανιά που με κάλεσε πριν 2 χρόνια για να πω τη γνώμη μου για το μέρος και είπα του Δημάρχου ότι υπάρχει μια λύση για να μην ερημώσει: Να γίνει ξενώνας μόνο για τους υπαλλήλους του Δήμου, να μένουν εκεί δωρεάν. Τότε το κτίριο θα επισκευαζόταν με λιγότερα λεφτά. Μα όσα παιρνούνε τα χρόνια και δε χρησιμοποιείται χρειάζονται περισσότερα. Είναι μεγάλο κρίμα γιατί είναι πολύ ωραίο μέρος. Και είναι αναγκαίο να αρχίσει να χρησιμοποιείται. Όσο λειτουργεί ένα κτίριο, δε μπορούν να κάνουν δολιοφθορές».
Ο κ. Μπαδογιάννης αφήνει να εννοηθεί ότι το πρόβλημα με τις δολιοφθορές στην περιοχή είναι γενικότερο και ότι χρειάζεται κάποιου είδους επίβλεψη:
«Εδώ, για να καταλάβετε, στο Καταφύγιο Καλλέργη που το έχουμε ανοιχτό πάρα πολλές μέρες το χρόνο, τις ημέρες που το έχουμε κλειστό, τη μια το βρίσκουμε με σπασμένο πατζούρι, την άλλη λείπει η γεννήτρια, την άλλη παίρνουν τα εργαλεία. Τα πράγματα στην περιοχή είναι δύσκολα. Ζούμε πολλά χρόνια πίσω από τον κανονικό κόσμο. Έχουμε πολύ θράσσος».
“Είναι αμαρτία, μεγάλη αμαρτία. Καλύτερα ας το κλείνανε το κτίριο”
Ο κ. Μπαδογιάννης λέει ότι παρά τα πολλά δημοσιεύματα και τις καταγγελίες και εκ μέρους του Συλλόγου τίποτα δεν έχει γίνει:
«Του κόσμου τα λεφτά, του κόσμου οι επιχορηγήσεις, ξέρετε τι είναι; Πεταμένα χρήματα! Που είναι ο εισαγγελέας τόσα χρόνια που κάνουμε καταγγελίες; Πουθενά! Είναι 20 χρόνια και στέκει εκεί το κτίριο. Σε πιάνει στενοχώρια να βλέπεις τόσα λεφτά να έχουν ξοδευτεί, και μετά από τέτοια δουλειά να υπάρχει ένα ερείπιο. Και είναι γνωστό ποιοι τα έχουν λεηλατήσει, ποιοι έχουν πάρει τα πράγματα από μέσα. Αλλά, τι να πει κανείς; Φοβάται και ο κόσμος μη βρει τον μπελά του. Και δυστυχώς δεν υπάρχει αστυνόμευση. Είναι αμαρτία, μεγάλη αμαρτία. Καλύτερα ας το κλείνανε το κτίριο».
Ο κ. Μπαδογιάννης μας είπε ότι αν και δε μπήκανε ποτέ έπιπλα, το κτίριο ήταν ένα βήμα πριν την ολοκλήρωση του:
«Είχανε βάλει τις πρίζες, είχανε βάλει τα φώτα, είχανε βάλει πολλά που πλέον δεν υπάρχουν. Είναι εγκατελλειμμένο 15 χρόνια. Τα πρώτα χρόνια έγιναν οι πολλές λεηλασίες. Τώρα, έσπασαν και την πόρτα και μπαίνουν μέσα τα κατσίκια. Ας το νοικιάζαν σε κανένα καημμένο να το λειτουργεί τουλάχιστον. Αλλά δε βλέπω να γίνεται τίποτα. Είμαι απογοητευμένος.».
“Πώς το κράτος κτίζει τρία ομοειδή Κέντρα Πληροφόρησης σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων;”
Ο πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου έθεσε το ερώτημα με ποια λογική αποφασίσθηκε να λειτουργήσουν τρία Κέντρα Πληροφόρησης σε τόσο κοντινή απόσταση:
«Είναι λυπηρό να το βλέπει κανείς εκεί πέρα. Είναι στενόχωρο να βλέπεις την περιουσία του κράτους να βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση. Είναι μια προσβολή προς όλους. Αλλά είναι και να σε προβληματίζει πώς το κράτος κτίζει τρία ομοειδή Κέντρα Πληροφόρησης σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων. Άλπεις είμαστε για να μπορούμε να λειτουργήσουμε τρία Κέντρα; Τόσο τουρισμό έχουμε πια; Εδώ ένα υπάρχει κοντά στην είσοδο του δρυμού και είναι πάρα πολύ καιρό κλειστό. Αυτό πρέπει να μας προβληματίζει: Η προχειρότητα. Ακόμα και τώρα υπάρχουν ιδέες για το τι πρέπει να γίνει. Αλλά στα λόγια γίνονται ωραία πράγματα, στις πράξεις όλα φρενάρουν».
Εμ. Σολιδάκης: “8 χρόνια κράτησαν οι δικαστικές διαμάχες”
Ο κ. Εμμανουήλ Σολιδάκης, εκφράζει τις θέσεις του Δήμου Πλατανιά και ως αρμόδιος για το θέμα αντιδήμαρχος, έδωσε μια διαφορετική πτυχή του θέματος.
Σύμφωνα με τον κ. Σολιδάκη το κτίριο ναι μεν ανήκει στον Δήμο Πλατανιά, αλλά δεν είχε παραληφθεί ποτέ επειδή βρίσκόταν σε εκκρεμότητα στα δικαστήρια. Όπως λέει το κτίριο «δεν ανήκει σε κανέναν» και «ψάχνουμε χρηματοδότηση για να το παραλάβουμε»:
«8 χρόνια κράτησαν οι δικαστικές διαμάχες του τότε δημάρχου Μουσούρων κ. Μεσκάκη με την Εταιρεία Ανάπτυξης Λάκκων Ομαλού και το δικαστήριο ξεμπέρδεψε φέτος», είπε ο κ. Σολιδάκης προσπαθώντας να δώσει μια εξήγηση για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κτίριο.
“Το κτίριο δεν ανήκει σε κανέναν. Ποιος να το προστατέψει;”
Του έθεσα το ερώτημα, αν έπρεπε το κτίριο, εξαιτίας και της πολύ μεγάλης επένδυσης που έγινε, να προστατευθεί. Ο κ. Σολιδάκης υποστήριξε ότι λίγα πράγματα μπορούσαν να γίνουν εκ μέρους του Δήμου:
«Το κτίριο δεν ανήκει σε κανέναν. Ποιος να το προστατέψει; Δεν είχε παραληφθεί από πουθενά. Ήταν αναρμόδιες για τη φύλαξή του οι υπηρεσίες όσο ήταν η υπόθεση στα δικαστήρια. Τώρα τελείωσε το δικαστήριο και θα συνεχίσουμε. Αν βρούμε χρηματοδότηση».
Σύμφωνα με τον κ. Σολιδάκη, το κτίριο θα έπρεπε να φυλάσσεται από την αστυνομία, αλλά δεν υπάρχει ικανός αριθμός αστυνομικών:
«Η αστυνομία είναι αρμόδια για όλα, αλλά ποια αστυνομία; Υπάρχει; Ένα αστυνομικό τμήμα είναι στον Αλικιανό και γίνεται ένας φόνος και πάει την άλλη μέρα».
Με κονδύλια του ΕΟΤ κτίστηκε το “κτίριο φάντασμα”
Ο κ. Σολιδάκης θεωρεί ότι «πολλοί ντόπιοι, κάτοικοι της περιοχής, μπορει να έχουν υποψίες για το ποιοι έκαναν τις λεηλασίες του εξοπλισμού», όμως κανείς δε μιλά.
Το “κτίριο φάντασμα” κτίστηκε με κονδύλια από πρόγραμμα του ΕΟΤ για να αποτελέσει Κέντρο Πληροφόρησης
Στην επισήμανση ότι στην περιοχή υπάρχουν άλλα δύο κτίρια με τον ίδιο σκοπό λειτουργίας και αν αυτό αποδεικνύει αν μη τι άλλο ότι υπήρχε το λιγότερο προχειρότητα και κακός σχεδιασμός ο κ. Σολιδάκης παραδέχτηκε ότι πράγματι, ο σχεδιασμός και για το συγκεκριμένο κτίριο ήταν να γίνει Κέντρο Πληροφόρησης, δίχως όμως να σχολιάσει κάτι επιπλέον για τους λόγους αυτής της επιλογής.
Για τον κ. Σολιδάκη, λίγα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν:
«Τι να κάνουμε που υπάρχουν διαπλοκές; 8 χρόνια τραβιόμασταν στα δικαστήρια. Τώρα που ξεμπερδέψαμε με τα δικαστήρια έχουμε ζητήσει από την Τεχνική Υπηρεσία και κάνει μελέτες για το από εδώ και πέρα, για το τι χρειάζεται το κτίριο για να αποπερατωθεί».
Ολοκλητωτική αποτυχία του κράτους
Ως τότε, ως ότου δηλαδή λειτουργήσει, αν ποτέ συμβεί και με όσα επιπλέον χρήματα θα χρειαστούν για να γίνει αυτό, το κτίριο – φάντασμα του Ομαλού θα παραμείνει εκεί ως ένα μνημείο σπατάλης του δημόσιου πλούτου και ολοκληρωτικής αποτυχίας του κράτους να αξιοποιήσει την περιουσία του έλληνα πολίτη εις όφελός του.
Πέραν όμως της κεντρικής αποτυχίας αξιοποίησης, υπάρχει η αποτυχία προστασίας της δημόσιας περιουσίας εκ μέρους των υπηρεσιών και της αστυνομίας, αλλά και η συμπεριφορά πολιτών που προχώρησαν στη λεηλασία του κτιρίου.
Φοβισμένη φάνηκε και η τοπική κοινωνία που στάθηκε αδύναμη να καταγγείλει αυτές τις δολιοφθορές σε περιουσία που είναι δημόσια.
Αποτυχία φανερώνεται και στην πρόθεση να λειτουργήσει ως Κέντρο Πληροφόρησης, τη στιγμή που στην περιοχή υπάρχει άλλα δύο κτίρια με την ίδια λειτουργία.
Όλα αυτές οι λεπτομέρειες της υπόθεσης του κτιρίου στο δρόμο προς το Καταφύγιο Καλλέργη, χαρακτηρίζουν και την Ελλάδα που ζούμε και περιγράφουν μια συνολική αποτυχία της οποίας το κόστος βιώνουμε συνολικά ως κοινωνία.
Το θέμα με το κτίριο στον Ομαλό αναμένεται να συζητηθεί και στην ανοικτή συγκέντρωση για τις ενδεχόμενες προοπτικές και το μέλλον της Εταιρείας Ανάπτυξης Λάκκων Ομαλού που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 19 Μαρτίου στις 6 το απόγευμα στους Λάκκους, στο καφενείο Κοκκινάκη.