Μπορεί πολλά μέσα ενημέρωσης να θέλουν να παρουσιάσουν την Ουκρανια ως μία περίπου φυσιολογική χώρα που προασπίζεται τη Δημοκρατία και την Ελευθερία από μία άνευ λόγου και αιτίας εισβολή ενός πάνοπλου εχθρού όμως αν και πρόκειται πράγματι για μια εισβολή ενός πολύ πιο ισχυρού εχθρού με τις συνέπειες, ιδιαίτερα για τις ζωές των απλών πολιτών να είναι τραγικές, η κατάσταση στη χώρα κάθε άλλο παρά φυσιολογική ήταν και όσα συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες και με μεγαλύτερη ένταση από το 2014 και μετα, σίγουρα προκαλούν πολύ μεγάλη εντύπωση.
Κατ’ αρχάς, όπως και στη Ρωσία, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, υπό την πίεση της Δύσης εφαρμόστηκε ένα ακραίο και καταστροφικό μοντελο νεοφιλελευθεροποίησης που συντέλεσε στη δημιουργία μίας κάστας πανίσχυρων ολιγαρχών.
Ο Ζελένσκι εκλέχθηκε με ένα πρόγραμμα που στο επίκεντρό του βρισκόταν η πάταξη της διαφθοράς και η επίτευξη ειρήνης με τη Ρωσία.
Μέχρι το 2021 ο Ζελένσκι δεν είχε πετύχει πολλά σε κανένα από τα δύο ζητήματα, όμως η αλήθεια είναι ότι μετά το 2021 προσπάθησε να συγκρουστεί με τους ολιγάρχες, και μάλιστα, δύο χρόνια μετά την εκλογή του, πέρασε και σχετική νομοθεσία στη βάση της προεκλογικής του υπόσχεσης για “μια χώρα χωρίς ολιγάρχες“.
Στο νόμο που πέρασε ο πρόεδρος Ζελένσκι έθεσε ως στόχο την πάταξη της διαφθοράς ορίζοντας τον ολιγάρχη ως το άτομο που πληροί 3 απο τα 4 παρακάτω κριτήρια:
- Ιδιοκτησία ή σημαντική επιρροή πάνω σε ΜΜΕ
- Έλεγχο πάνω σε ενα επιχειρηματικό μονοπώλιο
- Συμμετοχή στην πολιτική ζωή
- Περιουσία άνω των 91 εκ. δολαρίων
Υπηρεσία που δημιουργήθηκε έθεσε ως στόχο τη δημιουργία σχετικής λίστας σύμφωνα με την οποία θα τεθόταν περιορισμοί σε αυτούς τους ανθρώπους, μετξύ άλλων και της απαγόρευσης ανάληψης δημοσίων θέσεων, χρηματοδότησης πολιτικών κομμάτων και συμμετοχής τους σε ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιρειών. Επίσης, σύμφωνα με τον νόμο, οι δημόσιοι λειτουργοί θα έπρεπε να δηλώνουν κάθε κρατική συναλλαγή με ολιγάρχες.
Η λιστα αρχικά συμπεριλάμβανε 12 ολιγάρχες η οποία αργότερα επεκτάθηκε σε 40.
Στο διάστημα που μεσολάβησε δεν προέκυψαν τρομερές αλλαγές, λογω και έλλειψης κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου σε σχέση με τις μονοπωλιακές πρακτικές και άλλες ελλείψεις αλλά και λόγω της… ισχύς των ολιγαρχών που γνωρίζουν τρόπους και να επηρεάζουν ανθρώπους και να αποφεύγουν τις συνέπειες των νόμων.
Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι ο κύριος εκλογικός αντίπαλος του Ζελένσκι, ο Ποροσένκο είναι ολιγάρχης ο οποίος έχει στην κατοχή του δύο τηλεοπτικούς σταθμούς. Διαρκώς επαναλάμβανε ότι ο νόμος δημιουργήθηκε για να περιορίσει την ελευθερία λόγου σε όσους ολιγάρχες βρίσκονται στην αντιπολίτευση μιλώντας για περιορισμό της “ελευθερίας έκφρασής” τους.
Η κατηγορία αυτή είχε κάποια μόνο βάση αφού ο Ζελένσκι είχε στηριχθεί από τον Ουκρανό ολιγάρχη Ιχόρ Κολομόισκι. Μέσα από το δικό του κανάλι προβαλλόταν η σειρά που τον έκανε διάσημο και ήταν η στήριξη του τηλεοπτικού σταθμού του Ουκρανού δισεκατομμυριούχου που συντέλεσε σε μεγάλο βαθμό ώστε να έρθει στην εξουσία. Μάλιστα, σύμφωνα με τα Pandora Papers υπήρχε και εμπλοκή Ζελένσκι – Κολομόισκι σε σκάνδαλο διαφθοράς.
Ο Ιχόρ Κολομόισκυ είναι ένας από τους πιο διαβόητους ολιγάρχες της Ουκρανίας.
Είναι ο τρίτος πιο πλούσιος άνθρωπος στην Ουκρανία και ένας άνθρωπος που ασκεί τρομερή επιρροή, σύμφωνα με το περιοδικό Focus.
Ο Κολομόισκι έχει βρεθεί αναμεμειγμένος σε βαρύτατες υποθέσεις διαφθοράς στο σημείο ώστε 1 περίπου χρόνο πριν, στις 5 Μαρτίου του 2021, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, να επιβάλλει σχετικές κυρώσεις και να κατασχεθει η ιδιοκτησία του στις ΗΠΑ. Τότε είχε γραφτεί στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι αυτές οι ενέργειες των ΗΠΑ έγιναν σε συνεννόηση με τις Ουκρανικές αρχές αφού το ίδιο διάστημα ξεκινούσε η προσπάθεια για τον έλεγχο των ολιγαρχών εκ μέρους της κυβέρνησης Ζελένσκι.
Αυτό που πρέπει να γίνει ξεκάθαρο είναι ότι η επιρροή που ασκούν οι ολιγάρχες στην Ουκρανία δεν μοιάζει με τίποτα που γνωρίζουμε και έχουμε δει στην Ευρώπη ή στην Ελλάδα. Τα πλοκάμια της εξουσίας τους έχουν διεισδύσει βαθιά στην Ουκρανική κοινωνία σε βαθμο που έχουν δικά τους κόμματα, τηλεοπτικούς σταθμούς, δικαστές, δημόσιους υπαλλήλους ακόμα και ιδιωτικούς στρατούς.
Η σύγκρουση με ένα τέτοιο καθεστώς, προφανώς δεν είναι εύκολη υπόθεση ακόμα και για τον πιο λαοφική πολιτικό.
Ο Κολομόισκι ας πούμε, είναι γνωστό ότι χρηματοδοτούσε μεταξύ άλλων και το Τάγμα Αζόφ ενώ με τον ιδιωτικό του στρατό, μόλις το 2015, είχε προχωρήσει στην κατάληψη της κρατικής επιχείρησης πετρελαίου UkrTransNafta για να προστατέψει τα οικονομικα του συμφέροντα. Και το είχε καταφέρει αφού η κυβέρνηση αναγκάστηκε να έρθει σε συμβιβασμό μαζί του υπογράφωντας σχετική Συμφωνία!
Η άνθηση των ιδιωτικών στρατών ήρθε μετά την έκρηξη του αυτονομιστικού κινήματος στην Ανατολική Ουκρανία που ακολούθησε μετά του πραξικόπημα του Μεϊντάν. Με τον Ουκρανικό στρατό να είναι αδύνατος να φέρει αντίσταση (αποτελούνται από μόλις 6.000 στρτιώτες), οι ολιγάρχες χρηματοδότησαν τα εθελοντικά σώματα που αποτελούνταν κυρίως από ακροδεξιούς του Δεξιου Τομέα, αλλά και από φοιτητές και εργάτες, βοηθώντας έτσι την κυβέρνηση του Κιέβου να πολεμήσει πιο αποτελεσματικά τους φιλορώσους αυτονομιστές στην Ανατολική Ουκρανία.
Τα “εθελοντικά” σώματα που δημιουργήθηκαν τύγχαναν μεγάλης λαϊκής αποδοχής από τον Ουκρανικό λαό επειδή πολεμούσαν για την πατρίδα, ομως σύντομα μετατράπηκαν σε ιδιωτικούς στρατούς των ολιγαρχών.
Οι παραστρατιωτικές ομάδες ακροδεξιών “εθελοντών” – υπό τη χρηματοδότηση των ολιγαρχών – σήμερα έχουν μεγαλώσει σε κανονικά στρατιωτικά σώματα με κάποια από αυτά να έχουν ενταχθεί επισήμως στον Ουκρανικό στρατό, όπως το Τάγμα Αζόφ που ανηκει πλέον στην Εθνοφρουρά της Ουκρανίας, δίχως όμως να έχουν σταματήσει οι δεσμοί με τους ολιγάρχες.
Τέτοιοι στρατοί υπάρχουν πολλοί στην Ουκρανία και αυτό είναι που και σήμερα δημιουργεί ερωτήματα και αμφιβολίες για το αν θα μπορέσει ο Ζελένσκι, σε περίπτωση που φτάσει σε συμφωνία με τον Πούτιν, να εφαρμόσει την οποιαδήποτε Συμφωνία.
Το ερώτημα που θέτουν είναι, αυτοί οι ιδιωτικοί στρατοί, θα ακολουθήσουν τις εντολές του Κιέβου ή των συμφερόντων των ολιγαρχών που τους χρηματοδοτούν; Βλέπoντας τι συνέβη με την κατάληψη της κρατικής εταιρείας πετρελαίου, το δεύτερο μοιάζει πολύ πιο πιθανό.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, τώρα, σε κατάσταση πολέμου η πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης της Ουκρανίας είναι να αντισταθεί αποτελεσματικά τη Ρώσικη εισβολή, όμως κάποια στιγμή κάποιος θα χρειαστεί να κυβερνήσει την Ουκρανία. Και υπάρχουν πολύ σημαντικές αμφιβολίες κατά πόσο αυτό θα είναι εφικτό σε μία χώρα στην οποία θα έχουν κυρίαρχο ρόλο ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες οι οποίες συνδέονται με πανίσχυρα επιχειρηματικα συμφέροντα. Ειδικά εφόσον ο Ζελένσκι βγει εξαιρετικά αποδυναμωμένος από τον πόλεμο, πολλοί αναρωτιούνται ποιος θα ειναι αυτός που θα μπορέσει να επιβάλλει την τήρηση της όποιας Συμφωνίας.
Σημειώνουμε οτι και στο παρελθόν, κατά την περίοδο του εμφυλίου στο Ντομπάς, υπήρχαν πολλές καταγγελίες ότι οι συγκεκριμένες παραστρατιωτικές ομάδες δεν υπάκουαν στις εντολές της κυβέρνησης και εμπόδιζαν την ανθρωπιστική βοήθεια να φτάνει στις ελεγχόμενες από τους αντάρτες περιοχές στην ανατολική Ουκρανία με τη Διεθνή Αμνηστία να αναφερει ότι χρησιμοποιούσαν τη λιμοκτονία των πολιτών ως όπλο, αποκαλώντας αυτή την τακτική έγκλημα πολέμου.