“Το ότι αυτές οι γυναίκες έχουν δολοφονηθεί είναι η κορυφή του παγόβουνου. Οι υπόλοιπες κοπέλες που μπορεί να έχουν πέσει θύματα βιασμού, κακοποίησης ή άλλων μορφών βίας δεν θα πάνε στην αστυνομία και δεν θα ζητήσουν βοήθεια». Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα όπως εξηγεί στο Νews 24/7 ο εκτελεστικός διευθυντής της Κίνησης για Ισότητα, Στήριξη και Αντιρατσισμό Κύπρου κ.Δώρος Πολυκάρπου, με αφορμή τις επτά δολοφονίες που διέπραξε όπως ομολόγησε ο «Ορέστης».
Όπως σημειώνει σήμερα στην Κύπρο βρίσκονται περίπου 20.000 άτομα από τις Φιλιππίνες, κυρίως οικιακές βοηθοί που εργάζονται εξι ημέρες την εβδομάδα για επτά ώρες και αμείβονται με 316 ευρώ. Επιπλέον, δεν μπορούν να αναζητήσουν δεύτερη παράλληλη απασχόληση, εξαρτώνται από γραφεία ευρέσεως εργασίας και συχνά αναζητούν στην κατεχόμενη Κύπρο καλύτερους μισθούς με τίμημα όμως την προσωπική τους ασφάλεια.
-Υπάρχει σαφής εικόνα του αριθμού των ανθρώπων με καταγωγή από τις Φιλιππίνες οι οποίοι ζουν και εργάζονται αυτή τη στιγμή στην Κύπρο;
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Κίνησης για Ισότητα, Στήριξη και Αντιρατσισμό Κύπρου κ.Δώρος Πολυκάρπου σε ομιλία του
“Υπολογίζεται ότι είναι γύρω στις 20.000, και οι νόμιμοι και οι άτυποι. Δεν υπάρχει ωστόσο ακριβής εικόνα για τον λόγο ότι έχουμε μια κατάσταση με το μεταναστευτικό μας σύστημα όπου αρκετός κόσμος μπορεί να ήρθε στην Κύπρο για εργασία, να έβγαλε άδεια παραμονής αλλά λόγω των συνθηκών εργασίας να την έχασε και να συνέχισε να βρίσκεται στην χώρα. Επομένως είναι λίγο δύσκολο να καθορίσεις τον ακριβή αριθμό.
Οι Φιλιππίνες είναι οι πιο οργανωμένες όσον αφορά στο μεταναστευτικό, επειδή έχουν μακροχρόνια εμπειρία, έχουν τις δικές τους υποδομές πριν έρθουν στην Κύπρο. Φυσικά και μπορεί κάποιος να έρθει εδώ παρακάμπτοντας την νόμιμη οδό μέσα από ατομικά και προσωπικά κανάλια, ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία ακολουθεί την νόμιμη οδό.
Ενδιαφέρον ωστόσο είναι ότι η κυπριακή δημοκρατία μέχρι σήμερα έχει αρνηθεί να υπογράψει σύμβαση για να μεταφέρονται οι κοινωνικές ασφαλίσεις. Ένα από τα βασικά αιτήματα και μία από τις βασικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των μεταναστών εργαζομένων στην Κύπρο είναι ότι η Κυπριακή δημοκρατία, η οποία έχει υπογράψει σύμβαση με την Αυστραλία ή με χώρες όπου υπάρχουν κύπριοι μετανάστες, απέφυγε μέχρι σήμερα παρά τις εκκλήσεις από την άλλη πλευρά να υπογράψει είτε με τη Σρι Λάνκα είτε με τις Φιλιππίνες τέτοια σύμβαση. Επομένως υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο και μια υποδομή που προσπαθεί να καθορίσει η κυβέρνηση των Φιλιππίνων”.
-Το ύψος των μισθών τους είναι καθορισμένο;
“Όλες οι μετανάστριες από το 1991 μέχρι σήμερα έχουν μισθό 316 ευρώ και τα τελευταία 19 χρόνια, παραμένει ίδιος. Υπήρξε μια αύξηση της τάξης των 10 ευρώ πριν από την οικονομική κρίση αλλά η πρώτη απόφαση που έλαβαν λόγω κρίσης ήταν να μειώσουν τον μισθό των οικιακών εργαζομένων ο οποίος επέστρεψε στον μισθό του ’90. Όταν οι Φιλιππίνες ήρθαν και είπαν ότι εμείς δεν θα επιτρέπουμε οικιακές εργαζόμενες με μισθό 316 ευρώ, η κυπριακή δημοκρατία δέχθηκε να αμείβονται με 400 ευρώ τα νέα άτομα που θα έρχονται στην Κύπρο.
Τι γίνεται τώρα στην πράξη; Υπάρχει μια ομάδα, η μεγαλύτερη ομάδα η οποία αμείβεται με 316 ευρώ και οι γυναίκες που έρχονται τώρα οι οποίες θεωρητικά αμείβονται με 400 ευρώ. Θεωρητικά πάντα, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις ο εργοδότης υποστηρίζει ότι θα τερματίσει την απασχόληση αν διεκδικήσουν 400 ευρώ και αν πάρουν τα χρήματα αυτά θα είναι μόνο στα χαρτιά καθώς ίσως επιστρέψουν στον εργοδότη το ποσό των 60-70 ευρώ”.
-Έχουν το δικαίωμα οι γυναίκες αυτές να αναζητήσουν δεύτερη δουλειά;
“Όχι, το σύστημα μας είναι ξεκάθαρο, η ορολογία που χρησιμοποιούμε παραπέμπει σε Μεσαίωνα καθώς οι οικιακοί εργαζόμενοι είναι δεσμευμένοι σε συγκεκριμένο εργοδότη. Για να αλλάξει μια γυναίκα εργοδότη πρέπει να της δώσει το αποκαλούμενο release paper.
Και αυτό είναι η επίσημη ορολογία. Έτσι λέγεται, έτσι γράφει πάνω επίσημα. Release Paper. Αυτό πρέπει να το υπογράψει ο υφιστάμενος εργοδότης για να τους επιτραπεί όχι να αλλάξουν τομέα απασχόλησης αλλά να αλλάξουν δικαιούχο εργοδότη. Υποχρεώνει παράλληλα τον εργαζόμενο να δεχτεί παραγραφή αξιώσεων για αποζημιώσεις και καταγγελία εργατικής διαφοράς”.
-Ο οικιακός εργαζόμενος μπορεί να αλλάξει εργοδότη δύο φορές κατά τη διάρκεια της εξαετούς απασχόλησής του ενώ μετά τη συμπλήρωση των έξι ετών δεν επιτρέπεται η αλλαγή εργοδότη. Αυτός είναι ο μόνος περιορισμός που έχει;
“Το κράτος επιπλέον καθορίζει τόσο το συμβόλαιο όσο και τις πρόνοιες. Μεταξύ άλλων οι πρόνοιες λένε ότι οφείλεις να υπακούς σε όλες τις εντολές του εργοδότη, δεν δικαιούσαι να ασκείς πολιτική να συμμετέχεις σε πολιτική δράση, δεν δικαιούσαι να αποκαλύψεις οποιαδήποτε πληροφορία ή οτιδήποτε σχετικά με τον εργοδότη σου και ο εργοδότης τερματίζοντας την απασχόληση σου τερματίζει ταυτόχρονα και την άδεια παραμονής σου.
Στην ουσία δηλαδή ο εργοδότης έχει πλήρη εξουσία, δεν είναι απλή ή εικονική εξουσία του διότι όταν ο εργαζόμενος τολμήσει να του πει κάτι ακόμη και να τον «αποδεσμεύσει» για να πάει σε άλλο εργοδότη, ο εργοδότης θα του πει, αν δεν σου αρέσει να πας πίσω στην χώρα σου. Και τελειώνει η συζήτηση εδώ.
-Το συμβόλαιο τους περιλαμβάνει εξαήμερη απασχόληση των επτά ωρών. Τι συμβαίνει με τις Κυριακές;
Η Κυριακή θεωρητικά είναι ρεπο. Δεν πρέπει να εργάζονται καθόλου την Κυριακή, διότι τα συμβόλαια μιλούν για 6 μέρες την εβδομάδα, 7 ώρες την ημέρα. Κανείς εργοδότης δεν τηρεί ωστόσο το 7ωρο και συχνά δουλεύουν από τις 5 το πρωι μεχρι τις 10 το βράδυ. Και την Κυριακή ξυπνούν το πρωί, καθαρίζουν το σπίτι, ετοιμάζουν το φαγητό, φεύγουν από το σπίτι και επιστρέφουν και τα βρίσκουν όλα άνω κάτω”.
-Είναι συνήθης πρακτική οι γυναίκες να περνάνε στην κατεχόμενη Κύπρο;
“Υπάρχουν γυναίκες που περνάνε διότι ο μισθός εκεί είναι πολύ καλύτερος, οι συνθήκες είναι πιο αξιοπρεπείς από ότι στον νότο. Εάν όμως περάσεις απέναντι, δεν είσαι κατοχυρωμένη διότι δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο, δεν αναγνωρίζονται οι αρχές από πουθενά. Επομένως ναι μεν οι μετανάστριες στον βορρά μπορούν να εργαστούν και να αμείβονται με 600- 700 ευρώ δίχως να είναι δεσμευμένες σε εργοδότη, το πρόβλημα όμως είναι ότι υπάρχει κίνδυνος σε πολύ δύσκολες συνθήκες οι μηχανισμοί προστασίας να είναι χειρότεροι από ότι στον νότο”.
-Και ποιος είναι ο ρόλος των γραφείων ευρέσεως εργασίας;
“Η διαχείριση των μεταναστριών στην Κύπρο και αυτό είναι σημαντικό είναι στα χέρια των ατζέντηδων, των ιδιωτικών γραφείων εξευρέσεως εργασίας. Οι ατζέντηδες στην Κύπρο ήταν πρώην ιμπρεσαριοι, πρώην αστυνομικοί, πρώην υπάλληλοι του γραφείου μετανάστευσης οι οποίοι στην συνέχεια άνοιξαν ιδιωτικά γραφεία είτε στο όνομα τους είτε σε συγγενικό όνομα και έφερναν γυναίκες για τα καμπαρε. Όλα αυτά μέχρι το 90, μετα οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι έφερναν οικιακές εργαζόμενες τρίτων χωρών στη χώρα. Γιατι το λέω αυτό; Ξέρουμε για παράδειγμα ότι για να ερθει ενας από το Νεπαλ να εργαστεί δίνει γύρω στις 5000 ευρώ, τις 2000 ευρω τις δίνει στον ατζέντη στο Νεπάλ και τις άλλες 3000 τις δίνει στον ατζέντη στην Κύπρο. Φαντάζεσαι ότι όταν έρθει κάποιος να εργαστεί και πληρώσει αυτά τα χρήματα, τα πρώτα δύο χρόνια εργάζεται για να πληρώσει το χρέος προς τον ατζέντη.
Επίσης, οι οικιακες εργαζόμενες αν καταφέρουν και πάρουν έγγραφο αποδέσμευσης και θελήσουν να αλλάξουν εργοδότη δεν μπορούν να αποτανθούν στο τμήμα εργασίας για να τους παραπέμψει σε άλλο δικαιούχο εργοδότη. Τα δημόσια γραφεία απασχόλησης δεν εξυπηρετούν υπηκόους τρίτων χωρών. Πρέπει λοιπόν να πανε σε ιδιωτικούς ατζέντηδες και να πληρώσουν ξανά 300 με 500 ευρώ για να τους βρουν καινούργιο εργοδότη. Επίσης είναι η μόνη κατηγορία εργαζομένων που δεν υπάγονται στην αρμοδιότητα του καθ΄ ύλην αρμόδιου υπουργείου Εργασίας αλλά υπάγονται στο υπουργείο εσωτερικών.
Επομένως το όλο σύστημα, όλος ο μηχανισμός στήθηκε για να τους κρατάει όλους αυτούς τους ανθρώπους σε μια ευάλωτη θέση και για να τους εκμεταλλεύονται για ότι χρειαστούν. Σκέψου ότι οι οικιακές εργαζόμενες μπορει να είναι 6-7 χρόνια στην Κύπρο και δεν δικαιούνται να πάνε σε γυναικολόγο. Δεν καλύπτει η ασφάλεια τους γυναικολογικές εξετάσεις. Αυτή είναι ιδιωτική ασφάλεια που πληρώνει ο εργοδότης και επομένως εκεί είναι ένα σύστημα το οποίο στήθηκε στην ουσία -με όλο τον σεβασμό- για να μην μπορούν να μας καταγγείλουν ότι έχουμε σκλάβους αλλά να κρατάμε ουσιαστικά ανθρώπους σε συνθήκες όμοιες με αυτές της δουλείας”.