Η άνευ προηγουμένου επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ έρχεται σε μια εποχή που η χώρα αντιμετωπίζει ιστορικό εσωτερικό πολιτικό διχασμό, αυξανόμενη βία στη Δυτική Όχθη και διαπραγματεύσεις υψηλού κινδύνου μεταξύ του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αφού τα μέλη της σκότωσαν 200 Ισραηλινούς και απήγαγαν δεκάδες άλλους, η Χαμάς ισχυρίστηκε ότι παίρνει εκδίκηση για μια σειρά πρόσφατων ενεργειών του Ισραήλ στο τέμενος Αλ Άσκα της Ιερουσαλήμ και στη Δυτική Όχθη. Αλλά η κυβέρνηση συνασπισμού του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου διεξάγει κλιμακούμενη καταστολή κατά των αυξανόμενων, όπως λέει, παλαιστινιακών τρομοκρατικών επιθέσεων για περισσότερο από ένα χρόνο.
Πρώην αξιωματικοί των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και του στρατού δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι ο χρόνος της επίθεσης της Χαμάς είχε ως κύριο στόχο να διαταράξει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, καθώς το Ριάντ εμφανιζόταν στα πρόθυρα ενός ιστορικού βήματος για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Το Ιράν επιδιώκει “να ασκήσει πίεση στον αδυσώπητο εχθρό του Ισραήλ” με αυτή την επίθεση, δήλωσε ο απόστρατος ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού Τζέιμς Σταυρίδης, πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ.
Σε συνέντευξή του στον Lester Holt του NBC News τον περασμένο μήνα, ο Ιρανός πρόεδρος Ebrahim Raisi δήλωσε ότι “είμαστε κατά οποιασδήποτε διμερούς σχέσης μεταξύ των περιφερειακών χωρών μας και του σιωνιστικού καθεστώτος“. Ο Ραΐσι πρόσθεσε: “Πιστεύουμε ότι το σιωνιστικό καθεστώς σκοπεύει να εξομαλύνει αυτές τις διμερείς σχέσεις με τις περιφερειακές χώρες για να δημιουργήσει ασφάλεια για τον εαυτό του στην περιοχή”.
Τις τελευταίες εβδομάδες, διπλωμάτες από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία δήλωσαν στο NBC News ότι ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους σε μια συμφωνία που θα είχε ως αποτέλεσμα η Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει διπλωματικά το Ισραήλ.
Διπλωμάτες λένε ότι αν η Σαουδική Αραβία συμφωνούσε να αναγνωρίσει το Ισραήλ θα οδηγούσε και άλλα αραβικά κράτη να το πράξουν. Μια σειρά τέτοιων συμφωνιών θα έβαζε τέλος σε δεκαετίες εχθρότητας μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του που χρονολογούνται από το 1948.
Και οι τρεις πλευρές, ωστόσο, έχουν πολύπλοκους όρους για μια τέτοια συμφωνία.
Σε ρήξη με τους προηγούμενους Σαουδάραβες ηγέτες, ο Μπιν Σαλμάν έχει δηλώσει ότι είναι πρόθυμος να αναγνωρίσει το Ισραήλ, δεδομένων των τεράστιων οικονομικών οφελών που θα προσέφερε στη Σαουδική Αραβία.
Πριν από την επίθεση της Χαμάς, υπήρχαν αναφορές ότι η Σαουδική Αραβία είχε πει στον Λευκό Οίκο ότι θα συμφωνούσε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου της για να βοηθήσει στην εδραίωση μιας συμφωνίας, κάτι που ο Λευκός Οίκος του Μπάιντεν επιδιώκει εδώ και δύο χρόνια.
Αλλά οι Σαουδάραβες θέλουν οι ΗΠΑ να τους βοηθήσουν να αναπτύξουν ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα, κάτι στο οποίο αντιτίθενται τα σκληρά δεξιά μέλη του συνασπισμού του Νετανιάχου και τα μέλη της αμερικανικής Γερουσίας, η οποία θα πρέπει να εγκρίνει οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία.
Ξεχωριστά, ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε στον πρωθυπουργό Νετανιάχου, όταν συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα, ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει γη για τους Παλαιστίνιους, ώστε να μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο κράτος, κάτι που οι επεκτάσεις των οικισμών του Νετανιάχου στη Δυτική Όχθη αποτρέπουν.
Την περασμένη εβδομάδα, μια διακομματική ομάδα γερουσιαστών εξέφρασε τις ίδιες ανησυχίες σε επιστολή προς τον Λευκό Οίκο.
Στη Δυτική Όχθη, εν τω μεταξύ, εξακολουθούν να αυξάνονται οι επιθέσεις ισραηλινών εποίκων εναντίον Παλαιστινίων. Οι ισραηλινοί έποικοι έχουν επιτεθεί βίαια σε Παλαιστίνιους τουλάχιστον 700 φορές το 2023 – ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία, σύμφωνα με την ανθρωπιστική υπηρεσία του ΟΗΕ (OCHA).
Ο ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ Ιταμάρ Μπεν–Γβιρ εξήρε την επέκταση των οικισμών, ζητώντας να γίνουν περισσότεροι. Η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου απάντησε με σχέδια για την κατασκευή 5.000 νέων ισραηλινών οικισμών. Οι ισραηλινοί οικισμοί που χτίζονται σε παλαιστινιακή γη είναι παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και έχουν καταδικαστεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Καθώς οι συνομιλίες με τους Σαουδάραβες, τους Ισραηλινούς και τους Αμερικανούς προχωρούσαν, η απογοήτευση των Παλαιστινίων αυξανόταν. “Υπάρχει μια αισθητή απογοήτευση μεταξύ των Παλαιστινίων που βλέπουν τους Σαουδάραβες και τους Ισραηλινούς να έρχονται πιο κοντά”, δήλωσε ο Σταυρίδης.
Ο Νετανιάχου έχει επίσης υποδαυλίσει τον εσωτερικό διχασμό μεταξύ των Ισραηλινών, καθώς προώθησε μια δικαστική μεταρρύθμιση που θα αποδυνάμωνε το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, μια κίνηση που προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα.
Το πρώτο τμήμα της μεταρρύθμισης πέρασε τον Μάρτιο, αφού η Κνέσετ, το ισραηλινό κοινοβούλιο, θέσπισε νόμο που προστάτευε τον πρωθυπουργό από την απομάκρυνση από την εξουσία. Όριζε ότι ο πρωθυπουργός μπορούσε να απομακρυνθεί μόνο για λόγους υγείας ή ψυχικής υγείας και ότι μόνο ο ηγέτης και το γραφείο του μπορούσαν να λάβουν αυτή την απόφαση.
Η δικαστική μεταρρύθμιση ήρθε μετά την επιβολή πολλαπλών εκλογών από τον Νετανίχου τα τελευταία χρόνια, καθώς ο πρωθυπουργός αγωνιζόταν να παραμείνει στην εξουσία.
Οι επικριτές κατήγγειλαν τη δικαστική μεταρρύθμιση σημειώνοντας ότι θα αποδυναμώσει τους δημοκρατικούς ελέγχους της εξουσίας εντός του Ισραήλ, κάποιοι μάλιστα σημείωσαν ότι ήταν κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του για να κρατήσει τον Νετανιάχου στην ηγεσία αφού αντιμετώπισε κατηγορίες για διαφθορά.
Ένα δεύτερο μέρος των μεταρρυθμίσεων που ψηφίστηκαν τον Ιούλιο θα εμποδίζει το δικαστήριο να κηρύσσει τις κυβερνητικές αποφάσεις παράλογες.
Μια δημοσκόπηση του ισραηλινού καναλιού 13 εκείνο το μήνα έδειξε ότι το 56% των Ισραηλινών φοβόταν ότι η δικαστική μεταρρύθμιση θα προκαλούσε εμφύλιο πόλεμο.
Ο πρώην ναύαρχος Σταρβίδης δήλωσε ότι η Χαμάς και οι προστάτες της είδαν τις βαθιές πολιτικές διαιρέσεις στο Ισραήλ ως μια πιθανή ευκαιρία για να χτυπήσουν. Υπάρχει μια αίσθηση μεταξύ των αντιπάλων του Ισραήλ ότι “ποτέ δεν ήταν πιο διχασμένο, ποτέ δεν ήταν πιο αδύναμο, ποτέ δεν ήταν πιο διαλυμένο, είπε.
Ο ισραηλινός συγγραφέας και ανώτερος αρθρογράφος της Yediyot Ahronot Nadav Eyal προέβλεψε σε συνέντευξή του ότι η επίθεση θα μεταμορφώσει περαιτέρω τη χώρα.
“Το γεγονός αυτό ήταν ένα εθνικό τραύμα. Είναι σαν την 11η Σεπτεμβρίου αλλά ειλικρινά μεγαλύτερο”, είπε. “Έχουμε δεκάδες ανθρώπους που έχουν απαχθεί – πολίτες”.
Ο Eyal δήλωσε ότι, ανεξάρτητα από τις διαιρέσεις της χώρας, το Ισραήλ θα απαντήσει στρατιωτικά. “Αυτό πραγματικά αναγκάζει το Ισραήλ να αντιδράσει με τη μεγαλύτερη δυνατή δύναμη“, πρόσθεσε. “Υπάρχει συναίνεση με την ισραηλινή κοινή γνώμη και την πολιτική σφαίρα ότι αυτό αλλάζει τα πάντα στην περιοχή και για τους Ισραηλινούς”.