Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Περιοδεία στη βόρεια Αφρική κάνει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με στόχο να διασώσει ό,τι μπορεί από τα ερείσματα της Ελλάδας σε μια περιοχή στην οποία η Τουρκία έχει βάλει πόδι για τα καλά. Είναι πάντως δύσκολο να διακρίνει κάποιος – και ακόμη δυσκολότερο να περιγράψει – μια συγκροτημένη στρατηγική και συγκεκριμένους στόχους.
● Στο Κάιρο εισπράξαμε την «κρυάδα» των απαιτήσεων για τη μηδενική σχεδόν επήρεια της Ρόδου και της Καρπάθου, τη μηδενική του Καστελλόριζου και την ελάχιστη δυνατή της Κρήτης στη διαμόρφωση των ΑΟΖ Ελλάδας και Αιγύπτου.
● Στην Τυνησία ουδέν σημαντικό, καθώς εκεί μια ιδιότυπη «διαρχία» (Πρόεδρος με θέσεις σχετικά φιλικές προς τις γαλλικές και πρόεδρος Κοινοβουλίου από τους στενούς συμμάχους της Τουρκίας Αδελφούς Μουσουλμάνους) δεν αφήνει σοβαρό περιθώριο διαμόρφωσης μιας σταθερής και σαφούς διπλωματικής προσέγγισης.
● Στο Τομπρούκ η συνάντηση με το εκλεγμένο Κοινοβούλιο της Λιβύης είναι αμφίβολο αν μπορεί να ζωντανέψει και να δώσει νόημα σε αυτό που ο Θάνος Ντόκος, αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας της Ελλάδας, έχει περιγράψει περίπου ως… γκάφα: την κυβερνητική επένδυση στον στρατάρχη Χαφτάρ, του οποίου «οι πολιτικές ημέρες είναι μετρημένες».
Οι επισπεύδοντες
Η έκδηλη αγωνία της ελληνικής κυβέρνησης να διαμορφώσει ένα διπλωματικό τείχος το οποίο θα τη βοηθήσει να προλάβει ένα θερμό επεισόδιο φαίνεται ότι είναι πλήρως αντιληπτή από τον διεθνή περίγυρο, ο οποίος σπεύδει να προωθήσει πάγιες θέσεις περί «τακτοποίησης» όλων των ελληνοτουρκικών «εκκρεμοτήτων».
● Τις προάλλες ήταν ο πρώην ΥΠΕΞ της Ισπανίας και νυν ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Ζοσέπ Μπορέλ αυτός που έσπευσε να δηλώσει τη στήριξή του προς την Ελλάδα, αλλά με την πάγια υποσημείωση ότι πρέπει να πάμε σε διάλογο με την Τουρκία εν ονόματι της «καλής γειτονίας».
● Τις προηγούμενες μέρες εμφανίστηκε ως σπουδαία εξέλιξη το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης τηλεφώνησε στον Ταγίπ Ερντογάν και ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας… δέχτηκε (ναι, έτσι το πανηγύρισαν κάποιοι ανεκδιήγητοι) να μιλήσει με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας. Το ενδιαφέρον σε αυτή την υπόθεση είναι ότι, σύμφωνα με έγκυρους δημοσιογράφους, εκτός από τον ΥΠΕΞ της Ιταλίας Λουίτζι Ντι Μάιο, φέρεται να έχουν μεσολαβήσει για το τηλεφώνημα αυτό παράγοντες της Γερμανίας και των ΗΠΑ!
● Επιπλέον εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δήλωσε – μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος – στο κανάλι Open και στην ιστοσελίδα Hellas Journal ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία, ως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, μοιράζονται το κοινό συμφέρον σε έναν διάλογο συνεργασίας και στην ειρηνική επίλυση των διαφορών, κάτι που ενισχύει τη Συμμαχία μας».
Ενεργειακές παράμετροι
Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα όμως ήταν μια ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τον ενεργειακό διάλογο μεταξύ της Αθήνας και της Ουάσιγκτον για τη δεύτερη (διαδικτυακή) συνάντηση υψηλού επιπέδου της ομάδας εργασίας για ενεργειακά θέματα στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ – Ελλάδας, στην οποία διαλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, τα εξής ενδιαφέροντα:
«Ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, Φράνσις Φάνον εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ολοκλήρωση του ελληνικού τμήματος του Διαδριατικού Αγωγού (Trans-Adriatic Pipeline – TAP), την υποστήριξη για τη συνέχιση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου IGB (Ελλάδα – Βουλγαρία), την πρόοδο με τον πλωτό τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη και την υπόγεια αποθήκευση αερίου στην Καβάλα, καθώς και τη διασύνδεση Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας».
Όμως, σε ό,τι αφορά τον περίφημο αγωγό EastMed, για τον οποίο τόσοι πανηγυρισμοί ακούστηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, η αναφορά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν σαφέστατα πολύ πιο επιφυλακτική:
«Οι αντιπροσωπείες της Ελλάδας και των ΗΠΑ επιβεβαίωσαν την υποστήριξή τους για τη διαφοροποίηση των επιλογών εξαγωγής των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου που ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι εμπορικά βιώσιμες, οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν νέες υποδομές, όπως ο αγωγός EastMed».
Υποτίθεται ότι αυτός ο αγωγός θα παρέκαμπτε την Τουρκία και θα μετέφερε φυσικό αέριο από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη. Τώρα απλώς… θα μπορούσε να περιλαμβάνεται στον ευρύτερο σχεδιασμό των ΗΠΑ.
Περικύκλωση
Για να προσγειωθούμε όμως στην πραγματικότητα, το απολύτως προφανές είναι ότι η Τουρκία, πότε με χοντροκομμένες αυθαιρεσίες στις οποίες η Ελλάδα, με ευθύνη της, δεν προλαβαίνει καν να αντιδράσει (τουρκολιβυκό σύμφωνο) και πότε με προαναγγελίες παραβίασης ελληνικής κυριαρχίας, επιδιώκει να καταστήσει σαφές ότι στη δύναμη των όπλων της δεν υπάρχει επαρκής απάντηση.
Η ευθεία σύγκρουσή της με τη Γαλλία έχει στόχο να καταδείξει ότι αποτελεί ήδη μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, της οποίας η επιρροή δεν μπορεί να περιοριστεί με συμβατικά μέσα. Ή, λοιπόν, οι λοιποί ισχυροί την αφήνουν στην ησυχία της ή παίρνουν ένα τεράστιο πολεμικό ρίσκο.
Η ναυτική περικύκλωση της Ελλάδας (με τη βάση στην Αλβανία και την προσπάθεια δημιουργίας μιας ακόμη, είτε στην Τυνησία είτε στη Λιβύη) δεν είναι μόνο μια απόπειρα προβολής στρατιωτικής ισχύος, αλλά και μια απόπειρα αποκοπής της Ελλάδας από τον περίγυρό της, η οποία αποτελεί μέρος της προσπάθειας στρατηγικού και διπλωματικού εκμηδενισμού της Αθήνας.
Από την άλλη πλευρά η διευθέτηση του συνόλου των ελληνοτουρκικών διαφορών αποτελεί πάγια επιδίωξη συμμάχων και εταίρων. Ωστόσο η ένταση των «παραινέσεών» τους θα αυξάνεται όσο η θέση της Ελλάδας θα μοιάζει ή θα γίνεται δυσχερέστερη.
Η Τουρκία αναβαθμίζει τη δική της πίεση ελπίζοντας ότι η Ελλάδα, όσο αδυνατεί ή αποφεύγει να προβάλει ισχυρή αποτροπή, όσο στο εσωτερικό της πολιτικό και μιντιακό σύστημα θα κυριαρχούν οι κατευναστικές απόψεις των «συνηγόρων» της Άγκυρας και όσο οι σύμμαχοι και εταίροι θα πιέζουν τον αμυνόμενο και όχι τον επιτιθέμενο, θα χάνει διαρκώς πόντους και, αργά ή γρήγορα, θα προσέλθει ικέτης στο τραπέζι του διαλόγου για να γλιτώσει τα χειρότερα…