Της Μαρίας Μητσοπούλου
Περιπλοκή με απρόβλεπτη εξέλιξη συνιστά η σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο, οι οποίοι κρατούνται προφυλακισμένοι στην Αδριανούπολη. Η τουρκική αντιμετώπιση από την πρώτη στιγμή έδειξε να αναβαθμίζει μια υπόθεση που, συνήθως, αντιμετωπίζεται στο επίπεδο των διοικητών μονάδων, σε πολιτικό – διπλωματικό ζήτημα, προκαλώντας την αμηχανία της Αθήνας η οποία, μια εβδομάδα μετά, δείχνει να έχει συνειδητοποιήσει ότι η κυβέρνηση της γείτονος αξιοποιεί το θέμα πολύπλευρα κι επομένως η γρήγορη έκβαση είναι ένα ενδεχόμενο που δεν μοιάζει πιθανό αυτή τη στιγμή.
Η κυβέρνηση, αν και αρχικά διεμήνυε ότι το θέμα θα λυθεί γρήγορα και οι δύο στρατιωτικοί θα επιστρέψουν στην Ελλάδα, πλέον δείχνει να φοβάται αργή εξέλιξη και κωλυσιεργία εκ μέρους της τουρκικής πλευράς – τουλάχιστον αυτό σηματοδοτεί, μετά τα πρώτα εικοσιτετράωρα αναμονής, το αίτημα Τσίπρα στον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες προκειμένου να μεσολαβήσει και να πιέσει την Άγκυρα στην κατεύθυνση μιας γρήγορης επίλυσης.
Πέρα από την κρισιμότητα που έχει το συμβάν με τους δύο στρατιωτικούς καθ’ εαυτό, το Μαξίμου βλέπει πλέον ότι οι χειρισμοί της Άγκυρας και στο συγκεκριμένο ζήτημα εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο ενεργοποίησης όλων των ελληνοτουρκικών μετώπων. Η εκτίμηση που κάνουν στο Μαξίμου περαιτέρω είναι ότι ο Ερντογάν, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, επιλέγει τη στρατηγική αυτή προκειμένου να καταδείξει ότι είναι ισχυρός στα εξωτερικά μέτωπα σε μια στιγμή που οι χερσαίες επιχειρήσεις στο Αφρίν της Β. Συρίας δεν στέφονται από επιτυχία: το αντίθετο, καταγράφονται σημαντικές απώλειες για την Τουρκία.
Μετά το επεισόδιο στα Ίμια – παρ’ ολίγον «θερμό» – και τη Navtex στην κυπριακή ΑΟΖ, το συμβάν στον Έβρο εντείνει την ανησυχία της κυβέρνησης για την τουρκική προκλητικότητα.
Σε κάθε περίπτωση η κυβερνητική κατεύθυνση είναι αυτή του κατευνασμού της έντασης και της άσκησης παρεμβάσεων και πιέσεων μέσω της διπλωματικής οδού, όχι μόνο σε διμερές αλλά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Ειδικότερα, μετά τη σύσκεψη του κυβερνητικού συμβουλίου την Τρίτη στο Μαξίμου φάνηκε ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να περάσει από τη στάση αναμονής σε ενέργειες διπλωματικής αντίδρασης ακόμη και σε κορυφαίο επίπεδο, όπως ήταν η επικοινωνία με τον γ.γ. του ΟΗΕ.
Από την άλλη, με διαφαινόμενη την πρόθεση της Άγκυρας να επικαλεστεί την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης – υπενθυμίζοντας στην Αθήνα τη στάση της στο θέμα των «8» Τούρκων αξιωματικών που κρατούνται στην Ελλάδα – στους κόλπους της κυβέρνησης γινόταν αντιληπτό ότι, εκ των πραγμάτων, δεν μπορούν να γίνουν και πολλά πράγματα πέραν της αναμονής. Πλέον, αναφορικά με τους δύο στρατιωτικούς η προσοχή επικεντρώνεται στις ενέργειες της τουρκικής δικαιοσύνης.
Έτσι με επίκεντρο τα όσα συζητηθήκαν και αποφασίστηκαν στο κυβερνητικό συμβούλιο η Αθήνα:
1.Έκανε γνωστό ότι δεν θέλει η υπόθεση των δύο στρατιωτικών να εξελιχθεί σε πολιτικό και διπλωματικό θρίλερ. Επομένως και οι όποιες διπλωματικές ενέργειες επιλέγει εντάσσονται πάντα στη λογική κατευνασμού που ακολουθεί η ελληνική πλευρά. Ο Τσίπρας έθεσε σε προτεραιότητα τους προσεκτικούς χειρισμούς – επίσης συνέστησε «υπομονή» – και στο βάθος απεύθυνε ένα «απειλητικό» μήνυμα προς την Τουρκία σύμφωνα με το οποίο αν αξιοποιήσει το ζήτημα των δύο στρατιωτικών σε πολιτικές της σκοπιμότητες τότε «αυτό θα αποβεί εις βάρος της».
2.Επιζητά τη διεθνοποίηση του ζητήματος, κυρίως για να ανεβάσει τα επίπεδα συναγερμού και ενεργοποίησης του διεθνούς παράγοντα (Ε.Ε., ΗΠΑ) ώστε να στρέψει την προσοχή του στην Αθήνα. Οι δηλώσεις αλληλεγγύης προς την Αθήνα και προτροπής για γρήγορες ενέργειες στην Άγκυρα εκ μέρους της Κομισιόν και της Μογκερίνι ικανοποίησαν την κυβέρνηση. Από εκεί και πέρα, με δεδομένη την εμφανή συγκρουσιακή ρητορική και στάση της Άγκυρας απέναντι στη Δύση, η Αθήνα δεν φαίνεται να ποντάρει σε αποτελεσματική παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα, τον οποίο ο Ερντογάν επιδεικτικά αψηφά. Ήταν ενδεικτική η χθεσινή δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ στο πλαίσιο επίσκεψης στα κατεχόμενα: ειρωνεύτηκε την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να ζητήσει ευρωπαϊκή στήριξη, μίλησε για «σοβαρό διπλωματικό θέμα» (πιθανότατα εννοώντας ότι είναι διμερές) και υπονόησε ότι καμία πολιτική παρέμβαση δεν περνάει γιατί είναι θέμα της δικαιοσύνης.
Όσον αφορά το ενδεχόμενο ματαίωσης της Συνόδου Ε.Ε. – Τουρκίας στη Βάρνα της Βουλγαρίας – θεωρείται ένα μέσο πίεσης που επικρέμαται από την ευρωπαϊκή πλευρά – από την Αθήνα αναφέρουν ότι δεν έχει κριθεί καθώς η 26η Μαρτίου είναι πολύ μακριά ακόμη και, έως τότε, υπάρχει πολύς (διπλωματικός) δρόμος.
3.Σε διμερές διπλωματικό επίπεδο επιστρατεύονται ήπια – προς το παρόν – μέσα αντίδρασης, όπως η ρηματική διακοίνωση (διαμαρτυρία που καταγράφει τις θέσεις της ελληνικής πλευράς) την οποία προτίθεται να επιδώσει ο υπουργός Νίκος Κοτζιάς στον Τούρκο πρεσβευτή.
4.Ωστόσο, με ενεργοποιημένο και το μέτωπο Αιγαίο – Κυπριακή ΑΟΖ όπου η ένταση ανεβαίνει ανησυχητικά, υπήρξε και επιχειρησιακή απάντηση, η οποία όμως δικαιολογήθηκε από το ΥΠΕΘΑ ως «συνήθης» δραστηριότητα και δεν αξιοποιήθηκε καθόλου πολιτικά.
Δεδομένης της Navtex που εξέδωσε η Τουρκία για τη χθεσινή μέρα και στην οποία το Καστελόριζο εμφανίζεται ως τουρκικό, η ελληνική Πολεμική Αεροπορία εξέδωσε NOTAM για αεροναυτική άσκηση σε συγκεκριμένες ημερομηνίες από τα μέσα Μαρτίου ως τα τέλη Απριλίου, δεσμεύοντας περιοχές στο Ανατολικό Αιγαίο από τη Σαμοθράκη ως το Καστελόριζο. Η τουρκική στρατιωτική ηγεσία απάντησε εκ νέου με Navtex καταμεσής του Αιγαίου (μεταξύ Εύβοιας, Σκύρου και Ψαρών) επίσης ως τα τέλη Απριλίου, για άσκηση με πραγματικά πυρά.
Στο μεταξύ η προσοχή στρέφεται και στην Κύπρο καθώς προς την περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ πλέει ερευνητικό σκάφος της Exxon Mobil ενώ, όπως έγινε γνωστό, παράλληλα κάνουν την εμφάνισή τους στη Μεσόγειο και πλοία του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, προκειμένου να διασφαλίσουν τις έρευνες για υρδογονάνθρακες όπως συνάγεται. Η τουρκική απάντηση μέσω Γιλντιρίμ ήταν χθες ότι «προκλητικές ενέργειες θα αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη απάντηση».
Η έντονη ανησυχία και κινητικότητα των ημερών αποτυπώθηκε και στη συνάντηση που είχαν χθες ο υπερδραστήριος Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Ευάγγελο Αποστολάκη στο γραφείο του δεύτερου. Σύμφωνα με το αθηναϊκό πρακτορείο (ΑΠΕ – ΜΠΕ) «στη συνάντηση συζητήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, η συνεχιζόμενη κράτηση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στις φυλακές της Αδριανούπολης και το πλαίσιο της διμερούς συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ».