«Βία, ψέματα και επαναπροωθήσεις». Όχι, δεν πρόκειται να σας προτείνουμε να πάτε να δείτε, τώρα που άνοιξαν ξανά και οι κινηματογραφικές αίθουσες, κάποια νέα ταινία χολιγουντιανής παραγωγής. Στην ωμή, βάρβαρη και απάνθρωπη πραγματικότητα που βιώνουν εκατοντάδες πρόσφυγες στα σύνορα της χώρας μας αναφερόμαστε.
Ο παραπάνω τίτλος (αυτολεξεί) δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο τίτλος της πρόσφατης έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας (Ιούνιος 2021) σχετικά με τις πρακτικές των ελληνικών αρχών στα σύνορα απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Σύμφωνα την ίδια την Διεθνή Αμνηστία, η συγκεκριμένη έρευνα «αποκαλύπτει ότι οι ελληνικές συνοριακές δυνάμεις κρατούν βίαια και παράνομα ομάδες προσφύγων και μεταναστών/ριών, προτού τους/τις επαναπροωθήσουν με συνοπτικές διαδικασίες στην Τουρκία, κατά παραβίαση των υποχρεώσεών τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε. και το διεθνές δίκαιο».
Συγκεκριμένα, τα περιστατικά βίαιων επαναπροωθήσεων που τεκμηρίωσε η έκθεση, από τον Ιούνιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020, φτάνουν τα 1.000.
Έχουν λάβει χώρα σε ξηρά και θάλασσα, κυρίως στην περιοχή του Έβρου, και η έρευνα επικεντρώνεται πρωτίστως σε παράνομες επιχειρήσεις στα χερσαία σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Συνοδεύονται από άγριες συλλήψεις, ξυλοδαρμούς, επιθετικούς ελέγχους ακόμα και βασανισμούς και ταπεινωτικό ξεγύμνωμα αντρών ενώπιον γυναικών και παιδιών.
Δυο διαφορετικές «αλήθειες», δυο διαφορετικοί κόσμοι
Θέλετε να μάθετε το τελικό συμπέρασμα της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας για το εάν η χώρα μας κάνει βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων ή όχι;
Συμπυκνώνεται σε μόλις 5 λέξεις: «Αποτελεί de facto συνοριακή πολιτική».
Θέλετε τώρα να μάθετε τι δήλωνε την επίμαχη περίοδο (Ιούλιος 2020) στην Deutsche Welle o υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης για το εάν γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών και προσφύγων στα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας;
«Σε καμία περίπτωση. Εφαρμόζουμε πλήρως τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο. Αντιμετωπίζουμε μία κρίση. Το 2020 έχουμε καταγράψει 9.800 αφίξεις, όπως αντιλαμβάνεστε είναι ένας μεγάλος αριθμός για τους υπερπλήρεις καταυλισμούς στα νησιά και για τις υπηρεσίες ασύλου. Ωστόσο προστατεύουμε τα σύνορά μας. Η ακτοφυλακή έχει ενεργό ρόλο στην προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα και είμαι στην ευχάριστη θέση να σας αναφέρω ότι το 2020 είχαμε τις λιγότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών στο Αιγαίο. Σε ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο χάθηκε μόνο ένας άνθρωπος-κάτι λυπηρό, οπωσδήποτε, αλλά και μία θετική εξέλιξη για την προστασία της ανθρώπινης ζωής», είχε σημειώνει κατηγορηματικά…
Ο Σαΐφ, ο Ναμπίλ και εκατοντάδες άλλοι άγνωστοι…
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας «Βία, ψέματα και επαναπροωθήσεις» όμως είναι αποκαλυπτική και αποτελεί κόλαφο για την ελληνική κυβέρνηση.
Βασίζεται σε συνομιλίες με 16 άτομα, τα οποία υπέστησαν 21 επαναπροωθήσεις.
Σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2020, η Ελλάδα απώθησε βίαια πρόσφυγες και μετανάστες/ριες ως απάντηση στο μονομερές άνοιγμα των χερσαίων συνόρων από την Τουρκία.
Τεκμηριώνοντας περιστατικά που συνέβησαν στον απόηχο εκείνων των γεγονότων, αυτή η νέα έρευνα καταδεικνύει ότι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της Ελλάδας συνεχίζονται και έχουν καταστεί παγιωμένη πρακτική.
Όπως αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία «η Frontex, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, έχει υποχρέωση να λαμβάνει εύλογα μέτρα για την προστασία ανθρώπων από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αναστέλλει ή να αποσύρεται από τις δραστηριότητές της εάν λαμβάνουν χώρα τέτοιες παραβιάσεις».
Ας δούμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα προσφύγων (τα ονόματα έχουν αλλαχθεί για να προστατευθεί η ταυτότητα των ατόμων) που υπέστησαν βίαιη επαναπροώθηση , τα οποία αναφέρονται στην έρευνα.
Ο Σαΐφ, ένας 25χρονος Σύριος ο οποίος απωθήθηκε τέσσερις φορές τον Αύγουστο του 2020, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι, κατά τη δεύτερη προσπάθειά του, η ομάδα με την οποία ταξίδευε έπεσε σε ενέδρα «στρατιωτών» με μαύρη εξάρτηση και κουκούλες και μεταφέρθηκε στις όχθες του ποταμού Έβρου, ο οποίος διατρέχει τα ελληνικά και τουρκικά σύνορα.
Δύο άτομα της ομάδας προσπάθησαν να ξεφύγουν, αλλά εμποδίστηκαν και ξυλοκοπήθηκαν ανελέητα από έναν από τους στρατιώτες.
Ο Σαΐφ, ο οποίος είχε την υποψία ότι ο ένας άνδρας είχε υποστεί κάταγμα στη σπονδυλική στήλη, είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν μπορούσε να κινηθεί καθόλου, δεν μπορούσε να κινήσει ούτε τα χέρια του».
Σύμφωνα με τον Σαΐφ, αφότου οι στρατιώτες μετέφεραν τους δύο τραυματίες στην απέναντι όχθη του ποταμού, στην Τουρκία, Τούρκοι στρατιώτες και ένα ασθενοφόρο ήρθαν να βοηθήσουν τους τραυματίες.
Ένα άτομο είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι κατά τη διάρκεια μιας από τις επιχειρήσεις επαναπροώθησης, αυτός και η ομάδα του εξαναγκάστηκαν να πέσουν από τη βάρκα στο νερό κοντά σε μια νησίδα στη μέση του ποταμού Έβρου, όπου και παρέμειναν εγκλωβισμένοι επί ημέρες. Ένας άνδρας, ο οποίος εξαναγκάστηκε να πέσει από τη βάρκα, δεν μπορούσε να κολυμπήσει και φώναζε βοήθεια καθώς ανεβοκατέβαινε μέσα στο νερό και εθεάθη να τον παρασέρνει το ρεύμα.
Οι απωθήσεις δεν λαμβάνουν χώρα μόνο στις παραμεθόριες περιοχές. Άνθρωποι συλλαμβάνονται και κρατούνται βαθιά μέσα στην ελληνική ενδοχώρα, προτού επιστραφούν στην περιοχή του Έβρου ώστε να επαναπροωθηθούν παράνομα.
Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με τέσσερα άτομα τα οποία υπέστησαν αυθαίρετη σύλληψη και κράτηση σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας και τελικά επαναπροωθήθηκαν προς την Τουρκία μαζί με μεγαλύτερες ομάδες. Μεταξύ αυτών ένας αναγνωρισμένος πρόσφυγας και ένας καταγεγραμμένος αιτών άσυλο, οι οποίοι ζούσαν στην ελληνική ενδοχώρα για σχεδόν έναν χρόνο.
Ένας από αυτούς, ο Ναμπίλ, Σύριος 31 ετών, καταγεγραμμένος αιτών άσυλο στην Ελλάδα, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι συνελήφθη στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας.
Η αστυνομία τού είπε ότι θα μεταφερθεί στην Αθήνα και θα αφεθεί ελεύθερος, ωστόσο στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε ένα δεύτερο χώρο κράτησης, πιο κοντά στα χερσαία σύνορα του Έβρου, ξυλοκοπήθηκε και τελικά επαναπροωθήθηκε μαζί με μια ομάδα 70 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Πριν να ανέβω στο λεωφορείο έδειξα στην αστυνομία την κάρτα ασύλου μου, αλλά μου την πήραν, την έσκισαν, και μου είπαν να ανέβω στο λεωφορείο».
«Όλα τα άτομα με τα οποία μιλήσαμε είχαν επαναπροωθηθεί από περιοχές στις οποίες η Frontex έχει σημαντικό αριθμό προσωπικού. Επομένως, η υπηρεσία δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι αγνοεί τις παραβιάσεις τις οποίες εμείς, και πολλοί/-ές άλλοι/-ες έχουμε τεκμηριώσει. Η Frontex έχει καθήκον να αποτρέπει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, εάν δεν μπορεί να το κάνει αποτελεσματικά, θα πρέπει να αποσυρθεί ή να αναστείλει τις επιχειρήσεις της στην Ελλάδα», προσθέτει η AdrianaTidona, Adriana Tidona, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη μετανάστευση στην Ευρώπη.
Κινητοποιήσεις συλλογικοτήτων για τα push back
Το απόγευμα της Παρασκευής 25 Ιουνίου, λίγες μόλις μέρες αφότου δημοσιοποιήθηκε η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, συλλογικότητες πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στο Σύνταγμα.
Με κύριο σύνθημα «Να σταματήσουν τώρα οι παράνομες επαναπροωθήσεις στα σύνορα», και στα πλαίσια της εβδομάδας δράσης ενάντια στα , δεκάδες πολίτες ανήρτησαν πανό αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και τους μετανάστες πάνω στην πλατεία ενώ πραγματοποίησαν μικρή πορεία μέχρι το τμήμα του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου που βρίσκεται στην οδό Ευαγγελιστρίας.
Στην κοινή ανακοίνωση του Συντονισμού για το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό μαζί με άλλες αντιρατσιστικές, μεταναστευτικές και κοινωνικές οργανώσεις καταγγέλθηκε ότι «καθημερινά στα ελληνοτουρκικά σύνορα, χερσαία και θαλάσσια, πραγματοποιούνται παράνομες βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων από δυνάμεις του λιμενικού και της συνοριοφυλακής, με παρουσία και κάλυψη της Frontex».
Τέλος, την ίδια μέρα πολύ μαζική και ιδιαίτερα μαχητική διαδήλωση πραγματοποιήθηκε και στο Βαθύ της Σάμου, στα πλαίσια του τριήμερου που διοργάνωσε η Πρωτοβουλία Σάμου Ενάντια στις Επαναπροωθήσεις.
Διαβάστε:
-ολόκληρη την έκθεση στα αγγλικά εδώ.
-την περίληψη της έκθεσης στα ελληνικά εδώ.
-τις συστάσεις της έκθεσης στα ελληνικά εδώ.