ΜΑΞ ΣΕΛΕΡ – MAX SCHELER
(Μόναχο 1874 – Φρανκφούρτη 1928)
Διάσημος γερμανός φιλόσοφος, καθηγητής στα Πανεπιστήμια Ιένας, Μονάχου, Κολωνίας και Φρανκφούρτης, «καθολικός Νίτσε». Ανήκοντας στην ομάδα φαινομενολόγων του Χούσσερλ, αποστασιοποιήθηκε πλήρως από την καντιανή γνωσιολογία, εισάγοντας την έννοια του συγκινησιακού απριορισμού, της ενσυναίσθησης, βιωματικής προσέγγισης της πραγματικότητας, πέρα από την καθαρή νόηση. Στο έργο του αναπτύσσει την αξιολογία ως ιδεώδη κόσμο των αξιών, αυτοτελών ουσιών ιεραρχουμένων, αμεταθέτων, ανεξαρτήτων της ανθρώπινης υποκειμενικής κρίσης, κατατάσσοντάς τις σε ψυχοφυσικές (ευαρέσκεια / δυσαρέσκεια), ζωϊκές (ευγενές / χυδαίο), πνευματικές (ωραίο / άσχημο, δίκαιο / άδικο) και θρησκευτικές (άγιο / βέβηλο). Η επίδραση του Σέλερ υπήρξε καθοριστική σε μεταγενέ-στερους διαφορετικών τάσεων, όπως στον ιστορικό Σπέγκλερ, τον φιλόσοφο Χάιντεγκερ και τον οικονομολόγο Σομπάρτ.
Έργα: Συμβολαί δια τον καθορισμό των μεταξύ των λογικών και ηθικών αρχών σχέσεων (1899), Η υπερβατική και ψυχολογική μέθοδος (1901), Φαινομενολογία και θεωρία του συναισθήματος της συμπάθειας (1913, 1923), Ο φορμαλισμός εις την ηθική και η κατά περιεχόμενο ηθική των αξιών (1913-1916), Το δαιμόνιον του πολέμου και ο γερμανικός πόλεμος (1915), Η αντιστροφή των αξιών (1916), Περί των αιτίων του μίσους κατά των γερμανών (1917), Περί του αιωνίου στον άνθρωπο (1921), Κοινωνιολογία και κοσμοθεωριολογία (1923-1924), Μόρφωση και γνώση (1925), Μορφή γνώσεως και κοινωνία (1926), Η θέση του ανθρώπου στον κόσμο (2009).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Maria Scheler – M.S. Frings, Collected works, Berne (1954-1985), 15 τόμ.], Ch. Mueller, De la psychologie a l’ anthropologie à travers l’ oeuvre de M. Scheler, 1946, Wittman, M. Scheler als Ethiker, 1923, S. Heber, Das problem des Gotteserkenntnis bei Scheler, 1931, M.S. Frings, Person und dasein, zur frage der ontologie des wertseins, 1969, Alfons Deeken, Process and permanence in ethics, Max Scheler’s moral philosophy, 1974, Klans Döring, Der Sokratesschüler Aristipp and die Kyzenaiker, 1988, Eugene Kelly, Structure and diversity, Studies in the phenomenological philosophy of Max Scheler, 1997, Peter Spader, Scheler’s ethical personalism, Its logic, development and promise, 2002, Βικιπαίδεια.
** ** **
Αλλά η φιλοσοφική ηθική, η ηθική φιλοσοφία, η αξιολογική θεώρηση του ήθους έχει άλλα προβλήματα. Θέλει να εξετάσει τα φιλοσοφικά προβλήματα της ηθικής. Την πηγή, τη γένεση και την εξέλιξη της ηθικής. Τα κίνητρα, τα ελατήρια, τα κριτήρια της ηθικής. Το αντικείμενο, τα γνωρίσματα, τις αρχές της ηθικής.
Οι επικοί ποιητές, οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, οι σοφιστές ασχολήθηκαν πρώτοι με την ηθική. Ο Σωκράτης θεμελίωσε την επιστημονική ηθική, ο Πλάτων τη συμπλήρωσε, ο Αριστοτέλης τη συστηματοποίησε. Κυνικοί, στωϊκοί, επικούρειοι, νεοπλατωνικοί εξέτασαν από τη σκοπιά τους τα ηθικά προβλήματα. Και οι Πατέρες της Εκκλησίας, οι σχολαστικοί, οι ανθρωπιστές της Αναγέννησης υπηρέτησαν την ηθική. Ο Βάκων, ο Καρτέσιος, ο Σπινόζα, ο Λάϊμπνιτς, ο Κάντιος, ο Χέρμπερτ, ο Χούσσερλ, ο Ελβέτιος, ο Κοντ, είναι από τους σπουδαιότερους ηθικολόγους της νεότερης εποχής. Και μια μακριά σειρά φιλοσόφων όπως ο Χάρτμαν, ο Βουντ, ο Βίντελμπαν, ο Ρίκερτ, ο Κρότσε, ο Σέλλερ φτάνουν μέχρι τον αιώνα μας.