Την απραξία της κυβέρνησης για τη διάσωση ενός από τα πιο σπουδαία γεωλογικά μνημεία της Κρήτης -του Παλίγκρεμνου στο Ρέθυμνο- επιβεβαίωσε στη βουλή ο υφυπουργός Περιβάλλοντος απαντώντας στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΜέΡΑ25 Κρίτωνα Αρσένη.
Η θέση “Παλίγκρεμνος” Πλακιά είναι μια εμβληματική τοποθεσία ολόκληρης της Κρήτης, με ένα τεράστιο κατακόρυφο “κόψιμο” στον βράχο -ανάγλυφο τόσο εντυπωσιακό ώστε κάθε χρόνο το επισκέπτονται φοιτητές γεωλογικών σχολών της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ο κόλπος του Πλακιά έχει χαρακτηριστεί τοπόσημο, και η θέση Παλίγκρεμνος έχει συμπεριληφθεί στον Άτλαντα των Γεωλογικών Μνημείων του Αιγαίου. Η περιοχή έχει ιστορική και πολιτισμική αξία, καθώς συνδέεται με μεταλλευτικές δραστηριότητες και ιστορικά γεγονότα.
Ένας από τους πιο σημαντικούς γεώτοπους της Κρήτης καταστρέφεται αυτή τη στιγμή, με τα μηχανήματα να έχουν ήδη φτάσει στην περιοχή για να ξεκινήσουν οι εργασίες της “επένδυσης” για την κατασκευή ξενοδοχειακής μονάδας. Και τι λέει το υπουργείο Περιβάλλοντος; Ότι η περιοχή δεν έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενη, και άρα η αίτηση του ιδιώτη για το έργο κρίνεται με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Που δεν υπάρχει. Γιατί δεν υπάρχει; Έπρεπε, είπε ο κ. Ταγαράς, να έχει προστατευτεί με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης και γνώμη του περιφερειάρχη. Είναι ψέμα ότι δε μπορούσε να δράσει το ΥΠΕΝ. Με βάση τον νόμο 3937/11, η περιοχή του Παλίγκρεμνου μπορεί να προστατευτεί με Προεδρικό Διάταγμα μετά από πρόταση του ΥΠΕΝ. Μπορούσαν -αλλά δεν το έκαναν.
Επιστημονικοί φορείς της Κρήτης γνωμοδοτούσαν αρνητικά ο ένας μετά τον άλλο. Τον Νοέμβριο του 2019 το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Ρεθύμνου αποφάσισε “τη μη παροχή σύμφωνης γνώμης επί της αρχιτεκτονικής μελέτης, καθώς κρίνεται μη ικανοποιητική ως προς την ένταξη στο φυσικό περιβάλλον, δεδομένου του εξαιρετικού γεωμορφολογικού ενδιαφέροντος και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που παρουσιάζει το τοπίο της περιοχής της μελέτης”. Ο ιδιώτης έκανε ένσταση στο Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και τον Μάιο του 2020 το ΚΕΣΑ έκανε δεκτή την προσφυγή του ιδιώτη, ακύρωσε την απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Ρεθύμνου και έδωσε έγκριση στην αρχιτεκτονική μελέτη κατασκευής υπόσκαφων κτιρίων στον Παλίγκρεμνο. Με μοναδικό παρόντα τον ιδιώτη που προσέφυγε. Χωρίς κανέναν άλλον φορέα να έχει προσκληθεί -ούτε καν τον Δήμο Αγίου Βασιλείου, όπου υπάγεται ο Παλίγκρεμνος Πλακιά.
Τον ίδιο μήνα -Νοέμβριος 2019- έγινε γνωστή η ξεκάθαρη γνωμοδότηση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έλεγε τότε ο επιστημονικός φορέας ότι η σχεδιαζόμενη τουριστική επένδυση “θεωρούμε ότι αλλοιώνει καθοριστικά την εικόνα της περιοχής”, και μιλούσε επιπλέον για “άμεση έκθεση σε κίνδυνο καταπτώσεων μεγάλων βράχων”. Και κατέληγε λέγοντας, “ο ευρύτερος χώρος του Παλίγκρεμνου με τη γεωλογική, ιστορική και πολιτισμική αξία που έχει για την ευρύτερη περιοχή θα έπρεπε ήδη να έχει ανακηρυχθεί ως προστατευόμενο τοπίο-μνημείο”.
Την ίδια περίοδο, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ρεθύμνου ζητούσε να ανακηρυχθεί η θέση ως μνημείο φυσικού κάλλους προκειμένου να θεραπευτεί “ένα νομικό κενό”, όπως χαρακτηριστικά έλεγε.
Από τις 13 Μαρτίου του 2020 είχε λάβει ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Χατζηδάκης επιστολή από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με θέμα “επείγουσας έκδοσης υ.α. έναρξης διαδικασίας έκδοσης π.δ. χαρακτηρισμού, και αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών και οικοδομικών εργασιών, ενόψει κινδύνων υποβάθμισης του τοπίου και του γεωλογικού σχηματισμού και ασφάλειας τυχόν κατασκευών και χρηστών”.
Δύο χρόνια πέρασαν από τότε. Γιατί δεν προχώρησε το υπουργείο -όπως είναι συνταγματική του υποχρέωση- στις απαραίτητες ενέργειες για τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως προστατευόμενης; Γιατί την άφησε απροστάτευτη;
Τα μηχανήματα που έφτασαν πριν από λίγες μέρες στον Παλίγκρεμνο του Ρεθύμνου βρήκαν μπροστά τους την τοπική κοινωνία. Όχι μόνη της. Πάνω από 1.500 άνθρωποι από την Ελλάδα και το εξωτερικό βρέθηκαν στον Πλακιά την περασμένη Κυριακή και φώναξαν “όχι” στην “επένδυση”. Η τοπική κοινωνία αντιστέκεται και μπαίνει μπροστά για να προστατέψει τον τόπο. Το ΜέΡΑ25 είναι μαζί της.