«Η Ουκρανία δεν πρέπει να χάσει αυτόν τον πόλεμο», τονίζει ο κορυφαίος Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας και υπογραμμίζει ότι η Δύση δεν πρέπει να υποκύψει σε εκβιασμούς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «στην πραγματικότητα, η Δύση εμπλέκεται στον πόλεμο. Όμως, υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να μην μετατραπεί σε συμβαλλόμενο μέρος στη σύγκρουση».
Όπως υποστηρίζει ο Χάμπερμας, οι πόλεμοι οδηγούν σε αποφάσεις, ακόμα και για όσους δεν εμπλέκονται άμεσα. Ακόμη και η μη λήψη απόφασης, έχει συνέπειες για τη μία ή την άλλη πλευρά και κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει τις συνέπειες της δικής του συμπεριφοράς.
«Το ερώτημα εάν η Γερμανία θα πρέπει επίσης να προμηθεύσει βαρέα όπλα στην Ουκρανία, βρίσκεται στην πολιτική ατζέντα της χώρας εδώ και εβδομάδες. Τα μέτωπα είναι σκληρά, ο χρόνος είναι λίγος, δεν υπάρχει σωστή απόφαση σε όλα τα σημεία», υπογραμμίζει ο Χάμπερμας.
Ο 92χρονος φιλόσοφος μίλησε από τον οίκο ευγηρίας του στη λίμνη Starnberg για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία. Σε ανάλυσή του, που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή (29/4) στη Süddeutsche Zeitung, δεν δίνει ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα «πώς πρέπει να συμπεριφερθεί η Δύση απέναντι στον πόλεμο».
Κάνει όμως αυτό που θα έκανε ένας φιλόσοφος: Διατυπώνει ένα δίλημμα. Και προειδοποιεί τη Δύση να μην υπερεκτιμά τις επιλογές της για δράση.
«Με την επιβολή δραστικών κυρώσεων», εξηγεί, «τα δυτικά κράτη δεν έχουν αφήσει αμφιβολίες όσον αφορά τη συμμετοχή τους στον πόλεμο».
Ακόμη περισσότερο, πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά κάθε περαιτέρω βήμα στρατιωτικής υποστήριξης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι η απόφαση για το πού έχει ξεπεραστεί το όριο της πραγματικής εισόδου στον πόλεμο, δεν ανήκει σε αυτούς, αλλά στον Πούτιν. Ο πόλεμος, δεν ακολουθεί το νόμο, αλλά τους κανόνες που θέτει η εξουσία.
«Η Δύση βρίσκεται με τα χέρια δεμένα»
«Η Δύση προσπαθεί να μην γίνει πολεμικό πιόνι, ωστόσο έχει τα χέρια της δεμένα» υποστηρίζει ο Χάμπερμας. «Λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας απειλής, η οποία πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος, δεν υπάρχει χώρος για ριψοκίνδυνο πόκερ».
Από την άλλη πλευρά, ο φιλόσοφος επιμένει ότι η Δύση «δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της να εκβιαστεί κατά βούληση. Το να αφήσουμε την Ουκρανία στη μοίρα της θα ήταν όχι μόνο σκάνδαλο από πολιτική και ηθική άποψη, αλλά δεν θα λειτουργούσε και προς το συμφέρον κάποιου».
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία θα μπορούσε να επαναληφθεί αύριο στη Γεωργία, ή στη Δημοκρατία της Μολδαβίας… Η Δύση δεν πρέπει να αποδεχθεί την ήττα της Ουκρανίας – αλλά δεν πρέπει να διακινδυνέψει να επιτρέψει σε μια περιορισμένη σύγκρουση να κλιμακωθεί σε παγκόσμιο πόλεμο.
Ο Χάμπερμας τονίζει ότι αυτό επιβάλλει μια διαφοροποιημένη προσέγγιση και αγανακτεί από «την αυτοπεποίθηση με την οποία οι ηθικά αγανακτισμένοι εισαγγελείς στη Γερμανία ενεργούν ενάντια σε μια στοχαστική και προσεκτική ομοσπονδιακή κυβέρνηση».
Η «πολεμική λογική» δεν τα πάει καλά με το «κουτί των θεατών από το οποίο ακούγεται εύγλωττο». Και το γεγονός ότι συνδυάζεται με μια στένωση της άποψης για τον Πούτιν ως πρόσωπο οδηγεί σε «άγρια εικασία, την οποία τα κορυφαία ΜΜΕ μας διέδωσαν σήμερα, όπως έκαναν στις καλύτερες μέρες της κερδοσκοπικής Σοβιετικής Επιτροπής».
Τα κίνητρα του Πούτιν
Ο Χάμπερμας βλέπει την επανειλημμένη επιθετικότητα του Βλαντιμίρ Πούτιν ως μια «απογοητευμένη απάντηση στην άρνηση της Δύσης, να διαπραγματευτεί τη γεωπολιτική ατζέντα του Ρώσου προέδρου».
Για τη διεθνή αναγνώριση δηλαδή, των παράνομων κατακτήσεων του και την εξουδετέρωση μιας «προσέγγισης» που θα έπρεπε να περιλαμβάνει την Ουκρανία, διευκρινίζει ο Χάμπερμας.
Στη Δύση, για τον Χάμπερμας, η συζήτηση είναι μεταξύ μιας στάσης που μπορεί να φανταστεί τη λήξη του πολέμου μόνο με την εναλλακτική της νίκης ήτης ήττας, καθώς και μιας στάσης που γνωρίζει «ότι οι πόλεμοι ενάντια σε μια πυρηνική δύναμη δεν μπορούν πλέον να “κερδίζονται” με την παραδοσιακή έννοια».
Η κατανόηση ότι οι πόλεμοι μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω διπλωματίας και κυρώσεων – και ότι πρέπει να διευθετηθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα – έχει εξαπλωθεί στην πολιτική ελίτ. Ωστόσο, αυτό δεν είναι συνώνυμο με το αίτημα για ειρήνη υπό όλες τις συνθήκες.
Εν κατακλείδι, ο Χάμπερμας είναι επιφυλακτικός. Δεν βλέπει εναλλακτική σε μια «εποικοδομητική έξοδο από το δίλημμά». Πέρα από τη μακροπρόθεσμη αντίληψη ότι η ΕΕ μπορεί να δράσει μόνο εάν σταθεί στα πόδια της και στρατιωτικά.
Το τέλος του πολέμου ή τουλάχιστον μια ανακωχή, πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τον Πούτιν, προειδοποιεί ο Γερμανός φιλόσοφος. Και πάνω από όλα πρέπει να υπάρχει ένας στόχος: «Να μην χάσει η Ουκρανία αυτόν τον πόλεμο».