Πολλοί που επιχειρηματολογούν υπέρ της επένδυσης στη Φαλάσαρνα αλλά και σε άλλες πανέμορφες περιοχές της Κισσάμου μιλάνε για τα πιθανά οφέλη για την τοπική κοινωνία. Φέρνουν ως παράδειγμα τα οφέλη που έχουν καρπωθεί οι τοπικές κοινωνίες απ’ όσα έχουν συμβεί στον Βόρειο Άξονα, της ασύδοτης μεν ανάπτυξης και της ακραίας τουριστικοποίησης, που όμως η αλήθεια είναι ότι έφερε και πλούτο στις περιοχές αυτές.
Υπό αυτό το πρίσμα, για αρκετούς είναι δύσκολο να αποδεχτούν ότι οι τοποθεσίες σπάνιας ομορφιάς που υπάρχουν στην Κίσσαμο θα πρέπει να μείνουν “παρθένες” ώστε να κερδίζει συνολικά ο τουρισμός του νησιού, δηλαδή κυρίως ο τουρισμός των πλούσιων περιοχών του Βορρά όπου και διαμένει η πλειοψηφία των τουριστών. Και σε αυτό έχουν ένα μεγάλο δίκιο..
Αν θέλουμε να προστατευθούν η Φαλάσαρνα, ο Μπάλος, το Λαφονήσι δεν αρκεί να κουνάμε το δάκτυλο σε όσους Κισσαμίτες θέλουν λίγο από τον πλούτο των περιοχών της ακραίας τουριστικοποίησης, αλλά θα πρεπει κάποια από τα οφελη αυτής της μαζικής εισροής τουριστών να επιστρέφουν σε αυτούς.
Πώς θα γίνει αυτό; Με κάποιο αντισταθμιστικό φόρο που θα πρέπει να πληρώνουν ίσως οι ακραία τουριστικοποιημένες περιοχές που θα καταλήγει στα ταμεία του Δήμου Κισσάμου, του Δήμου Σφακίων και όσων άλλων περιοχών δεν έχουν τουριστικοποιηθεί; Είναι μία σκέψη.
Γιατί η πραγματικότητα είναι ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των τουριστών που προτιμούν τα Χανιά ως προορισμό έρχονται για να καταναλώσουν την “αυθεντική” εμπειρία της Κρήτης και τα παρθένα τοπία ομορφιάς που υπάρχουν στον τόπο μας, κι ας μένουν συνήθως στον τουριστικοποιημένο Βορρά.
Αυτό που διαφημίζει τα Χανιά σε ολόκληρο τον κόσμο δεν είναι ο Πλατανιάς αλλά η Φαλάσαρνα, το Λαφονήσι, ο Μπάλος, αλλά και οι άγριας ομορφιάς παραλίες των Σφακίων, η Σούγια, τα χωριά με τους λιγοστούς κατοίκους που διατηρούν τις παραδόσεις. Όμως τα κέρδη τα καρπώνονται κυρίως στον Βορρά.
Αντισταθμιστικοί φόροι στον τουρισμό είναι πλέον κάτι αρκετά συνηθισμένο.
Περιοχές όπως το Άμστερνταμ, η Βενετία και η Βαρκελώνη ήταν από τις πρώτες που εισάγανε τέτοιους φόρους για να αναδιανείμουν ποσοστό από τα κέρδη που παράγει ο τουρισμός πίσω στις κοινότητες και για τη διατήρηση και δημιουργία δημόσιων υποδομών.
Επίσης, τέτοιου είδους φόροι χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη μοντέλων βιώσιμου τουρισμού, για προγράμματα διατήρησης της βιοποικιλότητας και την προστασία περιοχών εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς.
Ακόμα και στην Ίμπιζα και στη Μαλιόρκα, δύο προορισμούς μαζικού τουρισμού ανατολικά της Ισπανίας γίνεται προσπάθεια στροφής προς την διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς με τη χρηματοδότηση προγραμματων από τα κέρδη που παράγει ο τουρισμός με φόρο που επιβάλλεται σε όλους τους τουρίστες από 1 έως 4 ευρώ καθημερινά στα ξενοδοχεία όπου διαμένουν και αναλόγως και της διάρκειας παραμονής τους.
Στη Νέα Ζηλανδία έχει επιβληθεί φόρος 35 δολαρίων κατά την είσοδο του τουρίστα στη χώρα ο οποίος χρησιμοποιείται για τη διατήρηση προορισμών φυσικών ομορφιάς.
Στο Άμστερνταμ που υποφέρει από την ακραία τουριστικοποίηση επιβλήθηκε φόρος 7% στη διαμονή στα ξενοδοχεία με επιπλέον σταθερο ποσό που πρέπει να καταβάλλεται των 3 ευρώ ανά νύκτα παραμονής και 8 ευρώ για όσους χρησιμοποιούν πλοιαράκια. Τα χρήματα που συγκεντρώνονται πηγαίνουν για έργα διατήρησης των διάσημων καναλιών και γεφυρών.
Ακόμη και στη Ταϊλάνδη επιβλήθηκε φόρος 15 δολαρίων ανά τουρίστα τα οποία χρησιμοποιούνται για δημιουργία έργων μετατροπής προορισμών από μαζικό σε βιώσιμο τουρισμό.
Σε μία σειρά από χώρες της Ευρώπης, όπως αποτυπώνεται σε έρευνα της GROUP NAO, οι φόροι αυτοί καταλήγουν στις δημοτικές αρχές που αποφασίζουν ποιος είναι ο πιο σωστός τρόπος επένδυσης των χρημάτων για τη βελτίωση της ζωής των πολιτών της περιοχής, όχι όμως στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα εφαρμόζεται “φόρος διαμονής” που επιβλήθηκε επί κυβέρνησης Τσίπρα το 2018. Τα έσοδα όμως του φόρου δεν πάνε ούτε για έργα διατήρησης της βιοποικιλότητας, ούτε για έργα προστασία περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλους, ούτε για τη βελτίωση της ζωής των πολιτών που ζουν σε περιοχές που υπάρχουν περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους που γίνονται αποδέκτες μεγάλου αριθμού τουριστών, αλλά …για την αποπληρωμη του χρέους της Ελλάδας.
Ο φόρος είναι μικρός και κυμαίνεται από 0,5 σε ξενοδοχεία 1-2 αστέρων σε 4 ευρώ σε ξενοδοχεία 5 αστέρων, όμως εφόσον αυτά τα χρήματα επιστρέφανε σε έργα για τους πολίτες, λαμβάνοντας υπόψη και του μεγάλου αριθμού τουριστών που αντιστοιχεί στο νησί, ο αντίκτυπος θα μπορούσε να είναι σημαντικός.
Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ομορφιά, πρέπει το κέρδος που αυτή δημιουργεί να μοιράζεται περισσότερο ισομερώς. Και βεβαίως ένα σημαντικό ποσοστό πρέπει να καταλήγει και στους δήμους που καλούνται να μην επιλέξουν το μοντέλο της ακραίας τουριστικοποίησης, εις όφελος του τουριστικού προϊόντος όλου του νησιου.
Με αυτό τον τρόπο θα έρθει και η ισομερής ανάπτυξη, που θα ευνοεί την παραμονή των ανθρώπων στους “παρθένους τόπους” ώστε να μην αναγκάζονται να φεύγουν. Η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα χωριά της υπαίθρου παραμένουν μεν “παρθένα” αλλά ταυτόχρονα ερημώνουν επειδή δεν υπάρχει προοπτική. Χρειάζεται η δημιουργία υποδομών, έργα και σχέδιο με κίνητρα στους πολίτες για την παραμονή σε αυτές τις περιοχές.
Θα μπορούσαν τα Φαλάσαρνα να μετατραπούν σε έναν νέο Πλατανιά, ίσως πιο “φιλικό προς το περιβάλλον” αφού άλλωστε φαινόμενα ακραίας εκμετάλλευσης είδε συντελούνται, με την ομπρελοποίηση στο Λαφονήσι και στο Μπάλο. Και άλλωστε και η Φαλάσαρνα μικρή σχέση έχει με την εικόνα που είχε πριν 20 χρόνια. Και είναι αλήθεια ότι το κέρδος για την τοπική κοινότητα θα είναι σημαντικά από μία τέτοια εξέλιξη.
Όμως είναι εξίσου βέβαιο ότι η χασούρα σε βάθος χρόνου από την υποβάθμιση που θα σημάνει η τουριστικοποίηση και από την αλλαγή του τοπίου θα αποτυπωθεί όχι μόνο στην Κίσαμο αλλά συνολικά στα Χανιά και στην Κρήτη. Αυτό το έχουν καταλάβει σε πάρα πολλές περιοχές του πλανήτη που εξαρτώνται οι οικονομίες τους από τον τουρισμό και γι’ αυτό πλέον επενδύουν βαθιά για τη διατήρηση αυτού που αποτελεί η ιδιαιτερότητά τους. Αυτές οι περιοχές είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα όλης της Κρήτης.
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι τέτοιας ειδικής ομορφιάς περιοχές πρέπει να προστατεύονται γιατί διαφημίζουν το νησί σε όλο τον πλανήτη και μία υποβάθμισή τους, μία αλλαγή του χαρακτήρα τους, θα αλλοιώσει και τη φυσιογνωμία του τουριστικού προϊόντος που αποτελεί η Κρήτη.
Η τουριστικοποίηση αυτών των περιοχών σημαίνει απώλεια μίας “αυθεντικής εμπειρίας”, όσο αυθεντική παραμένει μετά απ’ όσα έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια. Όμως αν περάσουμε στο επόμενο βήμα όπου μετά τις ομπρέλες θα δημιουργηθούν και τεράστια ξενοδοχεία – μην έχει κανείς καμία αμφιβολία – τις επιπτώσεις σύντομα ή αργότερα θα τις βιώσει όλο το νησί.
Η μόνη δίκαιη λύση είναι η επιστροφή κάποιων από τα κέρδη που παράγει ο τουρισμός στις περιοχές που τα έχουν πραγματικά ανάγκη, αλλά και στις περιοχές των οποίων η διατήρηση της μοναδικότητάς τους είναι προς όφελος συνολικά της οικονομίας του νησιού.
Ίσως πλέον βρισκόμαστε στο σημείο που συνολικά ως νησί πρέπει να το απαιτήσουμε.