«Φωτιές» έχει ανάψει σε τοπικό επίπεδο η προωθούμενη επένδυση των υβριδικών σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Αγριμεφάλας μεταξύ των Δήμων Καντάνου Σελίνου και του Δήμου Πλατανιά στα Χανιά.
Την προηγούμενη εβδομάδα ομάδα πολιτών από την Πρωτοβουλία κατοίκων Σπίνας, Φλωρίων, Παλαιών Ρουµάτων και Σέµπρωνα – ΑΠΟΠΗΓΑΔΙ στα πλαίσια της διαβούλευσης κατέθεσε κείμενο προς την Περιφέρεια Κρήτης και την αρμόδια Επιτροπή Περιβάλλοντος σχετικά με τον Υβριδικό Σταθμό με το οποίο εκφράζουν την αντίθεσή τους στο έργο επισημαίνοντας ότι στην Κρήτη έχουν ήδη αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά έξι υβριδικά έργα με συνολική ισχύ συσσωρευτών 70,95 MW και δύο (2) Ηλεκτροπαραγωγικοί Σταθμοί Κατανεμόμενης Μονάδας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΑΜΠΗΕ) με συνολική εγκατεστημένη ισχύ συσσωρευτών 186,0 MW χωρίς ποτέ να έχει εκπονηθεί μελέτη για την εγκατάσταση έργων αποθήκευσης στην Κρήτη, ως προς τις τεχνικές παραμέτρους και τις δυνατότητες, και ως προς τις σωρευτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και χωρίς ενημέρωση του κοινού για την εξέλιξη αυτή. Επισημαίνεται επίσης ότι «256,95 MW μονάδων αποθήκευσης αποτελούν δυσανάλογο ποσοστό για την Κρήτη σε σχέση με τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)».
Οι πολίτες εκφράζουν μία σειρά επιχειρήματα ενάντια στη δημιουργία του υβριδικού σταθμού από τον κίνδυνο που αποτελεί για τον πληθυσμό όρνιων που υπάρχει στην περιοχή έως τον αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς και καταλήγουν ότι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο «Υβριδικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 22,5ΜW Αιολικό και 10MW Συσσωρευτές (εγγυημένη), στη θέση «Αγριμοκεφάλα» των Δήμων Καντάνου – Σελίνου και Πλατανιά, Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, Περιφέρειας Κρήτης» θα πρέπει να απορριφθεί.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο:
Καταθέσαμε την προηγούμενη βδομάδα τις επισυναπτόμενες απόψεις στα πλαίσια της Διαβούλευσης για την αδειοδότηση του «Υβριδικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 22,5ΜW Αιολικό και 10MW Συσσωρευτές (εγγυημένη), στη θέση «Αγριμοκεφάλα» των Δήμων Καντάνου – Σελίνου και Πλατανιά, Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, Περιφέρειας Κρήτης».
ΘΕΜΑ: Υποβολή απόψεων για το έργο: «Υβριδικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 22,5ΜW Αιολικό και 10MW Συσσωρευτές (εγγυημένη), στη θέση «Αγριμοκεφάλα» των Δήμων Καντάνου – Σελίνου καιΠλατανιά, Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, Περιφέρειας Κρήτης».
Μετά από πρόσκληση σε Ανοιχτή Διαβούλευση της Περιφέρειας Κρήτης για το έργο του θέματος, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
- Σκοπιμότητα του έργου
Το έργο έχει λάβει Βεβαίωση Παραγωγού Ειδικού Έργου ως Υβριδικός Σταθμός Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ουσιαστικά αποτελείται από δύο υποέργα:
α) Αιολικό Σταθμό συνολικής ισχύος 22,5MW, δηλαδή 5 ανεμογεννήτριες ισχύος 4,5 MW η καθεμία με διάμετρο φτερωτής 128 μ.,
β) Σύστημα Αποθήκευσης Ενέργειας με Συσσωρευτές, δηλαδή 20 containers μονάδων
ηλεκτρικών συσσωρευτών λιθίου φωσφορικού σιδήρου – Μετατροπείς – Μετασχηματιστές –
Ελεγκτές και
γ) Συνοδά έργα, μεταξύ των οποίων διαμόρφωση υφιστάμενου χωματόδρομου 901,5 μ. και νέα οδοποιία5.489,02 μ. (ΜΠΕ, παρ. 6.3.2).
Η εκτιμώμενη ζώνη κατάληψης των έργων είναι 16.618 μ2 για τις πλατείες των ανεμογεννητριών, 9.246 μ2 για το κέντρο ελέγχου &το Σύστημα Αποθήκευσης και 53.658 μ2 για τη νέα διάνοιξη οδοποιίας. (ΜΠΕ, Πίνακας 6.6)
Σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων «Το έργο αποσκοπεί στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της περιοχής με σκοπό την ενίσχυση της ηλεκτροπαραγωγής στο μη διασυνδεδεμένο σύστημα της Κρήτης.» (ΜΠΕ, παρ. 4.2.1). Λαμβάνοντας υπ’ όψη ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα του έργου που είναι 16 μήνες από την έναρξη κατασκευής του (ΜΠΕ, πίνακας 6.7) παρατηρούμε ότι αν και όταν θα λειτουργήσει το έργο, το διασυνδεδεμένο Σύστημα της Κρήτης θα λειτουργεί ήδη, αφού αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2024 σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ. https://www.admie.gr/nea/deltia-typoy/entatika-prohoroyn-ta-hersaia-erga-gia-ti-diasyndesi-kritis-attikis
Ήδη στην Κρήτη έχουν αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά έξι (6) υβριδικά έργα (ΥΣΠΗΕ)με συνολική ισχύ συσσωρευτών 70,95 MW και δύο (2) Ηλεκτροπαραγωγικοί Σταθμοί Κατανεμόμενης Μονάδας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΑΜΠΗΕ) με συνολική εγκατεστημένη ισχύ συσσωρευτών 186,0 MW. Αυτό έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται, χωρίς ποτέ να έχει εκπονηθεί μελέτη για την εγκατάσταση έργων αποθήκευσης στην Κρήτη, ως προς τις τεχνικές παραμέτρους και τις δυνατότητες, και ως προς τις σωρευτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και χωρίς ενημέρωση του κοινού για την εξέλιξη αυτή. Επαναλαμβάνεται δηλαδή το ίδιο πρότυπο εγκατάστασης μονάδων ΑΠΕ, όπου τις θέσεις και τις δυναμικότητες επιλέγει αποκλειστικά η αγορά χωρίς όρια. Και βέβαια 256,95 MW μονάδων αποθήκευσης αποτελούν δυσανάλογο ποσοστό για την Κρήτη σε σχέση με τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Επίσης ένα τέτοιο ποσοστό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «πιλοτική εφαρμογή».
Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναφέρεται αυθαίρετα ότι «Αναμένονται σημαντικές θετικές επιπτώσεις μακροπρόθεσμα από τη συνεργιστική δράση έργων παρόμοιας φύσης τα οποία θα συμβάλλουν στη μείωση της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα (λιγνίτης, πετρέλαιο) με ισχυρά θετικές άμεσες επιπτώσεις στις περιβαλλοντικές παραμέτρους της ποιότητας της ατμόσφαιρας, των υδάτων και του εδάφους και κατ’ επέκταση έμμεσες θετικές στην ανθρώπινη υγεία και τη βιοποικιλότητα.
Στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά: Καθώς το κάθε έργο στην περιοχή θα επιφέρει περιορισμένη μόνο μετατροπή των χαρακτηριστικών στα σημεία των επεμβάσεων τους, οι συνεργιστικές επιπτώσεις των έργων της περιοχής θα αποτελεί ένα ομοιογενές σύνολο χωρίς εξάρσεις. Οι όποιες συνεργιστικές επιπτώσεις στα τοπιολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής δε θα συνιστούν περιβαλλοντική υποβάθμιση.»(ΜΠΕ, παρ. 9.15).
- Ιστορική εξέλιξη του έργου
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων τονίζει ότι «η περιοχή ενδιαφέροντος του προτεινόμενου έργου βρίσκεται εντός περιοχής η οποία έχει λάβει Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (αρ. πρωτ. ΕΥΠΕ 174849/12-09-2014,ΑΔΑ:65ΨΑ0-ΨΡΘ)» (ΜΠΕ, παρ. 4.3 ). Αυτό που δεν αναφέρει είναι ότι για την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ ) έχουν υποβληθεί αιτήσεις ακύρωσής της στο Συμβούλιο της Επικρατείας τόσο από πολλούς από τους υπογράφοντες το παρόν (E 3900/2014), όσο και από το Δήμο Πλατανιά (Ε3992/2014, ΑΔΑ: 9ΩΙΝΩΞ5-91Η). Η υπόθεση έχει συζητηθεί στο δικαστήριο –μετά από πολλές αναβολές- και η απόφαση δεν έχει ακόμα εκδοθεί.
Αναφέρεται επίσης (ΜΠΕ, παρ. 4.3 ) ότι «Η εταιρία “ΥΔΡΟΑΙΟΛΙΚΗ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ A.E.” αιτήθηκε και έλαβε την τροποποίηση και αναδιατύπωση της υπ’ αριθ. 174849/12-09-2014 (ΑΔΑ: 65ΨΑ0-ΨΡΘ) Υ.Α. για την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων του έργου με τίτλο: «Αιολικό-αντλητικό-υδροηλεκτρικό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εγκατεστημένης ισχύος 90,1MW αιολικά και 100MW υδροηλεκτρικό-αντλητικό, στους Νομούς Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου της εταιρείας ΥΔΡΟΑΙΟΛΙΚΗ ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε.», από την οποία επέρχεται η μετατροπή του υποέργου «Αιολικό Πάρκο στη θέση “Πλακάκια”», σε “Υβριδικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, με επαύξηση της ισχύος του σε 59,4MW και εγκατάσταση συσσωρευτών εγγυημένης ισχύος 27,5MW” και η κατάργηση των λοιπών υποέργων που προβλέπονται στην ανωτέρω Απόφαση.» (Υπογραμμ. δική μας). Επομένως, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι «η τροποποίηση και αναδιατύπωση της υπ’ αριθ. 174849/12-09-2014 (ΑΔΑ: 65ΨΑ0-ΨΡΘ) Υ.Α.» ήταν θεμιτή πριν από την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, το γεγονός ότι είχε εγκριθεί το 2014 ένα έργο στην ίδια θέση με το παρόν αλλά με τα τότε δεδομένα, η διατύπωση αυτή δεν προσφέρει κάτι και αποτελεί μια απόπειρα επηρεασμού των υπηρεσιών και φορέων που γνωμοδοτούν, όπως και των πολιτών.
- Χωροθέτηση του έργου
3α. Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων τονίζεται ότι: «Η προτεινόμενη περιοχή ενδιαφέροντος του έργου βρίσκεται εκτός των ορίων των περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών του Νόμου 3937/2011 και συγκεκριμένα εκτός περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης, προστασίας της φύσης, φυσικών πάρκων και ειδικότερα: εθνικών ή περιφερειακών πάρκων, περιοχών προστασίας οικοτόπων και ειδών, ειδικών ζωνών διατήρησης Ε.Ζ.Δ. και ζωνών ειδικής προστασίας Ζ.Ε.Π…. και εκτός σημαντικών περιοχών για τα πουλιά (ΙΒΑ)» (ΜΠΕ, παρ. 2.3). Το γεγονός ότι η περιοχή περιστοιχίζεται από πλήθος τόπων περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και το ότι αποτελεί η ίδια τόπο περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, για τον οποίο υπάρχουν πολλά στοιχεία της σημασίας του -κάποια από τα οποία πρόσφατα-τα οποία θα αναφέρουμε στη συνέχεια, δεν πτοεί τους μελετητές.
3β. Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναφέρεται επίσης ότι «Σύμφωνα με το αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης, η περιοχή ενδιαφέροντος του ΥΣΠΗΕ βρίσκεται εντός Ευρείας ζώνης αναζήτησης για ανάπτυξη δραστηριοτήτων ΑΠΕ.». (ΜΠΕ, παρ. 2.3). Αυτό που δεν αναφέρεται είναι ότι σύμφωνα με το Περιφερειακό Πλαίσιο της Κρήτης, οι περιοχές «Ευρείας ζώνης αναζήτησης για ανάπτυξη δραστηριοτήτων ΑΠΕ» θα ισχύσουν μόνο αν ενσωματωθούν στην αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ. (Αποφ. Έγκρισης αναθεώρησης ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης, άρθρο 22). Και θεωρούμε ότι η περιοχή αυτή δεν θα ενσωματωθεί με βάση την τεκμηρίωση της περιβαλλοντικής σημασίας της που δεν υπήρχε κατά την εκπόνηση της μελέτης του Περιφερειακού Χωροταξικού της Κρήτης.
3γ.Για τους Σταθμούς Ηλεκτροχημικής Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (συσσωρευτές) δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη σε κανένα εργαλείο χωροταξικού σχεδιασμού (Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης, Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ), με συνέπεια να μην μπορεί να χωροθετηθεί ένα τέτοιο έργο.
3δ.Στον έλεγχο συμβατότητας με θεσμοθετημένες χωρικές και πολεοδομικές δεσμεύσεις της περιοχής, στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων παρουσιάζονται αποστάσεις του αιολικού σταθμού από οικισμούς που βρίσκονται δυτικά του έργου, παραλείποντας τον οικισμό Νταμουλιανά. Ανατολικά του έργου δεν αναφέρεται κανένας οικισμός, όπως είναι ο οριοθετημένος οικισμός Κεχρές (με την απόφ. Νομάρχη αρ. 3843/27-07-1990) και ο οικισμός Χαμαλεύρι, που βρίσκονται πολύ κοντά στο έργο (ΜΠΕ, παρ. 2.2.1 &Πίνακας 5.1).
4.Κοινωνικό – Οικονομικό Περιβάλλον
Κατά τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Όρων η «σημαντική κοινωνικοοικονομική ωφέλεια» έγκειται
στο ότι «κατά τη λειτουργία του έργου θα απασχολούνται 2 άτομα στον Υβριδικό Σταθμό» και στο ότι «θα περιοριστεί η καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας και ως αποτέλεσμα θα μειωθούν οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου» (ΜΠΕ, παρ. 2.3), η δε «συμβολή του έργου στην περιφερειακή και εθνική οικονομία» στο ότι «Το έργο μπορεί να αποτελέσει μοχλό κοινωνικό-οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, μέσω του ειδικού τέλους με το οποίο επιβαρύνεται ο παραγωγός της ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε…»(ΜΠΕ, παρ. 9.7.4)
- Περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων , παρά το γεγονός ότι συντάχθηκε πολύ πρόσφατα (Μάρτιος 2023) δεν λαμβάνει υπ’ όψη της κρίσιμα περιβαλλοντικά στοιχεία για την περιοχή, που παραθέτουμε στη συνέχεια. Αρκείται στην αυθαίρετη διαβεβαίωση ότι: «…θα επέλθει μία μικρή τοπική μεταβολή στη βλάστηση, όχι όμως και στη χλωριδική σύνθεση του οικοσυστήματος.
Επίσης δεν αναμένονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην πανίδα της περιοχήςκαι την ποικιλομορφία της ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων κατασκευής του έργου εάν και εφόσον ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Δεν αναμένεται μείωση του αριθμού οποιωνδήποτε μοναδικών, σπανίων ή υπό εξαφάνιση ειδών ζώων, ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων της.» (ΜΠΕ, παρ. 2.3). Διαβεβαιώνει επίσης ότι: «Στη περιοχή επέμβασης δεν αναμένεται να επηρεαστεί κάποιος τύπος οικοτόπου προτεραιότητας του παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43» (ΜΠΕ, παρ. 10.3.2).
Κι όλα αυτά ενώ δεν έχει γίνει έρευνα καταγραφής της πραγματικής κατάστασης της περιοχής και των ειδών που υπάρχουν.
5α. Σε σχέση με τα πτηνά
Από το 2010, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είχε ζητήσει την εκπόνηση Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης λόγω της υψηλής ορνιθολογικής αξίας της περιοχής, έτσι ώστε να εκτιμηθεί δεόντως η οικολογική της αξία αλλά και η ενδεχόμενη υποβάθμιση των γειτονικών περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο NATURA 2000. Στο αρ. πρωτ. 10/117/21-4-2010 έγγραφό της αναφέρει ότι ο ορεινός όγκος του Αποπηγαδιού από την ισοϋψή των 600 μ. και πάνω, αποτελεί σημαντικό χώρο τροφοληψίας για είδη πτηνών προτεραιότητας που προστατεύονται από την Οδηγία 2009/147/ΕΚ «περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών» όπως ο Γυπαετός (Gypaetus barbatus), το Όρνιο (Gyps fulvus), ο Χρυσαετός (Aquilachrysaetos) και ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) και άλλα μικρότερα πτηνά, που φωλιάζουν στον ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων.
Το 2012 η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρεια Κρήτης είχε γνωμοδοτήσει αρνητικά με την με αριθμ. 58/2012 γνωμοδότησή της,για το υποέργο στη θέση «Σπίνα» του έργου «Αιολικό –αντλητικό-υδροηλεκτρικό σύστημα παραγωγής ενέργειας εγκατεστημένης ισχύος 90,1 MW αιολικά και 100 MW υδροηλεκτρικό – αντλητικό» της ίδιας εταιρείας «ΥΔΡΟΑΙΟΛΙΚΗ ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε.», θεωρώντας απαραίτητο να προηγηθεί Ορνιθολογική Μελέτη. Αυτό το ζητούσε σε εφαρμογή της «Μελέτης Χωροθέτησης για τη Βιώσιμη Εγκατάσταση Αιολικών στην Κρήτη» που εκπονήθηκε με την από 21-09-2010 Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Αποκεντρωμένης Διοίκηση Κρήτης, του Πολυτεχνείου Κρήτης και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κρήτης και είχε ως αντικείμενο την αποσαφήνιση της καταλληλότητας ή μη χώρων για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στην Κρήτη. Στη μελέτη αυτή αναφέρεται (σελ. 89) ότι στις αρχές Αυγούστου 2011 ένα νεαρό άτομο χρυσαετού (aquila chrysaetos) σκοτώθηκε μετά από πρόσκρουση στις γραμμές μεταφοράς ενέργειας του αιολικού σταθμού που λειτουργεί σε άμεση γειτνίαση με τον σχεδιαζόμενο. Για το λόγο αυτό ο ορεινός όγκος του Αποπηγαδιού είχε οριοθετηθεί από τη μελέτη ως περιοχή αποκλεισμού εγκατάστασης αιολικών σταθμών, στους χάρτες αξιολόγησης και των δύο σεναρίων που εξετάστηκαν.
Το 2021 εγκρίθηκε το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα πτωματοφάγα είδη ορνιθοπανίδας Γυπαετό (Gypaetus barbatus), Όρνιο (Gyps fulvus) και Μαυρόγυπα (Aegypius monachus) στην Ελλάδα» (Υ.Α. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68086/2149, ΦΕΚ 3663 Β 09-08-2021) που εκπονήθηκε από το πρόγραμμα LIFE-IP 4 NATURA (LIFE16 IPE/GR/000002).
Σκοπός του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα τρία αυτά είδη γυπών είναι η συμβολή στην επίτευξη της αύξησης της έκτασης εξάπλωσης των ειδών αυτών σε επίπεδα τουλάχιστον της περιόδου 1990 – 2000, ενώ ως προς το πληθυσμιακό μέγεθος να επιτευχθεί αύξηση της τάξης του 10 έως 20%, σύμφωνα με τους σχετικούς πίνακες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Στόχος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης είναι η λήψη μέτρων για την επίτευξη της διατήρησης και επαύξησης τόσο του πληθυσμιακού μεγέθους όσο και της γεωγραφικής εξάπλωσης των γυπών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Στη σχετική μελέτη αναφέρεται ότι «…Το είδος που αποδεδειγμένα υποφέρει περισσότερο από την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας είναι το αγελαίο Όρνιο… σε έναν ΑΣΠΗΕ στο όρος Αποπηγάδι, με μόνο 3 ανεμογεννήτριες, βρέθηκαν την περίοδο 2011-2016 τρία διαμελισμένα Όρνια και 1 νεκρός Χρυσαετός κάτω από καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος.Επίσης, το 71% των επικρατειών Γυπαετού και το 65% των αποικιών του Όρνιου θα επηρεαστούν αρνητικά εφόσον οι θέσεις αναπαραγωγής τους βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 3 km από σχεδιαζόμενους ΑΣΠΗΕ (Xirouchakis 2019).».
Τον Ιανουάριο του 2023, παρουσιάστηκε ο Χάρτης ευαισθησίας των κρίσιμων περιοχών του Όρνιου στην Ελλάδα, εργασία που εκπονήθηκε στο πλαίσιο τουίδιου έργου LIFE-IP 4 NATURA (LIFE16 IPE/GR/000002) – Προσδιορισμός κρίσιμων ενδιαιτημάτων(χαρτογράφηση ευαισθησίας) του Όρνιου στην Ελλάδα – Καθορισμός διαχειριστικών κατευθύνσεων. Παραδοτέο Δράσης C.1
Πρόκειται για τη χαρτογράφηση ευαισθησίας των ενδιαιτημάτων του Όρνιου στην Ελλάδα, που αποτελεί το είδος γύπα με την ευρύτερη κατανομή στη χώρα και χάρη στην αλληλεπικάλυψη αυτής με τις κατανομές του Γυπαετού και του Μαυρόγυπα, παίζει σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο «ομπρέλας» και για τα δύο αυτά είδη. Η έκθεση έχει ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω της υψηλής αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων της, η οποία έγκειται, μεν, στη χρήση δεδομένων από την επιτόπια παρακολούθηση πληθυσμών Όρνιων (τόσο στο πλαίσιο του έργου LIFE IP 4 NATURA, όσο και μέσω πρόσφατων βιβλιογραφικών πηγών), αλλά κυρίως στη χρήση σημαντικού όγκου δεδομένων τηλεμετρίας, από μεγάλο αριθμό (59) δορυφορικών πομπών τοποθετημένων σε Όρνια. Στον χάρτη ευαισθησίας διακρίνονται τέσσερις ζώνες: Πολύ Υψηλή/Κρίσιμη, Υψηλή,Μεσαία, και Χαμηλή. Η περιοχή του έργου και πολύ ευρύτερη περιοχή κατατάσσεται στη Πολύ Υψηλή/Κρίσιμη ζώνη. Ειδικότερα για την ανάπτυξη αιολικών σταθμών εντός των κρίσιμων ενδιαιτημάτων του Όρνιου, η χαρτογράφηση ευαισθησίας αναδεικνύει με αριθμητικά δεδομένα το μέγεθος του προβλήματος για τους γύπες: αρχικά, επιβεβαιώθηκε πως περισσότερο από το 95% των καταγραμμένων περιστατικών θανάτωσης Όρνιων από πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες έχουν σημειωθεί στις ζώνες Κρίσιμης και Υψηλής ευαισθησίας (επισημαίνεται, ασφαλώς, στην έκθεση πως ο συνολικός αριθμός αυτός αποτελεί πολύ σημαντική υποκαταγραφή του πραγματικού αριθμού προσκρούσεων). Ταυτόχρονα, σε αυτές τις δύο ζώνες ήδη λειτουργούν ή έχουν πάρει άδεια εγκατάστασης 563 ανεμογεννήτριες, ενώ σχεδιάζεται η εγκατάσταση περισσότερων από 1700 νέων ανεμογεννητριών (ΑΣΠΗΕ με βεβαίωση παραγωγού). Εξαιτίας, επομένως, της ήδη πολύ σημαντικής πίεσης που ασκείται στο Όρνιο από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως επισημαίνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, τεκμηριώνεται η ανάγκη αποτροπής εγκατάστασης νέων ανεμογεννητριών στις ζώνες Κρίσιμης και Υψηλής ευαισθησίας, όπου βρίσκεται και ο υβριδικός σταθμός στη θέση «Αγριμοκεφάλα».
Τέλος, σύμφωνα με αδημοσίευτα ακόμα στοιχεία του έργου LIFEBonellieastMed στο φαράγγι των Μεσαυλίων υπάρχει αποικία του Όρνιου και θέση αναπαραγωγής του Χρυσαετού.
5β. Σε σχέση με τη διάνοιξη νέων δρόμων
Στα συνοδά έργα, του υβριδικού σταθμού περιλαμβάνεται νέα οδοποιία5.489,02 μ. (ΜΠΕ, παρ. 6.3.2), με εκτιμώμενη ζώνη κατάληψης 53.658 μ2 (ΜΠΕ, Πίνακας 6.6). Στην Υπουργική Απόφαση«Έγκριση Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα για τα έτη 2014−2029…..» (ΦΕΚ 2383 Β 08-09-2014), όπου στο ΚΕΦ. Β.3.1 (απειλές για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας) αναφέρεται ότι : «η ανεξέλεγκτη και απρογραμμάτιστη διάνοιξη δρόμων σε ορεινές περιοχές διευκολύνει τη λαθροθηρία, τη λαθροϋλοτομία και τις καταπατήσεις, κατακερματίζει τα ενδιαιτήματα ευαίσθητων ειδών, προκαλεί διάβρωση του εδάφους και εμμέσως υποβάθμιση των υδατορευμάτων, δημιουργεί άμεση θνησιμότητα σε θηλαστικά και ερπετά λόγω της κυκλοφορίας των οχημάτων και πολλές φορές ευθύνεται για τη συρρίκνωση πληθυσμών ενδημικών ειδών και ειδών με περιορισμένη εξάπλωση. Επιπλέον, αλλοιώνει το τοπίο και τη «φυσικότητα» μιας περιοχής και διευκολύνει χωροθέτηση και σχετικές δραστηριότητες πρόσθετων τεχνικών έργων (π.χ. εγκατάσταση κεραιών κ.ά.), ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές».
Πως εκτιμάται αυτή η εκτεταμένη απώλεια βιοποικιλότητας;
Για τους λόγους που αναφέρουμε στις παρ. 5α και 5β θεωρούμε ότι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θα έπρεπε να είχε διαβιβαστεί για γνωμοδότηση στον ΟΦΥΠΕΚΑ και στη Δ/νση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ.
5γ. Σε σχέση με το υποέργο αποθήκευσης ενέργειας
Το Σύστημα Αποθήκευσης Ενέργειας με Συσσωρευτές, περιλαμβάνει 20 containers μονάδων
ηλεκτρικών συσσωρευτών λιθίου φωσφορικού σιδήρου – Μετατροπείς – Μετασχηματιστές –
Ελεγκτές, η εκτιμώμενη ζώνη κατάληψης για το Κέντρο Ελέγχου &το Σύστημα Αποθήκευσης είναι 9.246 μ2. (ΜΠΕ, Πίνακας 6.6). Ο υβριδικός σταθμός και βέβαια, το Σύστημα Αποθήκευσης Ενέργειας «χωροθετείται» εξ ολοκλήρου σε δάσος με χαρακτηρισμό στο Δασικό Χάρτη ΔΔ (ΜΠΕ, Εικόνα 2.2) που«αποτελείται από θάμνους, λιβάδια με αραιή ξυλ. βλάστηση και καστανιές» (ΜΠΕ, παρ. 8.6).
Το υποέργο αυτό υποτιμάται και δεν περιγράφεται αναλυτικά στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Χρειάζεται να φτάσει κανείς στην παρ. 9.14 της ΜΠΕ που αφορά στη «Σύνοψη των επιπτώσεων που απορρέουν από την ευπάθεια του έργου σε κινδύνους σοβαρών ατυχημάτων ή καταστροφών – Πυρκαγιά»για να αντιληφθεί ότι «Κατά τη φάση λειτουργίας, κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς θα μπορούσε να προκύψει σε περίπτωση βραχυκυκλώματος των ηλεκτρικών κυκλωμάτων του έργου…Όσον αφορά τους συσσωρευτές, ο πιο σημαντικός κίνδυνος για την τεχνολογία ιόντων λιθίου είναι η θερμική φυγή όπου παρουσιάζεται υπερθέρμανση του συστήματος και ελκύετε συνεχώς θερμότητα κατά τη διάρκεια ενός αυτοτροφοδοτούμενου κύκλου. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει από ένα συσσωρευτή με ορισμένες ελαττωματικές κυψέλες από μηχανικές αστοχίες, προσκρούσεις ή και από υπέρταση. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί σε υψηλές θερμοκρασίες, έκλυση αερίων και πιθανή εκρηκτική διάσπαση της κυψέλης με αποτέλεσμα φωτιά ή/ και φυγή μπορεί να επεκταθεί από τη μία κυψέλη στις γειτονικές της διασπείροντας φωτιά.». Αυτό και μόνο το απόσπασμα από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αρκεί για να αγανακτήσει κανείς από το γεγονός ότι τέτοιου είδους συστήματα εγκαθίστανται σε δάση και δασικές εκτάσεις. Και από το γεγονός ότι καμία εταιρεία δεν μπορεί να εγγυηθεί για την ασφάλεια του συστήματος όταν το πρόβλημα μπορεί να οφείλεται σε κατασκευαστικές αστοχίες.
Παραπέμπουμε σε άρθρο γνωστού ιστότοπου
που σχολιάζει τη δημοσιευμένη μελέτη των Έντμουντ Φόρνταμ, της Energetics Research and Consulting και Γουέιντ Άλισον, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης https://www.researchgate.net/publication/352158070_Safety_of_Grid_Scale_Lithium-ion_Battery_Energy_Storage_Systems
όπου αναφέρονται τα εξής:
«Η ανησυχία τους είναι εύλογη, καθώς οι μπαταρίες ιόντων λιθίου εμπεριέχουν έναν αναμφισβήτητο περιορισμό: μπορούν να υπερθερμανθούν και να αναφλεγούν. Επομένως, ο κίνδυνος αυτός πολλαπλασιάζεται από το γεγονός ότι τα εν λόγω αγροκτήματα (ΣΗΜ: εννοεί σταθμούς) φιλοξενούν χιλιάδες από αυτές τις μπαταρίες και ότι σε περίπτωση ατυχήματος θα μπορούσε να υπάρξει το φαινόμενο του ντόμινο. Οι δύο επιστήμονες επισημαίνουν ότι πρόκειται για ένα συγκεκριμένο τύπο πυρκαγιάς, που δεν χρειάζεται οξυγόνο για να επεκταθεί. Μπορεί να φθάσει σε θερμοκρασία 600° Κελσίου, που είναι αρκετή για να λιώσει το αλουμίνιο. Επιπλέον, για να σβήσεις μια τέτοια πυρκαγιά χρειάζονται ειδικές τεχνικές και μέσα. Αυτού του είδους οι φωτιές που ακόμη και έμπειροι πυροσβέστες δυσκολεύονται να τις κατασβέσουν παρατηρούνται ήδη στην περίπτωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων!
Παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τους δύο επιστήμονες πως ρέπουν προς την καταστροφολογία, εν τούτοις , όπως οι ίδιοι εξηγούν, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τα γύρω χωριά να καταστραφούν από πιθανές εκρήξεις και την έκλυση τοξικών καπνών. Επιπλέον, φαίνεται ότι αυτά τα αγροκτήματα (ΣΗΜ: εννοεί σταθμούς) δεν προστατεύονται από ένα επαρκές θεσμικό πλαίσιο, παρά το γεγονός ότι αποθηκεύουν μεγάλους όγκους ηλεκτροχημικής ενέργειας…».
Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρούμε ότι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο «Υβριδικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 22,5ΜW Αιολικό και 10MW Συσσωρευτές (εγγυημένη), στη θέση «Αγριμοκεφάλα» των Δήμων Καντάνου – Σελίνου και Πλατανιά, Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, Περιφέρειας Κρήτης» θα πρέπει να απορριφθεί.
Από την Πρωτοβουλία κατοίκων Σπίνας, Φλωρίων, Παλαιών Ρουµάτων και Σέµπρωνα –
ΑΠΟΠΗΓΑΔΙ
Οι υπογράφοντες:
- Κουµάκης Γιάννης
- Καρυωτάκης Κωστής
- Μποµπολάκης Γιάννης
- Γεωργιλάκης Γιώργος
- Μιχελάκης Αντώνης
- Καρυωτάκης Ευτύχης
- Καρυωτάκης Μανώλης
- Σολανάκης Ευτύχης του Εμμ.
- Σολανάκης Μανώλης του Ευτυχίου
- Σολανάκης Γιώργος
- Μπομπολάκης Ηλίας
- Γεωργιλάκης Ελευθέριος
- Γεωργιλάκη Σοφία
- Γναφάκης Ναπολέων
- Γναφάκης Κωστής
- Γναφάκης Ευτύχης
- Γναφάκης Γιάννης
- Θεοδωρίδης Σταύρος
- Κουµάκης Γιώργης
- Κουµάκης Ματθαίος του Ιωάννη
- Κουµάκης Ιάκωβος του Γεώργιου
- Καλατζάκης Κωστής
- Κατζάκης Εµµανουήλ του Παναγιώτη
- Κατζάκης Γεώργιος του Παναγιώτη
- Κατζάκης Ευτύχης του Μανώλη
- Λιονάκης Μανώλης του Κων/νου
- Μαρνελάκης Μανώλης του Νικηφόρου
- Μποµπολάκης Νεκτάριος του Ευτύχιου
- 29.Γεωργιλάκη Κωνσταντίνα
- Κουµάκη Αλέκα του Γεώργιου
- 31.Περράκης Γιάννης
- Πετράκης Κωστής του Ιωάννη
- Μπιτζανάκης Γιάννης του Γεωργίου
- Παπαδοπετράκης Ευτύχης
- Ψαράκης Μανώλης
- Σολανάκη Τούλα