Σχόλια πάνω σε όσα ειπώθηκαν στην Δημοτική Πινακοθήκη για τα «90 χρόνια Μικρασιατικής Καταστροφής»
Το ότι είμαστε ακραίοι ως φυλή στις εκδηλώσεις, στους συναισθηματισμούς μας είναι παγκοίνως γνωστό. Είναι μη μας πιάσει! Ή θα αγαπάμε τρελά ή θα μισούμε τρελά. Τώρα βρισκόμαστε στους τρελούς έρωτες με τους Τούρκους. Τυχαίο; Δεν ξέρω. Πριν αρκετά χρόνια είμαστε στα τρελά μίση. Τώρα, λίγο απέχομε απ’ το να κάνομε χαρακίρι που τους εκδιώξαμε με τους ποταμούς αιμάτων που χύθηκαν. Τώρα λίγο μας απομένει από το να μετονομάσουμε την πλατεία Δασκαλογιάννη που εγδάρθηκε ζωντανός από τους Τούρκους σε πλατεία Μουρατάκι που ήταν Τουρκοκρητικός και ζούσαν οι πρόγονοι του στην Σπλάντζια αν δεν κάνω λάθος. Μπορεί και στο Ρέθυμνο.
Έτσι λοιπόν, ανάμεσα στα όσα ακούσαμε χτές 30/9/2012 στην Δημοτική Πινακοθήκη ακούστηκε και αυτό: ότι όταν ήθελαν οι ντόπιοι να τρομάξουν τα παιδιά τους, τους έλεγαν π.χ. «φάε το φαγητό σου γιατί θα σε πάρει ο πρόσφυγας». Αυτό είναι αστείο. Εγώ, παιδί αυτής της γενιάς ποτέ δεν άκουσα αυτήν την χυδαία για τους ντόπιους προτροπή. Αντιθέτως έλεγαν οι ντόπιοι και οι πρόσφυγες π.χ: « φάε το φαγητό σου γιατί θα σε πάρει ο Τούρκος».
Γιαγιά Σμυρνιά που έζησε τον ξεριζωμό δεν μου μίλησε ποτέ για πολύ στενούς δεσμούς με τους Τούρκους. Δεν έκαναν ποτέ κοινά γλέντια και ζούσαν σε χωριστές γειτονιές. Απλά μας έλεγε πως με τους Τούρκους που ζούσαν εκεί από παλιά και δεν ανήκαν στην κατηγορία των «ξυπόλητων» που ερχόταν μαζί τα τελευταία χρόνια στα παράλια της Μικράς Ασίας είχαν καλή γειτονία. Ότι δεν ήταν ο τακτικός στρατός που προέβη στις σφαγές , στις λεηλασίες και στους βιασμούς, αλλά οι Τσέτες και αυτοί που είχαν μαζευτεί μπουλούκια πεινασμένα στα παράλια. Επίσης μας έλεγε ότι κάποιοι Τούρκοι που ζούσαν στην Σμύρνη τους διευκόλυναν στην φυγή τους. Ότι αντιμετώπισαν ρατσισμό ή ένα είδος ρατσισμού απ’ τους ντόπιους Έλληνες είναι γεγονός. Αλλά δεν ήταν ακριβώς ο ρατσισμός που είναι μια έννοια πολύ κακή. Ήταν οι διαφορετικές κουλτούρες που είχαν οι ντόπιοι. Όμως οι ντόπιοι τους πρόσφυγες τους συμπονούσαν. Ίσως η συμπόνια όμως να μετατρεπόταν σε φθόνο όταν κάποιοι πρόσφυγες ήταν ανώτεροι από κάποιους ντόπιους. Τότε ξυπνούσε ο ανταγωνισμός και η ζηλοφθονία και θυμάμαι έλεγαν: « Ήρθαν τα πετούμενα να διώξουν τα καθούμενα». Επίσης ποτέ δεν μίλησαν για μικτούς γάμους όπως ακούστηκε στην εκδήλωση ατυχώς. Τι πάει να πει μικτός γάμος; Όταν πρόκειται για διαφορετικές εθνότητες και θρησκείες. Είναι μεγάλη προσβολή που ακούστηκε στην εκδήλωση ο όρος «μικτός γάμος» και εννοούσαν γάμο προσφύγων και ντόπιων. Ήταν γάμος Ελλήνων και όχι μικτός. Απλά οι ντόπιες «πεθερές» συνήθως είχαν αντιρρήσεις για τους πρόσφυγες όπως όμως είχαν και για γαμπρούς-νύφες από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Τότε επικρατούσε η άποψη: «Παπούτσι απ’ τον τόπο σου κι ας ειν’ και μπαλωμένο».
Επίσης είναι μεγάλο ψέμα αυτό που ειπώθηκε στην εκδήλωση: Ότι οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και δη της Σμύρνης πνίγηκαν μόνοι τους απ’ τον Συνωστισμό. Αυτό είναι μεγάλη ιεροσυλία στην μνήμη των νεκρών που τους κάνουν και μνημόσυνο. Δεν πνίγηκαν από το συνωστισμό. Τους σκότωναν, τους σφάζανε τους καταδίωκαν και ήταν άοπλοι. Με τα παιδιά στην αγκαλιά έγκυες γυναίκες, γέροι, άρρωστοι με τα υπάρχοντα τους σε μπογαλάκια. Έτρεχαν να μπουν στα πλοία, να σωθούν και ξωπίσω τα μπουλούκια να τους σκοτώνουν, να τους σφάζουν. Έπεφταν στην θάλασσα όχι από τον συνωστισμό αλλά γιατί οι βάρκες που τους πήγαιναν στα πλοία τα πολεμικά ήταν γεμάτες. Έπεφταν λοιπόν στη θάλασσα για να φτάσουν κολυμπώντας τα καράβια. Έβαζαν στις βάρκες τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους κι αυτοί έπεφταν στην θάλασσα να φτάσουν κολυμπώντας. Αλλά τους πυροβολούσαν απ’ την στεριά και τους σκότωναν μπροστά στα μάτια των δικών τους που ήταν μες τις βάρκες. Η προκυμαία αυτή που επισκέφτηκα πριν δυο χρόνια στην Σμύρνη ήταν κόκκινη. Η θάλασσα δεν ήταν μπλε. Ήταν αίμα, μόνο αίμα. Οι γυναίκες ούρλιαζαν απ’ τις βάρκες. Τα πτώματα των αγαπημένων τους έπλεαν πάνω στη θάλασσα. Θρήνος, οδυρμός! Όχι συνωστισμός! Θρήνος, θρήνος, θρήνος! Τραγωδία. Πόνος ανείπωτος! Όχι συνωστισμός κυρία μου, όχι τόσο απλά «συνωστισμός». Όταν κάποιοι κατάφερναν να φτάσουν στα πλοία, πήγαιναν να γαντζωθούν στα πλοία, από πάνω, οι ξένες δυνάμεις τους κόβαν τα χέρια με τα σπαθιά γιατί ήταν υπεράριθμοι. Και η μουσική στα πλοία να παίζει στην διαπασών και να ανακατεύεται με τους θρήνους, τους κοπετούς τους οδυρμούς των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν που βλέπαν το χαμό των ανθρώπων μέσα στα μάτια τους που βλέπαν την Σμύρνη να καίγεται.
Δεν ήταν συνωστισμός κυρία μου. Ήταν μεγάλος πόνος μεγάλη καταστροφή. Και είναι μεγάλη προσβολή για μας τους απογόνους εκείνης της γενιάς και γι’ αυτούς τους μάρτυρες ο όρος που χρησιμοποιήσατε: «Συνωστισμός».
Άλλωστε, όταν έφυγαν από δω οι Τουρκοκρητικοί εμείς τους αφήσαμε και φύγανε. Δεν τους σφάξαμε! Κι ας ήταν απόγονοι κατακτητών. Γιατί τους αναγνωρίζομε το δικαίωμα να νοιώθουν συναισθηματικό δέσιμο με την Κρήτη αφού έζησαν εδώ 4 γενιές περίπου αλλά τίποτε περισσότερο. Δεν ξεχνάμε πως ήταν κατακτητές και οι περιουσίες των προγόνων τους ήταν προϊόν σφαγών και αρπαγών. Έχουν δικαίωμα να έρχονται εδώ, να κάνουν τουρισμό, να μένουν, να μιλάμε να κερνιόμαστε αλλά τίποτε περισσότερο. Οι περιουσίες που άφησαν ήταν αυτές που άρπαξαν ως κατακτητές οι πρόγονοί τους. Δεν συνέβη το ίδιο με τις περιουσίες των Μικρασιατών. Εκεί, ήταν ναι, αρπαγή. Γιατί η Μικρά Ασία ήταν η αρχαία Ιωνία, 3.000 χρόνια κατοικούσαν εκεί μαζί με άλλες φυλές ναι, το αναγνωρίζομε. Όμως οι Σελτζούκοι Τούρκοι (γιατί οι Τούρκοι είναι πολλές φυλές) ήρθαν στα παράλια με την πολιορκία του Βυζαντίου. Λοιπόν, κακώς βάζουν τα παιδάκια να διαστρεβλώνουν την ιστορία. Τι ήταν πάλι αυτό, ότι η γιαγιά με την εγγονή πήγαν στον στόλο του ΝΑΤΟ ( δηλαδή των Βάσεων) και ότι συνεπάγεται, να κάνουν χαρές που είδαν Τούρκους και άκουσαν στα Τούρκικα για τα μέρη τους. Τι ήταν πάλι αυτό το ανήκουστο; Και τι είναι η Σούδα; Η Τούμπα; Πώς είναι δυνατόν να είναι αλήθεια αυτό; Και αν είναι αλήθεια, πώς είναι δυνατόν να περηφανευόμαστε κιόλας; Κατ’ αρχάς οι Έλληνες της Μικράς Ασίας δεν μιλούσαν Τούρκικα. Τα ήξεραν αλλά δεν τα μιλούσαν. Το κοριτσάκι δεν ήξερε. Και η γιαγιά του αφού αυτό είναι τώρα κοριτσάκι είναι 2ης ή 3ης γενιάς Μικρασιάτισσα. Δηλαδή μιλάμε τώρα για γιαγιά που σχέση με Μικρά Ασία είχε η προγιαγιά και όχι η γιαγιά που επισκέφτηκε τον στόλο του ΝΑΤΟ. Ας είμαστε λοιπόν πιο προσεκτικοί όταν μιλάμε γι’ αυτά τα πράγματα.
Γιατί δεν λέω η φιλία είναι καλή, και ως χαρακτήρες μοιάζομε με τους Τούρκους και είναι φιλόξενοι και καλόψυχοι όμως έχουν κι αυτοί τους Εθνικιστές τους όπως τους έχομε και εμείς. Και γιατί επειδή μοιάζομε μετά απ’ τις πολλές αγάπες και δοθείσης πρώτης ευκαιρίας καθόλου δεν θα διστάσουν να μας ζανασφάξουν όπως και εμείς δεν θα διστάσουμε να τους μπουρλοτάρομε όπως ο Κανάρης τις ναυαρχίδες τους. Και ας αφήσομε τον Γιώργο να χορεύει στις κουμπαριές του τα ζειμπέκικά και τις ξένες δυνάμεις που δημιούργησαν με τις παρεμβάσεις στα εσωτερικά μας αυτόν τον χαμό της Μικράς Ασίας να μην μας ξαναβάλουν με το λάου – λάου τώρα σε άλλη υποτέλεια.
Φίλοι –φίλοι αλλά όχι διαστρεβλώσεις στην αλήθεια και μη παρέκει.
Βέβαια δεν πρέπει να παραβλέψουμε τη μεγάλη προσπάθεια που έγινε από την πρόεδρο της Αδελφότητας Μικρασιατών ν. Χανίων κ. Στέλλα Χαριτάκη – Γκοζάνη, καθώς και το Δ.Σ. της Αδελφότητας για την διοργάνωση για πρώτη φορά τέτοιας έκτασης εκδηλώσεων και ιδιαιτέρως πρέπει να αναφερθούμε στην πολύ σημαντική δουλειά που έγινε με την έκθεση «Μικρασία ψυχής πατρίδα» στη Δημοτική Πινακοθήκη.
Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη