Μισό αιώνα μετά, ρίχνουμε φως στον ξεχασμένο από τη λήθη θρίαμβο πέντε Ελλήνων άσσων αεροπόρων, οι οποίοι την περίοδο 1957-64 με τις απίστευτες επιδόσεις τους στο Αεροπορικό Πένταθλο είχαν αφήσει άφωνους όλους τους Ευρωπαίους. Ο συνάδελφος Γιάννης Σωρητόπουλος είχε κάνει το ρεπορτάζ για την εκπομπή των ΕΔ Αρετή και Τόλμη ,για την οποία φαίνεται ότι δεν υπάρχουν σχέδια για την ένταξή της στο πρόγραμμα της ΝΕΡΙΤ. Με τόσες επαναλήψεις ποδοσαφαιρικών αγώνων της Εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου …είναι λογικό να μην χωρά μια εκπομπή που είχε δικό της φανατικό κοινό .
Το ρεπορτάζ δεν πρόλαβε να παίξει αφού μπήκε λουκέτο στην ΕΡΤ. Ο Γιάννης Σωτηρόπουλος από τους παλαιότερους και συναδέλφους στο αμυντικό ρεπορτάζ μας έκανε την τιμή να μας το εμπιστευθεί. Διαβάστε το:
του Γιάννη Σωτηρόπουλου
Την ιδέα να συναντήσω αυτούς τους πέντε ξεχωριστούς βετεράνους πιλότους – υπεραθλητές την είχε ο φίλος και συμμαθητής τους στη Σχολή Ικάρων Υποπτέραρχος ε.α Παναγιώτης-Βαρδής Παπαδάκης. Μου είπε χαρακτηριστικά σε ένα καφέ στου Παπάγου όπου τον συνάντησα: “Πρέπει ν΄ αναδείξεις το “Χρυσό Σμήνος” της Π.Α, όπως πολύ εύστοχα το είχε αποκαλέσει και τιτλοφορήσει στο βιβλίο του ο αείμνηστος συγγραφέας Γιώργος Μαρμαρίδης”. Του ζήτησα αμέσως να με φέρει σε επαφή μαζί τους. Δέχτηκε αλλά το μόνο που μου ζήτησε να είναι όλοι μαζί όταν θα γίνει η συνέντευξη. Χρειάστηκε να περιμένουμε λίγο καιρό μέχρι να έλθει για τις καλοκαιρινές του διακοπές στην Ελλάδα ο Μίλτος Ήτουνας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια διαμένει μόνιμα στην Ιρλανδία. Ο άλλος που χρειάστηκε να ταξιδέψει γι΄αυτό τον σκοπό ήταν ο Γιώργος Παπαδάκης, ο οποίος πήρε το πρώτο αεροπλάνο και ήρθε με πολύ χαρά από τα Χανιά. Οι υπόλοιποι τρείς βετεράνοι αεροπόροι-πενταθλητές (Μπέλιας, Κατζιλιεράκης, Λεδάκης) δεν είχαν κανένα πρόβλημα να συναντηθούμε οποτεδήποτε καθώς διαμένουν στην Αττική. Το ραντεβού κλείστηκε στο Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας στην Αεροπορική Βάση της Δεκέλειας στο Τατόι Αχαρνών, εκεί από όπου είχαν ξεκινήσει όλα γι΄αυτούς. Η χαρά τους δεν περιγραφόταν μόλις τους αντίκρυσα. Είχα μπροστά μου είχα πέντε ευγενέστατους, ευθυτενείς, καλογυμνασμένους, παρά τα 80 τους χρόνια και τα άσπρα τους μαλλιά, απόμαχους μαχητές των αιθέρων, οι οποίοι στα νιάτα τους παράλληλα με τα σκληρά καθήκοντα της καθημερινής υπεράσπισης των εναέριων συνόρων της χώρας μας, αναχαιτίζοντας με επιτυχία τους εναέριους εισβολείς στο Αιγαίο, είχαν καταφέρει με τιτάνια προσπάθεια να γράψουν χρυσές σελίδες δόξας στο αεροπορικό πένταθλο. Με χαρά μικρού παιδιού δέχτηκαν να μου ανοίξουν την καρδιά τους. Στην αρχή δεν ήξεραν από που να αρχίσουν και τι να πρωτοθυμηθούν. Ένα όμως ήταν σίγουρο πως συγκινήθηκαν που κάποιος, έστω και μετά από μισό αιώνα, ασχολήθηκε με μια άγνωστη αλλά ιδιαίτερα λαμπρή πτυχή της ιστορίας της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Ας μάθουμε όμως πρώτα λίγα πράγματα γι΄αυτό το άγνωστο πένταθλο…
ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΕΝΤΑΘΛΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΙΘΕΡΩΝ
«Καλύτερους όλων των αθλητών» είχε χαρακτηρίσει ο Πλάτωνας τους πενταθλητές. Oι ραψωδοί της αρχαιότητας συνήθιζαν να αφηγούνται την περιπέτεια ενός πολεμιστή που έπρεπε να μεταφέρει μήνυμα στα μετόπισθεν. Αρχικά πολέμησε έφιππος(ιππασία) με το πιστόλι (σκοποβολή) και το ξίφος του (ξιφασκία). Όταν όμως σκοτώθηκε το άλογό του, αναγκάστηκε να κολυμπήσει (κολύμβηση) και να τρέξει (ανώμαλος δρόμος) προκειμένου να πετύχει το στόχο του. Στην αρχαιότητα το πένταθλο αποτελούσε μέρος των Oλυμπιακών Αγώνων από το 708 π.Χ., με πρώτο ολυμπιονίκη τον Λάμπιδα τον Λακεδαιμόνιο. Oι πενταθλητές τότε διαγωνίζονταν στη δισκοβολία, στον ακοντισμό, στο άλμα εις μήκος, στο δρόμο σταδίου και στην πάλη. Στη σύγχρονη Ελλάδα το μοντέρνο πένταθλο έκανε την πρώτη του εμφάνιση μόλις το 1975. Υπήρξε ωστόσο και ένα άγνωστο πένταθλο, το Αεροναυτικό, που είχε ανακαλυφθεί στην Ευρώπη λίγα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συγκεκριμένα το 1948, το γαλλικό υπουργείο Αεροπορίας θέσπισε το ετήσιο Διεθνές Στρατιωτικό Αεροναυτικό Πένταθλο (Pentathlon Aeronautic International Militaire ή PAIM), το οποίο τέθηκε υπό την αιγίδα του Διεθνούς Στρατιωτικού Συμβουλίου Αθλητισμού (Conseil International du Sport Militaire ή CISM). Τα αγωνίσματά του περιλάμβαναν τη σκοποβολή, την ξιφασκία, την κολύμβηση, το μπάσκετ και τη διαφυγή από το εχθρικό έδαφος.
Ο χειριστής-πενταθλητής πέρα από άριστος πιλότος έπρεπε να είναι και δεινός σκοπευτής. Και ξιφομάχος και κολυμβητής. Και μπασκετμπολίστας και “λοκατζής”. Και φυσικά δρομέας μεγάλων αποστάσεων, όχι σε ασφάλτινους δρόμους αλλά σε δάση, ρεματιές και χαράδρες. Αναμφίβολα, όμως, το πιο συναρπαστικό και απαιτητικό μέρος του Αεροναυτικού Πεντάθλου ήταν το air-rally, ένας αεροπορικός, δηλαδή, αγώνας ναυτιλίας και χρονικής ακρίβειας πάνω από συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία που γνωστοποιούνταν στους χειριστές ελάχιστη ώρα πριν από την απογείωση. Στο air-rally λάμβαναν μέρος οι τέσσερις από τους πέντε χειριστές της κάθε ομάδας, σε σχηματισμό 2 διθέσιων ή 4 μονοθέσιων αεροσκαφών. Η Ελλάδα συμμετείχε στα ΡΑΙΜ του 1958, 1959, 1960, 1962 και 1964, έχοντας στην ομάδα της τους σμηναγούς Γιώργο Παπαδάκη, Δημήτρη Μπέλια, Aγγελο Κατζιλιεράκη, Στέλιο Λεδάκη και Μιλτιάδη Ήτουνα. Τα έτη 1958, 1959 και 1960 η ελληνική ομάδα συμμετείχε με αεροσκάφη Τ-33Α. Το 1962 δεν έγινε air-rally, ενώ η μόνη χρονιά που η Ελλάδα συμμετείχε με F-86E Sabre ήταν το 1964. Η Ελλάδα φιλοξένησε το 13ο Αεροναυτικό Πένταθλο από τις 15 έως τις 22 Αυγούστου του 1964, ορίζοντας ως βάση των συμμετασχόντων σμηνών την 112 Πτέρυγα Μάχης στην Ελευσίνα. Στο 13ο ΡΑΙΜ συμμετείχαν η Γαλλία με Super Mystere, το Βέλγιο με F-84F, η Ελλάδα με F-86E, η Νορβηγία με Vampire, η Δανία με Τ-33, η Σουηδία με Saab J-29A και η Ολλανδία με Hunter. Τότε, η ελληνική ομάδα κατέλαβε την πρώτη θέση στο air-rally, σπάζοντας μάλιστα και κάθε προηγούμενο βαθμολογικό ρεκόρ, γεγονός που αποτελούσε την καλύτερη απόδειξη της ποιότητας του προσωπικού της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Δυστυχώς, ο θρίαμβος του 1964 ήταν και το κύκνειο άσμα της ελληνικής ομάδας, αφού δεν έλαβε ποτέ ξανά μέρος σε άλλο Αεροναυτικό Πένταθλο. Αλλά ας αφήσουμε καλύτερα τους ίδιους να μας εξιστορήσουν τις συγκλονιστικές εμπειρίες που έζησαν, με τις πολλαπλές διεθνείς επιτυχίες αλλά και τους τραυματισμούς, τις ατέλειωτες ώρες προετοιμασίας στον αέρα και το έδαφος.
ΑΠΟ ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ “ΧΡΥΣΟΥ ΣΜΗΝΟΥΣ”…ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΣ ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ ΠΕΝΤΕ ΑΣΤΕΡΩΝ!
Αρχίζουμε ιεραρχικά, όπως συνηθίζεται στις Ένοπλες Δυνάμεις, με τον Αρχηγό αυτού του φημισμένου σμήνους, τον Υποπτέραρχο ε.α σήμερα Γιώργο Παπαδάκη, ο οποίος νοσταλγεί με συγκίνηση τα χρόνια που υπηρέτησε ως μαχητής των αιθέρων και ιδιαίτερα την περίοδο που ήταν παράλληλα και αεροπενταθλητής. Μας ξετυλίγει γρήγορα το κουβάρι των αεροπορικών του αναμνήσεων και στέκεται στους σημαντικότερους σταθμούς του “Χρυσού Σμήνους”. ” Αν ξαναγεννιόμουν, πάλι αεροπόρος θα γινόμουν και ευχαριστώ τον Θεό που με αξίωσε να γίνω. Αν δεν γινόμουν αεροπόρος θα ήμουν δυστυχής σε όλη μου τη ζωή.” Μας εξομολογείτε πως από τυχαίο γεγονός έγινε αεροπόρος. “Η αρχή του πάθους μου με την Αεροπορία ήταν σε ηλικία έξι ετών, όταν ένα αεροπλάνο τύπου Γιούνκερ της τότε ΕΕΕΣ, πέρασε πάνω από τα κτήματα του πατέρα μου στη Γεωργιούπολη των Χανίων.
Ο πατέρας μου, ο Χαράλαμπος Παπαδάκης, ονειρευόταν για εμένα τον μοναχογιό του να γίνω γεωπόνος. Εγώ όμως είχα από τότε βάλει στην ψυχή μου τα χτήματα του Ουρανού!” Η επαφή του Γιώργου Παπαδάκη με τον αθλητισμό έγινε πολύ πριν μπεί στη Σχολή Ικάρων. ” Ήμουν αθλητής στη σφαίρα και στο δίσκο. Ακόμα και όταν πήγα στη Σχολή είχα στη βαλίτσα και τον δίσκο μαζί μου! ” Το αεροπορικό πένταθλο παρουσιάστηκε στο προσκήνιο όταν αποφοίτησε από τη Σχολή Ικάρων το 1956. “Το “ανακάλυψε” και το έφερε στην χώρα μας ο αείμνηστος Αχχιλέας Παππάς, ο οποίος έπεισε τον τότε Αρχηγό ΓΕΑ Μαργαρίτη να εισαγάγει το αεροπορικό πένταθλο και στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Ήταν μαχητής στο Ελληνοαλβανικό μέτωπο και πρωταθλητής στο ακόντιο και στη λιθοβολία. Λένε μάλιστα γι΄αυτόν πως στην Αλβανία πετούσε την χειροβομβίδα στους Ιταλούς στα 100 μέτρα! Πολέμησε και στη Μέση Ανατολή και στην Εθνική Αντίσταση, όπου πιάστηκε και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς Ναζί. Ήταν ένας ξεχωριστός πατριώτης, με 15 παράσημα αριστείας και ανδρείας, που κοσμούσαν το στήθος του. Αξίζει επίσης ν΄αναφερθούμε και σε έναν άλλο ξεχωριστό συνάδελφο που μας βοήθησε σημαντικά και δεν είναι άλλος από τον αείμνηστο πτέραρχο Δημήτρη Δαμάσκο.” Η ομάδα του αεροπορικού πεντάθλου δημιουργήθηκε το 1958, αφού προηγουμένως έγινε διαγωνισμός σε διάφορα αθλήματα. ” Είχαν λάβει μέρος 30 άτομα από όλες τις πολεμικές μοίρες και τελικά επελέγη η ομάδα μας.” Όλα τα υπόλοιπα, όπως θυμάται, ήταν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, καθώς χρειάστηκε να χύσουν ποτάμια ιδρώτα, όταν προπονούνταν στα αγωνίσματα του αεροπορικού πεντάθλου, παράλληλα φυσικά με τα απαιτητικά καθήκοντα του εναέριου υπερασπιστή των συνόρων της Πατρίδας μας. Όλα τα αγωνίσματα ήταν σκληρά, πιστεύει. Όμως αυτό που τον δυσκόλεψε προσωπικά περισσότερο, μας αποκαλύπτει πως ήταν: “…η διαφυγή μέσα στο πυκνό δάσος, μόνο με ένα χάρτη και μια πυξίδα. Εγώ είχα και μια άτυχη στιγμή στο Όσλο της Νορβηγίας είχα τραυματιστεί σε βαριά εμπόδια σαν και αυτά που έχουν στη Σχολή Αλεξιπτωτιστών. Έτυχε στο προτελευταίο εμπόδιο που πήγα να περάσω, μια δοκό ισορροπίας, με τρία ζικ ζακ. Λίγο πριν το περάσω έχασα την ισορροπία μου και πέφτοντας στο βρεγμένο έδαφος, γιατί είχε βρέξει, στραβοπάτησα και έπαθα διάστρεμμα αλλά συνέχισα τον αγώνα. Στο τελευταίο εμπόδιο που ήταν μια τάφρος έπεσα μέσα και πήγα να βγω. Είχα όμως τόσο έντονους πόνους που προσπάθησα μια-δύο αλλά στην τρίτη τα κατάφερα. Όταν τελικά κατάφερα να τερματίσω κουτσαίνοντας το αγώνισμα και με πήρε ασθενοφόρο! ”
Πέρα από τις τραυματικές εμπειρίες και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε σε αγωνιστικό επίπεδο, ο Γιώργος Παπαδάκης ήθελε πάντα να ξεχωρίζει, γι΄αυτό και σε όλα τα ατομικά αγωνίσματα διεκδικούσε τις πρώτες θέσεις στο βάθρο, ιδιαίτερα στη σκοποβολή, μας λέει ήταν πάντα στις τρεις πρώτες θέσεις. Αναπολεί τη μεγάλη επιτυχία του σμήνους το 1964, μάλιστα την τελευταία φορά που η χώρα μας έλαβε μέρος στο Αεροπορικό Πένταθλο.” Θυμάμαι τότε μόλις είχαμε γίνει Σμηναγοί. Το ΑIR RALLY έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας πολεμικής αποστολής. Όπως ο χειριστής παίρνει εντολή να απογειωθεί σε συγκεκριμένο χρόνο και να πάει να χτυπήσει πάλι σε συγκεκριμένο χρόνο, με συγκεκριμένο σχέδιο πτήσης, πρώτα τον ένα στόχο και ακολούθως έναν άλλο στόχο έτσι και εμείς εκτελούσαμε με απόλυτη ακρίβεια και αυτή την αποστολή του εναέριου αγώνα. Στα σημεία ήταν τέσσερις κριτές με χρονόμετρα και χρονομετρούσαν όλους τους σχηματισμούς. Στο πρώτο σημείο πετύχαμε φανταστική επίδοση, σε χρόνο μηδέν, στο δεύτερο σημείο που ήταν Βόρεια από την Χαλκίδα, στην περιοχή Λίμνη Ευβοίας είχαμε ένα δευτερόλεπτο και στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας φτάσαμε με μια ελαφρά βραδυπορία τριών δευτερολέπτων. Η όλη διαδρομή είχε συνολική απώλεια τεσσάρων δευτερολέπτων. Λέγανε μάλιστα οι ξένοι σχηματισμοί ότι αυτό ήταν και ρεκόρ αγώνων που δεν είχε ποτέ επιτευχθεί. Θυμάμαι μόλις βγήκε το τελικό αποτέλεσμα ο πρώτος που ήρθε να μου σφίξει το χέρι ήταν Γάλλος Σμηναγός Περρόν Ζεράρ Μπουγιόν και μου είπε: “Η Πατρίδα σας πρέπει να’ ναι υπερήφανοι για σας…” Ήταν κάτι για το οποίο και οι πέντε θα είμαστε για πάντα υπερήφανοι για όσο θα ζούμε. Εκτός από την πρωτιά στο ΑIR RALLY βγήκαμε δεύτερη στη γενική κατάταξη των αγωνισμάτων. Δυστυχώς όμως ενώ πετύχαμε τέτοια σημαντική διεθνή διάκριση το 1964, από τότε έως και σήμερα δεν λάβαμε ξανά μέρος ενώ πολλές ευρωπαϊκές αεροπορίες συνεχίζουν να διαγωνίζονται στο αεροπορικό πένταθλο.” Ο Αρχηγός του “Χρυσού Σμήνους” καμαρώνει για την υποδειγματική, όπως τη χαρακτηρίζει, στάση και συμπεριφορά της ομάδας, ιδιαίτερα όταν εκπροσωπούσε τα Ελληνικά χρώματα σε διεθνείς αγώνες. “Η ομάδα μας ήταν σαν μια οικογένεια με πέντε αδέλφια. Ήμασταν τόσο δεμένοι και αφοσιωμένοι ο ένας για τον άλλο και συνεχίζουμε να είμαστε ακόμη και σήμερα.”
Αξίζει να σημειωθεί πως όταν αποστρατεύτηκε ο Γιώργος Παπαδάκης επέστρεψε στη γενέτειρα του, την Κρήτη και δημιούργησε μια άλλη άκρως επιτυχημένη σταδιοδρομία. Όπως μας εκμυστηρεύεται αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την περιουσία που του άφησε ο πατέρας του και οικονομικούς πόρους από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ασχολήθηκε με τον υψηλού επιπέδου τουρισμό. Αποστολή του αυτή τη φορά…ν΄ “απογειώσει” τουριστικά τη γή των προγόνων του και επειδή πίστευε πάντα πως ο καλός ο καπετάνιος στον ουρανό, είναι καλός καπετάνιος παντού, δημιούργησε στην Βορειοδυτική ακτή της Κρήτης, στον κόλπο του Αλμυρού, κοντά στο όμορφο ψαροχώρι της Γεωργιούπολης ανάμεσα στα Χανιά και το Ρέθυμνο, ένα από τα καλύτερα πεντάστερα resort ξενοδοχεία της χώρας, το οποίο μάλιστα έχει επανειλημμένα, ούτε μια, ούτε δύο αλλά…ένδεκα φορές διακριθεί για την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρει με τα πιο αξιόπιστα βραβεία από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως τουριστικά πρακτορεία και οργανισμούς…
Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΕ ΠΩΣ ΤΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ ΤΑ ΟΔΗΓΟΥΝ…ΘΕΟΙ!
“Εγώ όταν ήμουν μικρός πίστευα πως τα αεροπλάνα τα οδηγούν Θεοί! ” Έτσι έβλεπε τους πιλότους στα αθώα του παιδικά μάτια ο Ταξίαρχος ε.α σήμερα Άγγελος Κατζιλιεράκης και από τότε έως και σήμερα ο θαυμασμός του για αυτούς δεν έχει αλλάξει. “…αν μου έλεγαν “Θέλεις να γίνεις Θεός ή Αεροπόρος”, εγώ ακόμη και σήμερα θα απαντούσα “Αεροπόρος! Αν ξαναγεννιόμουν και πάλι θα ήθελα να είμαι στην Πολεμική Αεροπορία. Πουθενά αλλού και για κανένα χρήμα δεν μπορεί κανείς να αισθανθεί αυτό που νιώθουμε εμείς που υπηρετήσαμε ως χειριστές μαχητικών αεροπλάνων.” Να γυρίσουμε τον διακόπτη και με φουλ τις μηχανές να πετάξουμε μαζί του στο παρελθόν. Στα αυτιά του ηχούν ακόμη οι τρομεροί ήχοι που έβγαζαν τα μαχητικά αεροσκάφη της εποχής του. ” Όταν έβαζες μπροστά τον κινητήρα, ένα θηρίο, για να πας να αναχαιτίσεις τους Τούρκους στο Αιγαίο.” Όπως μας αποκαλύπτει γεννήθηκε με υπερφυσική σωματική δύναμη και από έφηβος είχε καταφέρει με σκληρή προπόνηση να χτίσει ένα τρομακτικά γυμνασμένο σώμα. “Ήμουν και πρωταθλητής στην Ελληνορωμαϊκή πάλη. Ερχόντουσαν και κοιτούσαν στα σακάκια μας εάν οι πλάτες ήταν πραγματικές ή αν είναι οι βάτες! ” Μας εξομολογείτε πως το πάθος του για τη γυμναστική ήταν εκείνο που τον οδήγησε να ενταχθεί στην ομάδα του Αεροπορικού Πεντάθλου της Π.Α. “Το 1957 μετά από σκληρές δοκιμασίες μας δόθηκε η ευκαιρία, σε πέντε νεαρούς αεροπόρους, γυμνασμένους, ηθικούς, έντιμους και με αγάπη για την Π.Α και την πατρίδα τους. ΄Ηταν μια ομαδική προσπάθεια για να προβάλλουμε τη χώρα μας. Την προβάλλαμε όχι μόνο με τις υψηλές επιδόσεις μας σε όλα τα αγωνίσματα αλλά κυρίως με τη λεβεντιά μας, την Ελληνική λεβεντιά και το τονίζω διότι σε καμιά γλώσσα του κόσμου δεν υπάρχει αυτή η έννοια. Έτυχε και τον πέντε το παράστημα να είναι εξαιρετικό. Όπου πήγαμε στην πολύ τραυματισμένη Ελλάδα της εποχής εκείνης αφήσαμε τις καλύτερες εντυπώσεις, ασχέτως τη σειρά πήραμε. Ήταν η παρουσία μας ξεχωριστή λόγω και του μεσογειακού μας ταμπεραμέντου. Ως χειριστές πενταθλητές ξεπεράσαμε κάθε φαντασία στην προσπάθεια μας ν΄αναδειχθούμε. Γιατί το λέω αυτό; Πρώτον, διότι οι περισσότεροι από εμάς τους πέντε τότε δεν ξέραμε μπάνιο, άρα για ποιά κολύμβηση συζητάμε; Δεύτερον, ούτε ξιφασκία γνωρίζαμε τι θα πεί, καθώς δεν είχαμε πιάσει σπαθί στα χέρια μας. Τρίτον, στην σκοποβολή είχαμε ρίξει κάποιες σφαίρες. Καταβάλαμε τιτάνια προσπάθεια για να φτάσαμε στο σημείο που φτάσαμε. Ας με συγχωρήσετε για την έκφραση…”Ξεκινήσαμε ξεβράκωτοι στ΄ αγκάθια!” Και η ομάδα της Π.Α έγινε πρωταθλήτρια Ελλάδας στην ξιφασκία. Μου αρέσει ότι όπου περάσαμε ως Έλληνες αεροπόροι αφήσαμε το στίγμα μας. Η συμμετοχή της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στο Αεροπορικό Πένταθλο την περίοδο 1957-1964 μπορεί να είναι μια ξεχασμένη ιστορία, όπως είχε γράψει στο βιβλίο του ο αείμνηστος Γιώργος Μαρμαρίδης, όμως εξακολουθεί και καταγράφεται σε αρχεία εφημερίδων της εποχής εκείνης. Εμείς όταν αγωνιζόμασταν βάζαμε πρώτη την Ελλάδα, δεύτερη την Πολεμική Αεροπορία και τρίτη την Ομάδα Αεροπορικού Πεντάθλου.” Μαθημένος στις σκληρές δοκιμασίες από τη συμμετοχή του στο αεροπορικό πένταθλο ο Άγγελος Κατζιλιεράκης, μετά την Πολεμική Αεροπορία εργάστηκε ως πιλότος αεροσκαφών και ελικοπτέρων για αεροπορικές εφαρμογές δηλαδή αεροψεκασμούς και αερολιπάνσεις. Στην Ελλάδα για δακοκτονία, στην Αίγυπτο ψέκαζε βαμβάκια, πορτοκάλια έως και Γκαουάφες, ενώ δούλεψε για πολλά χρόνια στο Σουδάν, στη Σαουδική Αραβία και στο Σουλτανάτο του Ομάν. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ο…μέγας εξολοθρευτής μυκητών της Αραβικής Χερσονήσου, καθώς όταν ασχολήθηκε με αεροψεκασμούς εκεί δεν υπήρχε GPS και όπως μας αποκαλύπτει δεν έμπαινε κανείς στην έρημο. “Εχθροί” του ήταν οι ακρίδες, η μελίγκρα των σιτηρών και ο αιμορραγικός πυρετός, που είχε 33% θνησιμότητα. Να φανταστείτε μας εξομολογείτε πως μετά τους αεροψεκασμούς χωραφιών με καλαμπόκια οι βεδουίνοι του φιλούσαν τα χέρια! Ήταν για αυτούς ο φύλακας-άγγελος, ο Κάπτεν – Άγγελος, όπως τον αποκαλούσαν…
47 ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΛΟΤΟΣ ΜΕ 19.500 ΩΡΕΣ ΠΤΗΣΗΣ!
Τη σκυτάλη στην αφήγηση παίρνει ο Σμήναρχος ε.α Μίλτος Ήτουνας, ο οποίος θεωρεί πως όχι μόνο οφείλουμε ν ‘ αναδείξουμε τη ξεχασμένη ιστορία για το αεροπορικό πένταθλο αλλά μπορεί και πρέπει η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία να ξαναδημιουργήσει αυτό τον θεσμό του αεροπορικού πεντάθλου. “…Σε πρώτη φάση εντός Ελλάδας και ακολούθως σε δεύτερη φάση όταν και η κατάσταση της χώρας μας βελτιωθεί να λαμβάνουν μέρος και σε διεθνείς αγώνες. Δεν είναι αθλητικοί αλλά επιχειρησιακοί αγώνες, καθώς οι χειριστές – πενταθλητές είναι σε άριστη φυσική κατάσταση και μπορούν να καλύπτουν αμιγώς επιχειρησιακές απαιτήσεις, όπως για παράδειγμα για να μπορούν ασφαλώς να διαφύγουν και να επιστρέψουν στην χώρα σε περίπτωση εγκατάλειψης του αεροσκάφους τους σε εχθρική χώρα. Όπως καταλαβαίνετε ένας χειριστής πρέπει να είναι ετοιμοπόλεμος για να χειρίζεται ένα μαχητικό που στοιχίζει 60 εκατομμύρια δολάρια, μαζί με τα πυρομαχικά. Ο χειριστής υπόκειται σε μεγάλες κοπώσεις. Σωματικές, ψυχικές και ψυχολογικές, όταν ένας οργανισμός κινείται σε αυτές τις αλλαγές επιταχύνσεων και όλων των άλλων συνθηκών έχει μεγάλες βιοχημικές καταπονήσεις. Εμείς είχαμε ένα κίνητρο ν΄ αντιπροσωπεύσουμε την Ελλάδα στο εξωτερικό και να φέρουμε τα καλύτερα αποτελέσματα.” Ο Μίλτος Ήτουνας έζησε μια ζωή στον…αέρα. Μόλις αποστρατεύτηκε από την Πολεμική Αεροπορία το 1970, μετέπειτα συνέχισε ως κυβερνήτης στην Ολυμπιακή Αεροπορία έως το 1993. Εργάστηκε ακόμα και σε ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες, όπως η CRETAN, η VENUS, την SOUTH EAST EUROPEAN AIRLINES. Η πτητική του εμπειρία ήταν συνεχής επί 47 ολόκληρα χρόνια, από 18 ετών έως τα 65 του. Συνολικά έχει στο ενεργητικό του 19.500 ώρες πτήσης, εκ των οποίων οι 3.500 στην Πολεμική Αεροπορία, ως πιλότος μαχητικών αεροσκαφών. Τα τελευταία χρόνια διαμένει μόνιμα, μαζί τον 18χρονο γιό του στην Ιρλανδία, σε μια πόλη που βρίσκεται μεταξύ Δουβλίνου και Κόρκ…
“ΟΤΑΝ ΤΕΡΜΑΤΙΖΑ ΣΤΗ ΔΙΑΦΥΓΗ ΗΜΟΥΝ 2-3 ΚΙΛΑ ΕΛΑΦΡΥΤΕΡΟΣ!”
Σειρά έχει τώρα ο Υποπτέραρχος ε.α Δημήτρης Μπέλιας. Ας δούμε τι θυμάται όμως από την περίοδο που ήταν αεροπενταθλητής; “Εγώ ήμουν αθλητής από νεαρή ηλικία. Το αεροπορικό πένταθλο μου έδωσε την ευκαιρία να γίνω καλύτερος πιλότος διότι τα αγωνίσματα του σου δίνουν τη δυνατότητα και την εξοικοίωση να ανταπεξέρχεσαι σε όλες τις δύσκολες περιπτώσεις. Θυμάμαι μια άτυχη στιγμή της καριέρας μου που αναγκάστηκα να εγκαταλείψω το αεροσκάφος μου, έπεσα στη θάλασσα και κολυμπούσα επί δύο ώρες έως ότου έρθουν να με σώσουν. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι ήμουν πολύ καλά γυμνασμένος στην κολύμβηση και είχα κάνει εξάσκηση. Όλοι μας είχαμε αθλητικό ιστορικό το οποίο βοηθούσε στην επιλογή μας. Οι προπονήσεις μας διαρκούσαν όλη την ημέρα και μέχρι αργά το βράδυ. Πολύ πρωί κάναμε κολύμβηση. Μετά ακολουθούσε το Σκοπευτήριο της Καισαριανής για εξάσκηση στην σκοποβολή. Μετά πηγαίναμε στην Ελευσίνα για πτητική εκπαίδευση με αεροσκάφη Τ-33. Το απόγευμα είχα εξάσκηση στην ξιφασκία στην Αθηναϊκή Λέσχη. Μέρα παρά μέρα αντί για κολύμβηση ή σκοποβολή είχαμε προπονήσεις στο μπάσκετ και στη διαφυγή, τρέχοντας 15 χιλιόμετρα και περνώντας τεχνητά εμπόδια. Αξίζει να σημειωθεί πως η εξάσκηση μας διαρκούσε τους τέσσερις τελευταίους μήνες προ των αγώνων, ενώ όλο τον υπόλοιπο χρόνο εκτελούσαμε κανονικά τα καθήκοντά μας στις πολεμικές μοίρες, όπως όλοι οι υπόλοιποι αξιωματικοί.” Όπως και ο Γιώργος Παπαδάκης, έτσι και ο Δημήτρης Μπέλιας θεωρεί πως το πιο δύσκολο αγώνισμα του αεροπορικού πεντάθλου ήταν το τελευταίο, η διαφυγή. ” Έπρεπε να κάνεις μια απόσταση 400 μέτρων με τεχνητά εμπόδια, ήταν τρομερά δύσκολα και στη συνέχεια είχες έναν χάρτη και έπρεπε να κάνεις μια διαδρομή 15 χιλιομέτρων για να βρείς διάφορους στόχους σαν να επρόκειτο να διαφύγεις από κάποιο εχθρικό έδαφος όταν σε είχαν καταρρίψει. Ήταν πραγματικά μια πολύ δύσκολη και επώδυνη δοκιμασία. Θυμάμαι όταν τερμάτιζα ήμουν δύο με τρία κιλά ελαφρύτερος! Στην σκοποβολή επίσης μια χρονιά είχαμε καταλάβει τις τρείς πρώτες θέσεις. Ήταν πρώτος Κατζιλιεράκης, δεύτερος Παπαδάκης και τρίτος εγώ. Θυμάμαι πολύ καλά το ΑIR RALLY του 1964 στην Ελευσίνα, όπου η ελληνική ομάδα ήρθε πρώτη καταρρίπτοντας όλα τα προηγούμενα ρεκόρ. Πετάξαμε με έναν πολύ καλό αρχηγό, τον Γιώργο Παπαδάκη, ο οποίος τα κατάφερε παρά πολύ καλά και βγήκαμε πρώτοι. Μόλις το μάθαμε δεν υπήρχε μεγαλύτερη συγκίνηση και ικανοποίηση να κερδίσουμε τόσα πολλά κράτη.” Ο Δημήτρης Μπέλιας μετά την Π.Α ασχολήθηκε με επιχειρήσεις και τεχνικά έργα. Έφτασε έως τη Νιγηρία, μάλιστα την εποχή της “Πράσινης Επανάστασης”, για την κατασκευή σωληνώσεων για τη μεταφορά και αποθήκευση νερού. Ήταν ο Έλληνας, ο οποίος μετέφερε το νερό από το λιμάνι μέσα στη ζούγκλα! Τα τελευταία χρόνια έχει παρατήσει τις επιχειρήσεις και ηρεμεί παίζοντας Τέννις…
“ΤΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ ΠΕΝΤΑΘΛΟ ΜΕ ΒΟΗΘΗΣΕ ΝΑ ΞΕΠΕΡΝΑΩ ΤΑ ΟΡΙΑ ΜΟΥ”
Μια από τις μεγαλύτερες εμπειρίες της ζωής του θεωρεί το αεροπορικό πένταθλο ο Αντιπτέραρχος ε.α Στέλιος Λεδάκης: “Το αεροπορικό πένταθλο με βοήθησε στο να αφυπνιστούν απεριόριστα οι σωματικές, οι πνευματικές και οι ψυχικές μου δυνάμεις, τις οποίες δεν γνώριζα. Με βοήθησε και στο αεροπορική μου καριέρα. Για παράδειγμα κάποτε είχα πάει εκπαιδευτής στα εκπαιδευτικά αεροπλάνα Τ-37. Θυμάμαι είχα έναν Αμερικανό εκπαιδευτή, ο οποίος έπρεπε να με μάθει να κάνω περιδίνηση με αεροσκάφος. Εγώ στην αρχή είχα προβληματιστεί και δεν μπορούσα να το δεχτώ αυτό. Όμως το αεροπορικό πένταθλο με βοήθησε αφάνταστα τουλάχιστον στο να το προσπαθήσω. Τελικά έκανα μαζί με τον εκπαιδευτή για πρώτη φορά στη ζωή μου περιδίνηση με το Τ-37. Η κολύμβηση ήταν για μένα το αγώνισμα που μου έβγαλε την ψυχή. Δεν ήταν μόνο να κολυμπήσει κανείς τα 100 μέτρα αλλά έπρεπε να περάσει κάτω από νερό και δύσκολα εμπόδια, το πρώτο 10 και το δεύτερο 12 μέτρα. Ήταν κάτι που το θυμάμαι ακόμη και αν δεν είχα την αγωνία και το άγχος της Π.Α και της ομάδας μου σίγουρα θα το εγκατέλειπα το πένταθλο. Ώρες ατέλειωτες προπόνησης. Προσπάθειες τρομερές. Λόγω ύψους και ενασχόλησης από νεαρή ηλικία το αγώνισμα που τα κατάφερνα καλύτερα ήταν το μπάσκετ. Με το αεροπορικό πένταθλο οι χειριστές μας θα γίνουν καλύτεροι, αποδοτικότεροι. Θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Η μεγαλύτερη μας επιτυχία ήταν με το ΑIR RALLY. Η επιτυχία αυτή οφειλόταν κυρίως στον αρχηγό του σμήνους, τον φίλο και συμμαθητή μου από το Γυμνάσιο Γιώργο Παπαδάκη…” Ο Στέλιος Λεδάκης ακόμα και μετά την αποστρατεία του δεν σταμάτησε τον αθλητισμό. Γράφτηκε στην Αθηναϊκή Λέσχη και έκανε ξιφασκία, γυμναστική και κολύμβηση. Διετέλεσε μάλιστα την περίοδο 1989-1993 διοικητής στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας. Μετά την ΥΠΑ αποδέχτηκε τιμητική πρόταση από τον αείμνηστο μεγαλοεφοπλιστή Ιωάννη Λάτση, ο οποίος του ζήτησε να τον βοηθήσει σε τέσσερα αεροπλάνα που είχε στην Εκάλη. Όπως μας αποκαλύπτει επί ενάμιση χρόνιο η επαφή και η γνωριμία του με τον Μπάρμπα-Γιάννη, όπως τον αποκαλούσαν, ήταν μεγάλο σχολείο ζωής…