Του Γιώργου Μουργή
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές βρισκόταν σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες η κοινή Σύνοδος Κορυφής των ευρωπαϊκών χώρων με την Τουρκία για την εξεύρεση κοινής και αποδεκτής λύσης του προσφυγικού ζητήματος.
Η προσπάθεια ώστε οι χώρες τις Ευρώπης να αποφύγουν την ανάληψη της κύριας ευθύνης, καθώς και τα οικονομικά ανταλλάγματα που θέτει η Τουρκία, ακόμα και η απαίτηση για επίσπευση των διαδικασιών της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βρίσκουν τη χώρα μας σχεδόν μόνη, με τα σύνορα κλειστά και το ΝΑΤΟ μαζί με τη FRONTEX περίπου να αλωνίζουν στο Αιγαίο, στο όνομα της εξωτερικής φύλαξης των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με άγνωστες προς το παρόν τις μελλοντικές επιπτώσεις για την εθνική κυριαρχία της ίδιας μας της χώρας. Η Ιστορία, δυστυχώς, διδάσκει ότι όπου έβαλε το χεράκι της η Βορειοατλαντική Συμμαχία με στρατιωτικές δυνάμεις τα θεμελιώδη κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών που δήθεν προσπάθησε να βοηθήσει απομειώθηκαν. Το ΝΑΤΟ βάζει τα δικά του συμφέροντα πάνω απ’ όλα, θέτοντας εν αμφιβόλω τα κυριαρχικά δικαιώματα ακόμα και των συμμάχων που το απαρτίζουν.
Οι ηγέτες της Ευρώπης περί άλλα τυρβάζουν και δεν ενδιαφέρονται διόλου, από τη στιγμή που η καυτή πατάτα της παρουσίας του ΝΑΤΟ βρίσκεται μακριά από τα δικά τους χωράφια · θαλάσσια ή χερσαία.
Την ίδια στιγμή ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι επί της ουσίας η επικείμενη συμφωνία, ακόμα κι αν αυτή δεν καταλήξει σε μια ολοκληρωμένη λύση, έχει νομικά κενά βάσει της συμφωνίας της Γενεύης άλλα και των αρχών του Ευρωπαϊκού Δίκαιου για τους πρόσφυγες πόλεμου ή τους οικονομικούς πρόσφυγες-μετανάστες. Ωστόσο, είναι γνωστό τοις πάση ότι δεκάδες ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (αν στην πράξη έχουμε ένα νέο για το προσφυγικό, μετά τη συμφωνία) πετιούνται επί χρόνια στον κάλαθο των αχρήστων, συνολικά από όλους.
Η εμπλοκή της Αριστεράς, ή η Αριστερά της «εμπλοκής»;
Λίγες μέρες πριν, στο δικό μας συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, η τελική κοινή απόφαση που εκδόθηκε έβαλε συνολικά ζητήματα που ακόμα και υπό το πρίσμα της ανάγκης επείγουσας επίλυσης του προσφυγικού προβλήματος δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν από την Αριστερά και το πολιτικό της ακροατήριο.
Η αναφορά, για παράδειγμα, στη «θωράκιση της ασφάλειας του ελληνικού λαού» δημιουργεί ερωτήματα από μόνη της. Από πότε, αλήθεια, κινδυνεύουμε ή πότε οι προσφυγικές ροές έθεσαν σε κίνδυνο ποιους και ποια ασφάλεια; Τα ίδια ερωτήματα προκύπτουν και από την αναφορά σε κλειστά κέντρα κράτησης, από τον προσδιορισμό της έννοιας του παράτυπου μετανάστη, από την επιλογή επαναπροώθησης και από τον διαχωρισμό των προσφύγων σε υποκατηγορίες, διαδικασία που δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο, τη στιγμή μάλιστα που δεν έχει ανασταλεί το δικαίωμα αιτήματος πολιτικού ασύλου. Έντονο προβληματισμό προκαλεί, βεβαίως, και το όλο σκηνικό της ανακοπής των προσφυγικών ροών από τις νατοϊκές δυνάμεις. Η παρουσία των δυνάμεων αυτών, μάλιστα, ενισχύεται καθώς ο ευρύτερος τομέας δράσης τους και ο επιχειρισιακός τους έλεγχος δεν υπόκεινται σε κανέναν περιορισμό, ένθεν και εκείθεν του Αιγαίου.
Η κατάσταση είναι δύσκολη στη διαχείρισή της από τη ριζοσπαστική αριστερά, δεδομένων των κλειστών συνόρων και των εγκλωβισμένων προσφύγων στη χώρα μας, γεγονός που προφανώς ικανοποιεί και βολεύει την υπόλοιπη Ευρώπη. Το μονομερές και αυθαίρετο κλείσιμο συνόρων, σε συνδυασμό με το ξενοβοφικό ακροδεξιό κρεσέντο από τις χώρες του Βίσεγκραντ και τις απειλές για αποπομπή της Ελλάδας από τη Συνθήκη Σέγκεν, επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά ότι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αθετεί αποφάσεις και συμφωνηθέντα, αδιαφορώντας για το ότι όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και καμμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει τέτοιες προσφυγικές ροές. Καθώς φαίνεται, η πολιτική/οικονομική βούληση των επικυρίαρχων της Ευρώπης μπαίνει πάνω από τις ανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης και του ουμανισμού, αξίες που για αυτούς αποτελούν μόνο πολιτισμικό καταναλωτικό προϊόν, επιδιώκοντας να μετατρέψουν την Ελλάδα σε ένα ευρωπαϊκό στρατόπεδο προσφύγων· οικονομικών ή πολέμου.
Φράχτης αξιοπρέπειας ενάντια στη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα
Μπροστά σε αυτή την ξεδιάντροπη υποκρισία -και ενώ η «Ευρώπη συνεδριάζει»- από άκρη σε άκρη τη χώρας μαςένας ολόκληρος λαός στήνει το δικό του γαϊτανάκι αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
Η εμπειρία που απέκτησαν οι δομές κοινωνικής αλληλεγγύης σε κάθε γειτονιά, όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης από το 2009, ουσιαστικά έθεσε το κίνημα που διαμορφωνόταν σε εγρήγορση. Η εθελοντική παρουσία ανθρώπων ολημερίς και ολονυχτίς στις ακτές των νησιών μας έσωσε χιλιάδες ζωές. Το ίδιο η παρουσία στα κέντρα και στις πύλες υποδοχής, μέχρι τα σημεία διέλευσης των συνόρων.
Η εφιαλτική κατάσταση στην Ειδομένη σήμερα, με πάνω απο 13.000 ψυχές εγκλωβισμένες, καθώς και οι χιλιάδες πρόσφυγες στο λιμάνι του Πειραιά, στο Ελληνικό, στα Διαβατά, στο Κιλκίς, στη Λέσβο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου εύκολα θα μπορούσε να ξεφύγει, όπως προειδοποιεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.
Το παράδειγμα της Κυριακής στο Σύνταγμα, όπου χιλιάδες συμπολίτες μας συνέρρευσαν καταθέτοντας στην κυριολεξία από το υστέρημά τους τη δική του βοήθεια, χτίζοντας έναν απαράμιλλο «φράχτη» με είδη πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες, είναι η δική μας απάντηση στην ξενοφοβική, ρατσιστική, αντιανθρώπινη στάση που κρατούν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες. Το ίδιο και η παρουσία εκατοντάδων αλληλέγγυων συνανθρώπων μας που προσφέρουν με τη βοήθεια, την παρουσία και τη ζεστασιά τους καθημερινά. Μακριά από τα στημένα σόου του βαρδινογιαννισμού, των ρασοφόρων, και κάθε τηλεοπτικού μελοδράματος. Η αλληλεγγύη δεν αποτελεί τηλεοπτικό προϊόν, βορά στην τηλεθέαση και την επιδειξιομανία.
Αν, τελικά, η Ευρώπη λειτουργεί χωρίς κανένα αξιακό ανθρωπιστικό κριτήριο αλλά με βάση μόνο τα τραπεζικά συμφέροντα ή τις αγορές, η απάντηση είναι ότι ούτε την φανταστήκαμε ούτε περιμέναμε να την καταντήσουν έτσι. Το παράδειγμα της δικής μας κοινωνίας (στην καθοριστική της πλειονότητα, γιατί πάντα υπάρχουν και οι τραγικές εξαιρέσεις της κρατούσας δεξιάς ή ακροδεξιάς) και η ανιδιοτελής της προσφορά αποτελούν παρακαταθήκη για ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο. Μέσα σε ’μάς επιβιώνουν οι υψηλές αξίες της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού.
Ίσως, τελικά, νιώσουμε μετά τη Σύνοδο Κορυφής στο πετσί μας τι θα πει «Ευρώπη-φρούριο». Ωστόσο, η δική μας μισή καρδιά βρίσκεται στη σκέψη για αυτή την καθημαγμένη ελληνική κοινωνία, ενώ η ίδια αυτή κοινωνία βάζει ολόκληρη την καρδιά της προσφέροντας τα αυτονόητα σε όλους όσους καλοδεχούμενα φιλοξενούμε εδώ.
Για τους άλλους, που διαμορφώνουν πολιτικές μέσα από τη νεοφιλελεύθερη λογική των «θεσμών», η καθημερινή δράση απλά θα απαντά -στοχοποιώντας την υποκρισία σε κάθε αναφορά του ευρωπαϊκού ιδεώδους- με το καυτό σύνθημα πρώτης γραμμής: «Θα γίνουμε όσα φοβόσαστε!»