Τον επίσημο τερματισμό των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, ζήτησαν ευρωβουλευτές της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, επικαλούμενοι, μεταξύ άλλων, ζητήματα διαφθοράς, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Το ψήφισμα υιοθετήθηκε με 47 ψήφους υπέρ, 7 κατά και 10 αποχές, την ώρα που οι ευρωβουλευτές επιδοκιμάζουν τις προσπάθειες υπό την αιγίδα του γ.γ. του ΟΗΕ για τη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την επανένωση της Κύπρου.
Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να ξεκινήσει την απόσυρση των στρατευμάτων της από την Κύπρο, και να αποδώσει την αποκλεισμένη περιοχή της Αμμοχώστου στον ΟΗΕ και να απέχει από ενέργειες που αλλοιώνουν τη δημογραφική ισορροπία στο νησί μέσω παράνομου εποικισμού.
«Η σχέση μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί για μια αποτελεσματική συνεργασία», δήλωσε η Ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Ρενάτε Σόμερ.
«Με όλες τις σκανδαλώδεις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την έλλειψη δικαστικής ανεξαρτησίας και την εφαρμογή ενός νέου Συντάγματος από το οποίο απουσιάζουν βασικοί έλεγχοι και ισορροπίες, δεν έχει λογική η συνέχιση των συνομιλιών για τη συμμετοχή στην ΕΕ με την υπάρχουσα κυβέρνηση», τόνισε η Σοσιαλιστής Ευρωβουλευτής Κάτι Πίρι.
Η υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη στην Ενωση διαρκεί περίπου 20 χρόνια και η πορεία των διαπραγματεύσεων οπισθοχωρεί μπροστά σε θεμελιώδη ζητήματα του μπλοκ όπως το κράτος δικαίου, δικαιώματα πολιτών και ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, η κατάσταση των οποίων έχει επιδεινωθεί στην Τουρκία ιδιαίτερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016 και τα μέτρα καταστολής που ακολούθησε έκτοτε η Άγκυρα.
Οι διαπραγματεύσεις σήμερα έχουν παγώσει, και οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών διαφωνούν για την επίσημη διακοπή της διαδικασίας.
«Όταν μια χώρα υποψήφια κράτος-μέλος ξεπερνά κόκκινες γραμμές, θα πρέπει να υπάρχουν πολιτικές συνέπειες», υπογράμμισε η Πίτι. Επιπρόσθετα σημείωσε ότι η ΕΕ θα πρέπει να αφήσει ανοιχτές τις πόρτες της και να στηρίξει την κοινωνία των πολιτών, δημοσιογράφους και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.
Το μη δεσμευτικό αίτημα για αναστολή των διαπραγματεύσεων ένταξης της Τουρκίας αποτελεί μέρος της ετήσιας έκθεσης του Ευρωκοινοβουλίου για την Τουρκία που θα τεθεί προς ψήφιση τον επόμενο μήνα στην ολομέλεια.
Αναλυτικά, η έκθεση συνιστά στην Κομισιόν και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: “σύμφωνα με το διαπραγματευτικό πλαίσιο, να αναστείλουν τυπικά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία”, αλλά ζητά να παραμείνουν ωστόσο “δεσμευμένοι στον δημοκρατικό και πολιτικό διάλογο με την Τουρκία” και ζητά από την Κομισιόν “να χρησιμοποιήσει διαθέσιμους πόρους που διατίθενται επί του παρόντος στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ και του μελλοντικού ΜΠΒ ΙΙΙ για να υποστηρίξει, μέσω ενός ειδικού κονδυλίου άμεσα διαχειριζόμενου από την ΕΕ, την κοινωνία των πολιτών της Τουρκίας, την υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοσιογράφων και να αυξήσει τις ευκαιρίες για επαφές, διάλογο, πρόσβαση των Τούρκων φοιτητών στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και πλατφόρμες μέσων ενημέρωσης για δημοσιογράφους με στόχο την προστασία και την προώθηση των δημοκρατικών αξιών και αρχών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου”, αναφέρει η έκθεση. “Με την επιφύλαξη του άρθρου 49 ΣΕΕ, αναμένεται να επαναπροσδιοριστεί η σχέση μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ με βάση μια αποτελεσματική εταιρική σχέση”, σημειώνει η έκθεση και υπογραμμίζει ότι “οποιαδήποτε πολιτική δέσμευση μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας θα πρέπει να βασίζεται σε διατάξεις περί προϋποθέσεων όσον αφορά το σεβασμό της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων”.
Επιπλέον η έκθεση ζητά από την Κομισιόν”να συμπεριλάβει μια ρήτρα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, καθιστώντας τις βασικές προϋποθέσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες όρο” και υπενθυμίζει ότι η σημερινή τελωνειακή ένωση “δεν επιτυγχάνει το πλήρες δυναμικό της, μέχρι η Τουρκία εφαρμόσει πλήρως το πρόσθετο πρωτόκολλο προς όλα τα κράτη μέλη”.
Η παράγραφος για το Κυπριακό:
Σε ειδική παράγραφο για το Κυπριακό, η έκθεση “χαιρετίζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων για την επανένωση της Κύπρου” και “επαναλαμβάνει την υποστήριξή για μια δίκαιη, ολοκληρωμένη και βιώσιμη διευθέτηση, βασισμένη στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία και ενιαία ιθαγένεια με πολιτική ισότητα μεταξύ των δύο κοινοτήτων, όπως ορίζεται από την των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το κεκτημένο της ΕΕ και με βάση το σεβασμό των αρχών στις οποίες βασίζεται η Ένωση”.
Επιπλέον “επισημαίνει το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και την έκκληση του για επανάληψη των διαπραγματεύσεων, βασιζόμενη στις συμφωνίες που έχουν ήδη επιτευχθεί στη διαδικασία του 2017 στο Crans-Montana” και “ζητεί από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο για την επιτυχή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων”.
Επαναλαμβάνει δε, την έκκληση “προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως την Τουρκία, να δεσμευθούν και να συμβάλουν σε μια συνολική διευθέτηση” καλεί την Τουρκία “να ξεκινήσει να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κύπρο”, να “επιστρέψει τη σφραγισμένη περιοχή της Αμμοχώστου στον ΟΗΕ σύμφωνα με το ψήφισμα 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και να απέχει από δράσεις που μεταβάλλουν τη δημογραφική ισορροπία του νησιού μέσω της πολιτικής του παράνομους οικισμούς. υπογραμμίζει την ανάγκη για την εφαρμογή της κοινοτικής συμφωνίας για ολόκληρο το νησί”.
Η Έκθεση, “αναγνωρίζει, εν προκειμένω, τη συνέχιση του έργου της ειδικής δικοινοτικής επιτροπής ad-hoc για την ευρωπαϊκή προετοιμασία και δεσμεύεται να εντείνει τις προσπάθειές της να συνεργαστεί με την τουρκοκυπριακή κοινότητα στην προετοιμασία της για πλήρη ενσωμάτωση στην ΕΕ μετά την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και καλεί την Κομισιόν να πράξει το ίδιο”.
Ακολούθως “επικροτεί το σημαντικό έργο της δικοινοτικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους (CMP, η οποία ασχολείται τόσο με τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους αγνοούμενους) και συγχαίρει το γεγονός ότι έχει χορηγηθεί βελτιωμένη πρόσβαση σε σχετικούς τόπους, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών περιοχών”, ενώ καλεί την Τουρκία “να βοηθήσει την CMP παρέχοντας πληροφορίες από τα στρατιωτικά της αρχεία”.
Επιπλέον “αναγνωρίζει το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να συνάπτει διμερείς συμφωνίες σχετικά με την αποκλειστική οικονομική της ζώνη και επαναλαμβάνει την έκκληση του προς την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων που σχετίζονται με την αναζήτηση και εκμετάλλευση φυσικών πόρων σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο”, ενώ προτρέπει την Τουρκία να συμμετάσχει στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και να αποφύγει οποιαδήποτε απειλή ή ενέργεια που θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις καλής γειτονίας”.
Έμφαση στις σχέσεις καλής γειτονίας:
Ακολούθως το κείμενο “επαναλαμβάνει τη σημασία των σχέσεων καλής γειτονίας” και καλεί την Τουρκία “εν προκειμένω να εντείνει τις προσπάθειές της για την επίλυση των εκκρεμών διμερών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ανεπίλυτων νομικών υποχρεώσεων και των εκκρεμών διαφορών με τους άμεσους γείτονές της επί των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων και του εναέριου χώρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και με το διεθνές δίκαιο”. Επαναλαμβάνει δε, την έκκληση του προς την τουρκική κυβέρνηση “να υπογράψει και να επικυρώσει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS)” και “προτρέπει την τουρκική κυβέρνηση να σταματήσει τις επανειλημμένες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων και να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία όλων των γειτόνων της”, εκφράζει τέλος λύπη “για το γεγονός ότι η απειλή casus belli που εκδόθηκε από την Τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση κατά της Ελλάδας δεν έχει ακόμη αποσυρθεί”.
Σε άλλο σημείο το κείμενο υπενθυμίζει τη σημασία “της πλήρους εφαρμογής του ψηφίσματος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την Ίμβρο και την Τένεδο και καλεί την Τουρκία να βοηθήσει τον επαναπατρισμό των μειονοτικών οικογενειών που επιθυμούν να επιστρέψουν στα νησιά”, ενώ “εκφράζει την ικανοποίησή του για την έναρξη λειτουργίας του σχολείου της ελληνικής μειονότητας στο νησί Ίμβρος, το οποίο αποτελεί θετικό βήμα”.
Έκκληση για τερματισμό των σχεδίων για πυρηνικό σταθμό στο Akkuy:
Σε άλλη παράγραφο η έκθεση καλεί την τουρκική κυβέρνηση “να σταματήσει τα σχέδιά της για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Akkuyu και ζητεί να προσχωρήσει η τουρκική κυβέρνηση στη σύμβαση του Espoo, ενώ ζητεί από την τουρκική κυβέρνηση να συμμετάσχει ή τουλάχιστον να συμβουλευτεί τις κυβερνήσεις των γειτονικών της χωρών, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, σε σχέση με οποιεσδήποτε περαιτέρω εξελίξεις στο εγχείρημα στο Akkuyu”.
Η έκθεση σημειώνει ότι η απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων “έχει μεγάλη σημασία για τους Τούρκους πολίτες, ιδίως για τους σπουδαστές, τους ακαδημαϊκούς, τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων και τα άτομα με οικογενειακούς δεσμούς στα κράτη μέλη της ΕΕ” και “ενθαρρύνει την τουρκική κυβέρνηση να συμμορφωθεί πλήρως με τα 72 κριτήρια που προσδιορίζονται στον χάρτη πορείας για την απελευθέρωση των θεωρήσεων”. Τονίζει ότι η αναθεώρηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας της Τουρκίας “αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών” και ενθαρρύνει την Τουρκία “να καταβάλει τις απαραίτητες προσπάθειες για την εκπλήρωση των υπολοίπων σημείων αναφοράς”, ενώ τονίζει ότι η ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων “θα είναι δυνατή όταν όλα τα κριτήρια ικανοποιηθούν με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις, πλήρως και αποτελεσματικά”.
Η έκθεση μετά την υπερψήφιση στην Επιτροπή Εξωτερικών θα πρέπει να εγκριθεί σε επόμενη συνεδρίαση από την ολομέλεια. Βάσει της Συνθήκης της ΕΕ, οι αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ, περιλαμβανομένης της διεύρυνσης αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα του Συμβουλίου των Κρατών Μελών και λαμβάνονται με ομοφωνία. Η έκθεση του ΕΚ είναι αμιγώς συμβουλευτική και σε καμία περίπτωση δεν προσδιορίζει ή προκαταλαμβάνει τις αποφάσεις του Συμβουλίου των Κρατών Μελών, ή τις σχετικές εισηγήσεις της Κομισιόν.
ΚΥΠΕ/Αθανάσιος Γκαβός