Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΓΕΙΤΩΝ – HARMODIUS ET ARISTOGITON
(Αθήνα ΣΤ΄ αι. – 514 π.Χ.)
Διάσημοι ήρωες των Αθηνών, ελευθέριοι και τυραννοκτόνοι, καταγόμενοι από το Δήμο Αφιδνών της Αιαντίδος φυλής, από το γένος Γεφυραίων. Κατά την περίοδο της τυραννίας του Πεισιστράτου, εξ αιτίας προσωπικής προσβολής, συνομώτησαν για την δολοφονία του κατά την ημέρα της πομπής των Παναθηναίων, αλλά τελικά το σχέδιό τους απέτυχε και εκτέλεσαν αντί του Ιππία το γιο του Ίππαρχο, με αποτέλεσμα ο μεν Αρμόδιος να εκτελεσθεί επιτόπου, ο δε Αριστογείτων ακολούθως. Η τυραννοκτονία αυτή οδήγησε τελικά στην κατάλυση του λαομίσητου καθεστώτος του Ιππία από τους Αλκμαιονίδες το 510 π.Χ. με την επέμβαση και της Σπάρτης. Προς τιμή των τυραννοκτόνων καθιερώθηκαν λατρευτικές εκδηλώσεις και στήθηκε στην αγορά το άγαλμά τους, το οποίο μεταφέρθηκε από τους Πέρσες στα Σούσα και επαναφέρθηκε στην Αθήνα από τον Μέγα Αλέξανδρο.
Βιβλιογραφία: Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, Ανδοκίδης, Περί των μυστηρίων, Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Edgan Allan Poe, Hymn to Aristogeiton and Armodius, 1827, Κων. Αριστίας, Αρμόδιος και Αριστογείτων, 1840, Brian M. Lavelle, The sorrow and the pity, A prolegomenon to a history of Athens under the Peisistratids c. 560-510 B.C., 1993, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Άγαλμα τυραννοκτόνων, ρωμαϊκό αντίγραφο αθηναϊκού ορειχάλκινου του Αντήνορος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νεαπόλεως.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΨΗΦΙΣΜΑ ΔΗΜΟΦΑΝΤΟΥ
** ** **
Στη βάση του πολιτισμού υπάρχει η βίαιη κατάπνιξη του ενστίκτου, η καταστολή της ατομικής για χάρη της συλλογικής συνείδησης και η πειθάρχιση των πολιτών ενός κράτους με το φόβο της επέλευσης της τιμωρίας για την παράβαση του νόμου. Πριν από την υλική επιβολή της ποινής υπάρχει η ιδεολογικοψυχολογική βία ως αφηρημένη καθολική επιταγή, ο τρόμος μπροστά στις συνέπειες της παράβασής της.
Στην Αγία Γραφή απαντάται συχνά “ο φόβος και ο τρόμος” και το Κοράνι είναι γεμάτο από αναφορές σε τρομερά βασανιστήρια, αντεκδικήσεις και ιερούς πολέμους. Οι νόμοι του Δράκοντος προκαλούσαν τέτοιο τρόμο που λέγεται πως ήταν γραμμένοι με αίμα.
Πως λοιπόν μπορούμε να οριοθετήσομε τώρα την τρομοκρατία; Η αδελφοκτονία του Κάϊν, η τυραννοκτονία του Αρμόδιου και Αριστογείτωνα, η δολοφονία της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ, οι ασσασίνοι της Ανατολής, οι αβράκωτοι γάλλοι του 1789, οι έλληνες επαναστάτες του ’21, οι αντιστασιακοί της κατοχής, οι εγκληματίες της Νυρεμβέργης, οι σχεδιαστές και οι πιλότοι της ατομικής βόμβας, οι Ουτσεκάδες, ο Μιλόσεβιτς, οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί των αμάχων, ο Μπιν Λάντεν και η οργάνωσή του, χωρούν όλοι στο ίδιο καλάθι;
Η πραγματικότητα μας διαφεύγει πάντα. Το “είναι” δεν είναι παρά “γίγνεσθαι”. Η φύση μεταβάλεται συνεχώς έτσι ώστε τίποτα δεν μπορούμε να εξετάσομε στο παρόν. Δεν υπάρχει ακόμα αλήθεια σταθερή για όλους, φυσικό δίκαιο αναλλοίωτο, έννοιες και ηθική αμετάβλητες. Το σχετικό κυριαρχεί στο απόλυτο.
Το τυραννικό καθεστώς του Ιππία θεωρεί την τυραννοκτονία έγκλημα καθοσιώσεως. Οι αθηναίοι δημοκρατικοί όμως έστησαν τους ανδριάντες των τυραννοκτόνων. Οι διεθνείς ταραξίες και εγκληματίες της ελληνικής εξέγερσης, όπως χαρακτηρίστηκαν από τους συνέδρους της Ιερής Συμμαχίας στο Λέϋμπαχ, έγιναν οι πρωτεργάτες ήρωες της εθνικής μας επανάστασης. Τα μαρτύρια της Ιεράς Εξετάσεως αποτελούσαν μέρος της θείας δικαιοσύνης. Ύστερα καταδικάστηκαν ως εγκλήματα της Καθολικής Εκκλησίας.
Οφείλομε επομένως να είμαστε προσεκτικοί. Κάθε τι που περιέχει τρόμο δεν είναι τρομοκρατία. Εξετάζεται το υποκείμενο, ο τρόπος, το αντικείμενο της τρομοκρατίας. Διακρίνονται τα μέσα και οι σκοποί. Έγκλημα κοινό και έγκλημα πολιτικό, ατομική πράξη, επαναστατική δράση και κρατική ενέργεια είναι τελείως διαφορετικά πράγματα και προφανώς όσοι δεν είναι αμερικανοί δεν είναι, απ’ αυτό και μόνο, τρομοκράτες.