Να φτιάξουμε τη δική μας ιστορία: Όταν η αλληλεγγύη μετατρέπεται σε δικλείδα ασφαλείας του συστήματος

Του Βαγγέλη Πάλλα *

Η αλληλεγγύη στους συμπολίτες μας είναι φυσικά αναγκαία. Αλληλεγγύη, όμως, που δεν σημαίνει «ας δώσουμε ένα ξεροκόμματο στον καημένο το φτωχό», αλλά έμπρακτη αλληλεγγύη για κοινή συνδιαμόρφωση μιας κοινωνίας στην οποία δεν υπάρχουν άστεγοι, πεινασμένοι, εξαθλιωμένοι. Στην απελπισία αυτών των ανθρώπων, στήνεται σιγά σιγά η ηθική νομιμοποίηση της ανέχειας, η θέαση των αστέγων, των ανέργων, των αναξιοπαθούντων ως κάτι φυσιολογικό. Με τη δημιουργία κέντρων αστέγων, με τα συσσίτια της ελεημοσύνης, οι φτωχοί, ενώ σε άλλες περιπτώσεις θα ήταν οι εξεγερμένοι, στη δική μας πραγματικότητα θα είναι οι ελεήμονες. Οι εν δυνάμει αλληλέγγυοι θα μεταμορφώνονται σε δικλείδα ασφαλείας, απορροφώντας κάποιους κραδασμούς που θα διατάρασσαν την σταθερότητα του συστήματος, και, οι τελευταίοι έχοντες, θα ζουν με την ψευδαίσθηση (ή θα παριστάνουν) ότι έκαναν το χρέος τους, ως σύγχρονοι πεφωτισμένοι δουλοκτήτες που «είναι πλήρεις συναισθημάτων για τον δικό τους Μπαρμπα-Θωμά»…

Η κατάσταση εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα δύσκολη στη χώρα μας. Και όταν έρχεται η στιγμή της χαλάρωσης, ανοίγεις το ραδιόφωνο και απολαμβάνεις ότι έχεις χάσει από την τηλεόραση…δηλαδή τίποτα. Το συγκεκριμένο συναίσθημα δεν χρειάζεται καθόλου περιγραφή. Ο Έλληνας εξελίσσεται μέσω της κοινωνίας και μέσα από τον βομβαρδισμό των ΜΜΕ. Όσοι γαλουχηθήκαν με τα παραπάνω ξέρουν πως να εκφραστούν και πως να αντιμετωπίσουν τα μελούμενα.

Η βασική επιδίωξη του καπιταλισμού και του κεφαλαίου είναι διαχρονικά σταθερή. Είναι η εξάπλωση και ισχυροποίηση της επιβολής τους πάνω στο σύνολο της κοινωνίας. Η υφαρπαγή της ανθρώπινης ελευθερίας δεν είναι εύκολη, γι’ αυτό είναι απαραίτητο μια αναδιάρθρωση των εσωτερικών δομών των μηχανισμών επιβολής της κυριαρχίας ώστε να προβάλλεται και να αντιμετωπίζεται κάθε πιθανή αντίδραση της κοινωνίας. Το κεφάλαιο μέσα από τις οικονομικές ελίτ που ελέγχει κινείται μεθοδικά και προσεκτικά για την δημιουργία αποτελεσματικών μέσων ελέγχου (ΜΜΕ) και καταστολής (ΜΑΤ). Η τεχνολογία και η επιστήμη είναι βασικοί σύμμαχοι του καπιταλισμού στην προσπάθειά του να ελέγχει την λειτουργία αυτών των μηχανισμών κοινωνικής χειραφέτησης.

Η επίθεση του καπιταλισμού γίνεται τόσο στο μυαλό όσο και στο σώμα. Ο στόχος είναι η αδρανοποίηση κάθε αντανακλαστικής ή οργανωμένης κοινωνικής αντίστασης στις σύγχρονες συνθήκες σκλαβιάς. Καλλιεργούν ψεύτικους φόβους και ελπίδες κατασκευάζοντας έντεχνα μια ψεύτικη.

Κάμερες παρακολούθησης, τηλεφωνιών, e-mail, internet, τηλεοπτική αποχαύνωση, εξατομίκευση, παγκόσμιες και μόνιμες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καλλιέργεια ξενοφοβίας, ανασφάλειες, καταναλωτισμός και αστυνομοκρατία, είναι τα όπλα του.

Η σύγχρονη παγκόσμια αντιτρομοκρατική σταυροφορία, είναι η αιχμή του δόρατος του καπιταλισμού που επιχειρεί να παρουσιάσει σαν τρομοκράτη και εγκληματία κάθε αγωνιζόμενο άνθρωπο ή ομάδα ανθρώπων που δεν υποτάσσονται στα καταστροφικά για την ανθρωπότητα σχέδιά τους. …Τα όνειρά μας μπορεί να είναι κάπου εκεί. Μαζί με το ηλιοβασίλεμα. Μπορεί ποτέ να μην τα φτάσουμε, αλλά κανένας δεν θα μας στερήσει το δικαίωμα να τα βλέπουμε από μακριά…

Αν συνεχιστεί η πορεία που προδιαγράφει ο παγκόσμιος και ο εσωτερικός καπιταλισμός, σε λίγο καιρό θα ζούμε σε μια εντελώς διαφορετική χώρα, σε μια διαφορετική κοινωνία, αποσυντεθειμένη σ’ έναν διαφορετικό «χώρο» με εμπορευματοποίηση κάθε σφαίρα της ζωής μας, με ένα διαρκή έλεγχο σε κάθε διάσταση.

Η νέα «αποικία» που χτίζεται με πλήρη και συνειδητή συνεργεία ολόκληρου του εγχώριου οικονομικού και πολιτικού συστήματος, θα αναδείξει νέες ολιγαρχίες και αναταράξεις που θα απαξιώνουν κάθε έννοια ανθρώπινης αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, ατομικής και συλλογικής. Η κοινωνία πρέπει να αντισταθεί με όλα της τα εφόδια, δηλαδή συσσώρευση δυνάμεων κοινωνικών και πολιτικών σε όλα τα πεδία. Υπάρχουν λοιπόν δυνάμεις, ενεργές, ζωντανές; Αλλά σε τι κατάσταση βρίσκονται ύστερα από 10 χρόνια αντιστάσεων, ελπίδων, διαψεύσεων και μνημονιακών κατάλοιπων;

Γιατί βρισκόμαστε σε καταστάσεις φόβου και ο φόβος είναι μια συνθήκη, ένα συναίσθημα που επιβάλλει περιχαράκωση γύρω από αυτό που είναι οικείο. Όταν παλεύεις για την επιβίωση σου μέσα σε ένα καθεστώς φόβου, είναι δύσκολο να ανοίξεις τα φτερά σου. Τα φτερά σου τα ανοίγεις, όταν αισθάνεσαι χαρά και σιγουριά. Βέβαια, και μέσα απ’ τις δυσκολίες μπορούν να γίνουν πράγματα και αυτό είναι το πράμα στο οποίο ελπίζουμε. Άμα δεν κάνεις τώρα βήματα, δεν θα πας πουθενά – και γι’ αυτό το λόγο επιμένουμε. Μπορεί, δηλαδή, ο καθένας από μας να «χάσει», με την έννοια ότι δε θα δει την επανάσταση – ή μπορεί να μην τη δει – αλλά πολεμάει για να τη δουν οι επόμενοι. Και μπορεί τώρα όλα αυτά να μας φαίνονται μάταια, αλλά είμαι πεπεισμένη και ξέρω ότι αν κάποιοι άνθρωποι δεν προσπαθούσαν για το κάτι διαφορετικό, για να συνεισφέρουν έστω και ένα ψήγμα, θα ήμασταν σταθερά στο μεσαίωνα. Η εξουσία εκεί σε θέλει. Το γεγονός λοιπόν ότι το πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο της κάθε εποχής και του κάθε τόπου έχει σκαμπανεβάσματα, σημαίνει ότι υπάρχει κίνηση, υπάρχει αλλαγή. Όσο υπάρχει κίνηση, δεν έχουμε κάτι να φοβόμαστε.

Καθώς αυτό που αποκαλείται τα τελευταία χρόνια «κρίση» βαθαίνει τις χαρακιές της στις ζωές μας, η μέρα μας ξεκινά και τελειώνει ακτινοβολώντας απελπισία. Διστάζουμε ν’ αναγνώσουμε τις ειδήσεις της ημέρας, στο φόβο πως κάποια στιγμή θα συμπεριλάβουν κι εμάς ή τους δικούς μας στη λίστα των αστέγων, των ανέργων, των αυτοχείρων αυτών που δεν μπορούν πια να πιαστούν από πουθενά και από τίποτα. Ζώντας μεσ’ το φόβο, το μόνο που μας απέμεινε είναι να ονειρευόμαστε, ν’ αναζητούμε απεγνωσμένα μια χαραμάδα ελπίδας ή να παραδινόμαστε στην απάθεια και τη λογική του «τίποτα δεν αλλάζει», περιμένοντας πως κάποια μέρα «θα περάσει η μπόρα», είτε να ελπίζουμε σε έναν κοινωνικό ξεσηκωμό που θα συμπαρασύρει και το δικό μας ενθουσιασμό, τη δική μας δημιουργική διάθεση που θα μας βοηθήσει να σηκωθούμε πάλι στα πόδια μας επαναφέροντας τα προτάγματά μας στο προσκήνιο.

Ας δημιουργήσουμε, λοιπόν, την δική μας ιστορία, επαναστατώντας ενάντια στον ολοκληρωτισμό του κυνισμού και του θεάματος, ενάντια στην ολιγαρχία του πλούτου. Ήρθε η ώρα να πραγματοποιηθούν ειρηνικά αλλά αποφασιστικά καλέσματα σε όλη την Ευρώπη. Η Ευρώπη των λαών και όχι των ολιγαρχιών και των τεχνοκρατών είναι δυνατή αν προσπαθήσουμε μαζί και συντονισμένα. Στις πλατείες και στους δρόμους μπορεί να ξαναγεννηθεί η πραγματική δημοκρατία, η δημιουργία ανθρώπινη επικοινωνία.