Χωρίς επαρκές διδακτικό προσωπικό λειτουργούν τα ελληνικά Πανεπιστήμια ενώ οι περισσότεροι διδάσκοντες είναι μεγάλοι σε ηλικία.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η Καθημερινή από τους 17.049 μόνιμους διδάσκοντες στα ελληνικά ΑΕΙ, οι περισσότεροι από τους μισούς είναι πάνω από 50 ετών. Μόνο το 3,8% είναι κάτω των 35 ετών.
Παράλληλα, οι αποχωρήσεις είναι πολύ περισσότερες από τους διορισμούς, κάτι που έχει οδηγήσει σε γήρανση των μελών ΔΕΠ των ΑΕΙ.
Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2020, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Βουλγαρία είναι οι χώρες με τους περισσότερους διδάσκοντες ηλικίας άνω των 50 ετών. Στην Ελλάδα αποτελούν το 51,9% του συνόλου, στην Ιταλία το 51,2% και στη Βουλγαρία το 50%. Υψηλά ποσοστά εμφανίζουν, επίσης, η Λετονία (47,7%) και η Ισπανία (47,1%). Ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι 31,8%.
Στην Ελλάδα οι περισσότεροι (46,6%) πανεπιστημιακοί άνω των 50 ετών είναι έως 64 ετών. Στην ηλικιακή τριετία από τα 65 έως τα 67 έτη βρίσκεται το 5,3%. Σε πέντε χώρες (Λετονία 15,6%, Σλοβακία 12,5%, Βουλγαρία 12,4%, Εσθονία 11,1% και Πολωνία 10,6%), το ακαδημαϊκό προσωπικό άνω των 65 ετών ξεπερνάει το 10% του συνόλου.
Οι λιγότερες προσλήψεις σε σχέση με τις συνταξιοδοτήσεις και το brain drain της προηγούμενης δεκαετίας προκάλεσαν γήρανση του ακαδημαϊκού προσωπικού.
Η γήρανση του ακαδημαϊκού προσωπικού συνοδεύεται και από αντίστοιχη μείωση στους διδάσκοντες κάτω των 35 ετών. Η Ελλάδα (με ποσοστό 3,8%) μαζί με την Ιταλία (5,1%) και την Ισπανία (9,5%) συγκαταλέγονται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά στους διδάσκοντες ηλικίας κάτω των 35 ετών. Το υψηλότερο ποσοστό συγκεντρώνει το Λουξεμβούργο (52,3%) και ακολουθούν η Γερμανία (39,6%) και η Τουρκία (36,2%). Ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 22,8%.
Ιδιαίτερο εύρημα είναι ότι οι περισσότερες νέες θέσεις στην Ελλάδα καταλαμβάνονται από γυναίκες. Στους πανεπιστημιακούς κάτω των 35 ετών, το 52,4% είναι γυναίκες και το 47,6% άνδρες. Είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα (οι υπόλοιπες είναι 35-49, 50-64 και άνω των 65) στην οποία οι γυναίκες είναι η πλειονότητα έναντι των ανδρών.
Ένας καθηγητής για 62 φοιτητές…
Ο πρύτανης του ΕΛΜΕΠΑ, καθηγητής Νίκος Κατσαράκης αναφέρει πως πρόβλημα υποστελέχωσης αντιμετωπίζει το Πανεπιστήμιο, όπως και τα άλλα ελληνικά ΑΕΙ.
Στο Ίδρυμα υπάρχουν 10.000 ενεργοί φοιτητές και περίπου 170 μέλη ΔΕΠ, δηλαδή ένα μέλος για κάθε 62 φοιτητές!
Στις ευρωπαϊκές χώρες, η αναλογία είναι 13 προς 1 και ο μέσος όρος στην Ελλάδα είναι 39 προς 1.
Επειδή το ΕΛΜΕΠΑ είναι ένα νέο Πανεπιστήμιο, δεν είναι τόσο γερασμένο το προσωπικό του.
Ωστόσο, όσοι αφυπηρετούν, βγαίνουν, δηλαδή, στη σύνταξη, δεν αναπληρώνονται. Για παράδειγμα, στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς μέσα σε ένα χρόνο έφυγαν τρία άτομα και μέσα στην τριετία θα φύγουν έντεκα από τα 33 μέλη ΔΕΠ του Τμήματος.
Για να λυθούν αυτά τα προβλήματα, ο κ. Κατσαράκης αναφέρει πως πρέπει να δοθούν πιστώσεις στα Ιδρύματα για νέες θέσεις μελών ΔΕΠ, ο αριθμός τους να ξεπερνά τις συνταξιοδοτήσιες.
Ακόμα, είναι σημαντικό να υπάρξουν κίνητρα για να έρθει ένας νέος ερευνητής από το εξωτερικό.
Ο κ. Κατσαράκης θεωρεί πως μέσα σε διάστημα τριών ετών πρέπει να ανοίξουν 3.000 θέσεις στα Πανεπιστήμια για να στελεχωθούν σωστά.
Η Κρήτη αδικείται
Ο πρόεδρος του ενιαίου συλλόγου διδασκόντων του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο, τέως αντιπρύτανης του Ιδρύματος, καθηγητής Ιωάννης Καρακάσης αναφέρει πως το πρόβλημα ξεκινά από παλιά. Ήδη, από το 1982 όταν άρχισε η μονιμοποίηση του βοηθητικού προσωπικού, κάποια Ιδρύματα επωφελήθηκαν, της Αθήνας, ουσιαστικά, και της Θεσσαλονίκης και άλλα όχι.
Το Βιολογικό της Θεσσαλονίκης έχει 95 μέλη ΔΕΠ και της Κρήτης 20 με τους ίδιους φοιτητές!
Η Ιατρική Αθηνών έχει 850 μέλη ΔΕΠ ενώ Κρήτης 120. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο κ. Καρακάσης, ένα Τμήμα της χώρας έχει έναν στους δέκα καθηγητές!
«Στην Κρήτη, διαχρονικά δεν έχουν φερθεί καλά», σχολιάζει.
Η διαδικασία αναπλήρωσης όσων φεύγουν είναι πολύ αργή και δε γίνεται πάντα.
Ο κ. Καρακάσης αναφέρει πως ακόμα και οι φοιτητές θέλουν να έχουν απέναντί τους νεότερους καθηγητές, είναι λογικό, τα βιώματα, ακόμα και η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι αντίστοιχα.
Η πείρα είναι σημαντική αλλά και η ανανέωση, επίσης.
Σε ερώτηση αν υπάρχουν κίνητρα για κάποιον να διδάξει σε ελληνικό Πανεπιστήμιο, απαντά πως κάθε φορά που προκηρύσσεται μια θέση, υπάρχουν πολλές αιτήσεις και μάλιστα ατόμων με σπουδαία βιογραφικά.