Δεν είναι λίγοι (και σίγουρα οι περισσότεροι στο ευρύτερο χώρο της Αριστεράς) αυτοί που πιστεύουν ότι το αποτέλεσμα των δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων οφείλεται στο ότι οι πολιτικοί σχηματισμοί που συμμετείχαν απευθύνθηκαν σε μία «κοινωνία χαμηλών προσδοκιών». Ποιο όμως είναι το συγκριτικό μέγεθος που φαίνεται να έχουν στο μυαλό τους – διαχρονικά- οι πολίτες προκειμένου να κρίνουν την τρέχουσα πολιτική περίοδο και την συνεισφορά των κυβερνήσεων στην καλυτέρευση της ζωής τους. Η απάντηση είναι – μονότονα- ή ίδια: Οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου την περίοδο 1981-1990!
Ακόμη και 40 χρόνια αργότερα τα περίφημα 80’ς και προσωπικά ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ «κρατούν τα σκήπτρα» της πολιτικής περιόδου που καταγράφεται στην συλλογική μνήμη ως η δεκαετία που άλλαξε την χώρα σε θετική κατεύθυνση. Με μεγάλη μάλιστα διαφορά από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο της μεταπολίτευσης. Αυτά σε μία εποχή που οι νεώτεροι ψηφοφόροι στις τελευταίες εκλογές γεννήθηκαν το …2006. Δηλαδή 25 ολόκληρα χρόνια μετά την νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981.
Διατηρεί αλώβητη την αίγλη του ο Ανδρέας
Τα παραπάνω απεικονίζονται με αδιαμφισβήτητο τρόπο στην έρευνα της aboutpeople για λογαριασμό του News 24/7 που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την συμπλήρωση 49 ετών από την πτώση της Χούντας και την αποκατάσταση της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Στην έρευνα αυτή – όπως και σε άλλες που έχουν προηγηθεί- η προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου δεσπόζει στις προτιμήσεις των ερωτηθέντων στο ερώτημα του ποιος ήταν ο καλύτερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης. Το ποσοστό που συγκεντρώνει είναι 33,4%. Δηλαδή το υπερδιπλάσιο από τον ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καρμανλή (14,8%) και τον Κυριάκο Μητσοτάκη (14,6%) που είναι λογικό μετά την εμφατική εκλογική νίκη του Ιουνίου να καταγράφεται ψηλά στις προτιμήσεις. Αυτά παρά το γεγονός ότι δεν απάντησε ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 13,1%.
Στην κορυφή η «Κυβέρνηση της Αλλαγής»
Ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά από τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου φαίνεται να παίρνει το έργο της κυβέρνησης του. Οι ερωτώμενοι απάντησαν σε ποσοστό 40,8% πώς την περίοδο 1981-1990 έγιναν οι σημαντικότερες αλλαγές προς θετική κατεύθυνση για την χώρα. Την συγκεκριμένη 10ετία φυσικά υπήρξε και η «κυβέρνηση Τζανετάκη», όπως και η κυβέρνηση Ζολώτα (γνωστή και ως «Οικουμενική») όμως είναι σχεδόν βέβαιο ότι ελάχιστοι γνωρίζουν και συνακόλουθα «αναγνωρίζουν» το έργο τους. Ούτε καν κοντά δεν πλησιάζουν στις προτιμήσεις των πολιτών όλες οι υπόλοιπες 10ετίες με το μεγαλύτερο ποσοστό (17,5%) να συγκεντρώνει η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Το γιατί έχουν τόση αίγλη οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου εξηγεί ένα ακόμη ερώτημα της έρευνας σχετικά με το «πότε οι Έλληνες είχαν καλύτερο βιοτικό επίπεδο». Η «Κυβέρνηση της Αλλαγής» βρίσκεται και εδώ πρώτη με 40,3% με τις κυβερνήσεις αρχικά του Α.Παπανδρέου και στην συνέχεια του Κ.Σημίτη από το 1991 μέχρι το 2000 να ακολουθούν με ποσοστό 27,1%. Αντιθέτως εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά έχουν οι κυβερνήσεις που εφάρμοσαν μνημόνια (2011-2020) αλλά και η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη που συγκεντρώνει ποσοστό μόλις 3,8% παρότι ψηφίστηκε ως η νέα διακυβέρνηση της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί πως η κοινή γνώμη δεν φαίνεται να έχει πειστεί από τον ισχυρισμό που έχουν υιοθετήσει πολλοί επικριτές του Ανδρέα Παπανδρέου, σύμφωνα με τον οποίο οι πολιτικές που ακολούθησε η κυβέρνησή του εκτροχίασαν την ελληνική οικονομία. Μόλις το 17,3% θεωρεί σωστή αυτή την κριτική αντιθέτως πιστεύει πως ο σημαντικότερος οικονομικός εκτροχιασμός (44,3%) καταγράφθηκε την δεκαετία 2001 – 2010. Μια περίοδο που κυβέρνησαν ο Κώστας Σημίτης και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Εκτός από το καθοριστικό πεδίο της οικονομίας όμως οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου φαίνεται να «επιβραβεύονται» και σειρά άλλων. Έτσι λοιπόν το 30,3% θεωρεί πως την περίοδο 1981-1990 λειτούργησε καλύτερα η δημοκρατία και η Ελλάδα είχε την πλέον ισχυρή παρουσία στην διεθνή σκηνή (25,8%) στοιχείο που αναγνωρίζουν πάντως και στην κυβέρνηση του Κ.Μητσοτάκη (24,5%). Η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας πιστώνεται αναμφισβήτητα στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου αφού το 35,1% θεωρεί ότι η δεκαετία αυτή αποτέλεσε την περίοδο καλύτερης λειτουργίας της δημόσιας υγείας με ποσοστό 35,1% ενώ στην σημερινή περίοδο, παρά την τεράστια πρόοδο της τεχνολογίας δίνει ποσοστό μόλις 9,4%. Άλλωστε σε σχετική ερώτηση το απολύτως εμφατικό 94,8% θεωρεί πως η δημιουργία του ΕΣΥ ήταν θετική. Σε ποσοστό 86,8% αποτιμάται ως θετική και η δημιουργία του ΑΣΕΠ στην ύστερη περίοδο των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου, το 1994.
Καταφύγιο μνήμης
Το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα από την συνάθροιση όλων αυτών των στοιχείων είναι σαφές: Οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου είναι το «καταφύγιο μνήμης» σε μία παρατεταμένη περίοδο απογοήτευσης από την πολιτική. Στοιχείο που ενισχύει η αύξηση αλλά και τα απόλυτα νούμερα της αποχής από τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Επίσης συνιστούν ένα μόνιμο συγκριτικό μέγεθος το οποίο όπως φαίνεται όχι απλά αδυνατούν να ξεπεράσουν αλλά …ούτε καν προσεγγίζουν οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν. Είτε αυτό αφορά δεκαετίες σχετικής «ευμάρειας», είτε τις δεκαετίες της βαθιάς οικονομικής κρίσης.
Αυτά ενώ αξίζει να συνεκτιμηθεί πως παρότι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν συσχετίζει σχεδόν ποτέ την πολιτική ρητορική της με τον Ανδρέα Παπανδρέου, έχει αποδειχθεί συνεπής πολέμιος του έργου του. Θυμίζουμε ότι την προηγούμενη 4ετία η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κατάργησε τις πλέον θεμελιακές νομοθετήσεις της «Κυβέρνησης της Αλλαγής» (Εργατικό Δίκαιο, Οικογενειακό Δίκαιο, ΑΣΕΠ» ενώ όλες οι ενδείξεις θέλουν η επόμενη στόχευσή της να αφορά την νομοθεσία για το Εθνικό Σύστημα Υγείας.