Στην παραλία της Τρυπητής, στην Γαύδο, εκεί που τελειώνουν οι βράχοι υπάρχει μια μεγάλη καρέκλα όπου μπορείς να κάτσεις και να απολαύσεις το πέλαγος από το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Μια καρέκλα που συμβολίζει πολλά περισσότερα από ένα απλό αντικείμενο ξεκούρασης. Αυτή είναι η ιστορία της καρέκλας της Γαύδου.
Η ξακουστή παραλία της Τρυπητής
Η παραλία της Τρυπητής βρίσκεται εφτά χιλιόμετρα νότια του λιμανιού της Καραβέ και θεωρείται η νοτιότερη παραλία της Ευρώπης με μοναδική θέα στο Λυβικό πέλαγος όπου στα ανατολικά της είναι γεμάτη από άμμο ενώ στα δυτικά της έχει μεγάλες πέτρες και βότσαλα. Στην Τρυπητή μπορείτε να φτάσετε με σκάφος ή με τα πόδια από μονοπάτι που ξεκινάει από τον Κόρφο. Η απόσταση είναι περίπου τρία χιλιόμετρα και η διαδρομή περνάει μέσα από πευκόφυτες εκτάσεις. Η παραλία δημιουργήθηκε στην έξοδο ενός ξεροποτάμου και σήμερα δίπλα στην παραλία υπάρχει μια αλατσολίμνη όπου το χειμώνα φιλοξενεί πολλά πτηνά που μεταναστεύουν από την Ευρώπη στην Αφρική. Σ’ αυτήν την παραλία βρίσκεται και η περίφημη καρέκλα της Γαύδου η οποία χτίστηκε από Ρώσσους.
Τι πήγαν να κάνουν στην Γαύδο;
Αμέσως μετά τον εφιάλτη της ραδιενέργειας του Τσέρνομπιλ, κατέφθασαν στην Γαύδο έξι Ρώσσοι επιστήμονες οι οποίοι πήγαν για να μείνουν. Ένας απ’ αυτούς μάλιστα ήταν χτυπημένος με ραδιενέργεια και είχε πάρει αποζημίωση από το Σοβιετικό καθεστώς. Οι γιατροί στην Ρωσία τους είχαν συστήσει τη Γαύδο ως ένα παρθένο μέρος με καθαρή ατμόσφαιρα και περιβάλλον. Ό,τι δηλαδή χρειάζονταν οι Ρώσοι οι οποίοι έμεναν στο νησί και ασχολήθηκαν με κάθε είδους δουλειές. Το μόνο που τους ένοιαζε ήταν να ζουν σε ένα καθαρό περιβάλλον.
Όπως είχε πει το 2015 και ο μόνιμος κάτοικος της Γαύδου, Νίκος Λουγιάκης, στο kritikaepikaira.gr:
Πάνε περίπου 17-18 χρόνια από τότε, που ήρθαν ξαφνικά στο νησί έξι Ρώσοι. Όλοι ξαφνιαστήκαμε τότε. Τί να γυρεύουν εδώ πέρα οι Ρώσοι; Γιατί αυτοί οι Ρώσοι δεν ήρθαν σαν τουρίστες. Ήρθαν για να μείνουν, να παραμείνουν στη Γαύδο. Και παρέμειναν… Αργότερα μάθαμε, ότι βασικός λόγος ήταν το Τσέρνομπιλ και ο εφιάλτης της ραδιενέργειας. Φαίνεται, ότι αυτό το γεγονός τους προβλημάτισε κι ήθελαν να αλλάξουν τρόπο ζωής, μακριά από τις σύγχρονες τεχνολογίες και τους κινδύνους της. Θεώρησαν, ότι η Γαύδος γι΄ αυτούς είναι η ιδανική περιοχή, μακριά από κόσμο, κοντά στη φύση. Κι είναι αλήθεια, ότι εδώ βρήκαν την ησυχία τους, αλλά και την υγειά τους, που την απειλούσαν τα διάφορα Τσέρνομπίλ. Είναι καλοί και χρήσιμοι άνθρωποι για την Γαύδο.
Η καρέκλα της Γαύδου
Στο νησί τελικά απέμειναν τέσσερις Ρώσοι οι οποίοι είχαν μια ιδέα! Πήραν μια τεράστια καρέκλα και την τοποθέτησαν στο βράχο της Τρυπητής, θέλοντας να δείξουν μ’ αυτόν τον τρόπο ότι η πραγματική ζωή είναι μέσα στην καθαρή φύση. Η καρέκλα είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα βράχο ύψους 2,50 μέτρων και πάνω σε μια πυξίδα με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στην πλάτη της καρέκλας μπορεί κανείς να διαβάσει τις οδηγίες «Smile, Relax», εννοώντας ότι μόνο έτσι θα μπορέσει κανείς να βρει την γαλήνη και την ηρεμία που αναζητά.
Δείτε το σπάνιο ντοκουμέντο που ανέρτησε ο Αλέξανδρος Αξαρλής στη σελίδα “Χανιά – Παλιές φωτογραφίες” από την κατασκευή της καρέκλας το 2000:
Η δημιουργία του Πυθαγόρειου Ινστιτούτου Φιλοσοφικών Ερευνών για την Αθανασία του Ανθρώπου
Από ρεπορτάζ του Θεοδόση Μίχου για το popaganda.gr λαμβάνουμε παραπάνω πληροφορίες και για την ιστορία των Ρώσων που δημιούργησαν την καρέκλα τους όσο και για τους σκοπούς τους.
Αναφέρει το ρεπορτάζ:
Δεν έχουν περάσει 10, αλλά 17 χρόνια από τότε που επτά Σοβιετικοί επιστήμονες («φυσικοί ήμασταν, στέλναμε δορυφόρους στο διάστημα, ερευνούσαμε το άτομο, τέτοια πράγματα»), ο επικεφαλής, τότε, των οποίων είχε επιζήσει από το Τσερνόμπιλ, αν και η ραδιενέργεια είχε πλημμυρίσει το σώμα του, όπως και τους περισσότερους από όσους εργάστηκαν στα συντρίμια του εργοστασίου για να καθαρίσουν την περιοχή. Οι συγκεκριμένοι επτά αποφάσισαν να αφήσουν πίσω τους μία διαλυμένη πατρίδα που συμπαρέσυρε σε διάλυση και ολόκληρη την κοσμοθεωρία τους, που μέχρι τότε είχε την επιστήμη στο βάθρο της απόλυτης, αν όχι της μόνης, δύναμης που μπορεί να στείλει τον άνθρωπο δυο βήματα πιο πέρα, και μετά άλλα δύο, και μετά άλλα δύο. Στη Γαύδο έφτασαν, γιατί όπως λένε σήμερα, αυτή η θεώρηση των πραγμάτων δεν τους ήταν πια αρκετή. Σήμερα τους φαίνεται ακόμη πιο «λίγη» από τότε. «Η επιστήμη είναι περισσότερο θρησκεία και από τις θρησκείες. Και που μας έχει πάει αυτό; Υπάρχουν τόσα λάθη της επιστήμης που ο κόσμος τα πιστεύει ως σωστά».
Δεν άργησαν να αναπτύξουν δεσμούς με την τοπική κοινωνία, γιατί αν και τα σενάρια για το τι κρύβεται πίσω από το «κοινόβιο» των Ρώσων υφαίνονταν το ένα μετά το άλλο (φημολογείται, μάλιστα, ότι έχει ασχοληθεί μαζί τους μέχρι και η ΕΥΠ και ότι κάποια στιγμή έπεσε στο τραπέζι η ιδέα της απέλασής τους, γιατί δεν είχαν, ούτε έχουν, χαρτιά), οι ίδιοι οι Ρώσοι φρόντιζαν από την πρώτη στιγμή να προσφέρουν εργασία είτε αφιλοκερδώς είτε σε επίπεδο ανταλλακτικής οικονομίας – δούλευαν σε χωράφια, βοηθούσαν τους κατοίκους να μεταφέρουν τα πράγματα που έφερνε το πλοιάριο στο νησί, έχτιζαν σπίτια, πέτρα πάνω στην πέτρα. Όπως ακριβώς έχτισαν και το δικό τους σπίτι σε μία τοποθεσία με θέα που σε αφήνει άλαλο, σε ένα οικόπεδο που τους παραχώρησε ο παπάς. Όπως έχτισαν και κάτω από τη γη ένα χώρο («ένα πυρηνικό καταφύγιο, ίδιο με το σπίτι τους, με κρεβάτια και προμήθειες», όπως μου είπε κάποιος στο νησί…), μέσα στο οποίο μπαίνουν από μία τρύπα που αν δεν ξέρεις που να την ψάξεις, αποκλείεται ποτέ να τη βρεις, και να κάθονται στον μεγάλο, πεντάγωνο πάγκο, να συναθροίζονται, να φιλοσοφούν. Με όρους «δυτικής οικονομίας», που τόσο αποστρέφονται, αυτός ο υπόγειος χώρος είναι μάλλον το HQ του Πυθαγόρειου Ινστιτούτου Φιλοσοφικών Ερευνών για την Αθανασία του Ανθρώπου.
Μεταξύ άλλων, στο μανιφέστο του ινστιτούτου λένε πράγματα σαν κι αυτό: «Ο μοναδικός και αποκλειστικός προορισμός και εσωτερική επιθυμία του ανθρώπου είναι η επίτευξη της αθανασίας. Ο τρόπος να επιτευχθεί μια τέτοια κατάσταση είναι αμιγώς ανθρωπιστικός, και σε καμία περίπτωση, δια μέσου κοινωνικών και φυσικών επιστημών. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί πριν αγγίξουμε το κρίσιμο σημείο εξάντλησης των πόρων της Γης. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτό το επίπεδο ήθους και ηθικής στο οποίο οι αρχαίοι Έλληνες συνεισέφεραν, μπορεί να εφαρμοστεί πριν προσεγγίσουμε αυτό το κρίσιμο σημείο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η στιγμή πλησιάζει όλο και περισσότερο. Για παράδειγμα, παρουσιάστηκε η δυνατότητα μια μικρή ομάδα ειδικών να μπορεί να κατασκευάσει μια βόμβα που θα καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη. Στις μέρες μας, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη Γη σαν ένα σύνολο και είναι ικανός να φανταστεί όλες τις συνιστώσες του σε ισορροπία. Εμείς, όπως οι θεοί και οι άνθρωποι στην Αρχαία Έλλάδα, στοχεύουμε στη δημιουργία μιας σταθερής κατάστασης του κόσμου. Επιθυμούμε να εντοπίσουμε και να διευλευκάνουμε τα πραγματικά εμπόδια και να αντιμετωπίσουμε τις διάφορες ενστάσεις απέναντι στο εγχείρημά μας, ειδικά εκείνες που είναι παράλογα έντονες και μεροληπτικές και οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα εγωιστικά συμφέροντα μερικών ομάδων. Όλες οι επιμέρους ενστάσεις έχουν την εξής ιδιαιτερότητα· είναι απαγορευμένο να συζητάμε για ή να αναφερόμαστε σε αυτές».
Από κοντά, πριν καν συστηθούμε, όταν τους έκανα την πιο απλή ερώτηση απ’ όλες, πως γίνεται δηλαδή άνθρωποι της επιστήμης και της λογικής να μιλούν για αθανασία του ανθρώπου, μου τα είπαν κάπως πιο απλά, ακριβώς γιατί δε μπορούσαν να μεταφέρουν στον προφορικό τους λόγο τα παραπάνω άπταιστα ελληνικά.
«Με συγχωρείς αλλά ο άνθρωπος είναι λέρα. Δεν του φτάνει τίποτα, θέλει μόνο να αρπάζει, να έχει όλο και περισσότερα. Είναι μόνος του και κυνηγάει. Η δική μας απασχόληση, λοιπόν, είναι να ψάχνουμε να βρούμε ένα δρόμο προς κάτι άλλο. Είναι τεράστιο θέμα. Η φιλοσοφία γεννήθηκε στη χώρα που τώρα ονομάζεται Ελλάδα. Δεν ξέρω αν προσβάλλουμε με αυτά που λέμε, αλλά Έλληνας με ταυτότητα και Έλληνας στην ουσία, δε συμπίπτουν. Ο Πυθαγόρας, όμως, που ήταν Έλληνας, ήταν ο πιο σπουδαίος φιλόσοφος. Εμείς, λοιπόν, ερευνώντας όλο αυτό λέμε ότι η Ελλάδα είναι πατρίδα της φιλοσοφίας. Και ήρθαμε εδώ θέλοντας να σμίξουμε με τους κληρονόμους αυτής της σκέψης».
Ήταν ένα σχέδιο εξαρχής δύσκολο, γιατί ήταν ακριβώς αυτές οι αναζητήσεις που τους κρατούσαν σε απόσταση από τους υπόλοιπους, ακόμη και από αυτούς με τους οποίους είχαν (και έχουν ακόμη) πιο στενές συναναστροφές. Όχι γιατί οι υπόλοιποι, «οι κληρονόμοι αυτής της σκέψης», όπως λένε, δε φιλοσοφούν, αλλά γιατί το κάνουν με ένα πιο λαϊκό, πρωτόλειο τρόπο (και αυτό δεν το λέω για κακό), σε ένα επίπεδο που δεν έχει χώρο για αμφισβήτηση των θείων ούτε για όσους πιστεύουν, ούτε για όσους λένε ότι δεν πιστεύουν μόνο και μόνο γιατί ρίχνουν κάθε μέρα χριστοπαναγίες, σε ένα επίπεδο που σχεδόν κανείς δεν έχει όρεξη να ασχοληθεί με θεωρίες όπως ότι δεν ισχύει ο νόμος του Νεύτωνα («Τόσοι αιώνες πέρασαν και μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί πραγματική απόδειξη ότι ο νόμος του Νεύτωνα ισχύει. Όλα τα πειράματα είναι φτιαγμένα έτσι για να καταλήγουν σε απόδειξη. Κι εσύ στο σχολείο μαθαίνεις ότι λειτουργεί, το θυμάσαι και το πιστεύεις για μια ζωή. Σαν τη θρησκεία») ή ότι οι Αμερικανοί δεν πάτησαν ποτέ τους στο φεγγάρι («Όλοι οι επιστήμονες, από τους πιο χαζούς μέχρι τους πιο ανώτερους, ξέρουν ότι οι Αμερικανοί δεν ήταν στο φεγγάρι. Όμως δισεκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν ότι πήγαν και περπάτησαν εκεί. Αφού λοιπόν πήγαν το 1960, τώρα που είναι 2014 γιατί δεν έχουν ξαναπάει;»), να κάνει δηλαδή τέτοια άλματα λογικής (που, αν με ρωτάς, καταλήγουν στο κενό), τέτοιες ακραίες υπερβάσεις χωρίς εμφανές έρεισμα στην πραγματικότητά τους, γιατί είναι σαν να έχουν κλείσει με το κεφάλαιο «ακραίες υπερβάσεις», άπαξ και πήραν την απόφαση να ζήσουν εδώ. Έκαναν την υπέρβασή τους και τώρα μπορεί να τους είναι αρκετή απλά μία βόλτα ανάμεσα στους κέδρους, μακριά από την τηλεόραση.
Η μικρή κουζίνα του σπιτιού τους.
Αν δεν υπήρχαν μερικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τίποτα δε θα μαρτυρούσε ότι εδώ ζουν άνθρωποι που έχουν σχέση με την τεχνολογία.
Ήταν ένα σχέδιο που τελικά απέτυχε, όταν αποφάσισαν να χτίσουν ένα ναό του Απόλλωνα, όχι γιατί δηλώνουν δωδεκαθεϊστές (δεν πιστεύουν σε κανέναν θεό και σε όλους μαζί, αν κρίνω από όσα μου είπαν και από όσα λένε στις διαλέξεις τους που αναρτούν online) αλλά με σκοπό να τον χρησιμοποιήσουν ως ένα ακόμη μέσο για την ανάδειξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως πηγή του Ευρωπαϊκού, όπως ανέφεραν το 2011 και στην ανοιχτή επιστολή τους προς τον δήμαρχο, για να εισπράξουν μία άρνηση τόσο από εκείνον όσο και από την εκκλησία, που μου φαίνεται λίγο δύσκολο να τους φάνηκε τόσο απρόσμενη όσο μου την περιγράφουν σήμερα, σχεδόν τρία χρόνια μετά, με την πικρία κάποιων που δε θέλουν να δώσουν πια μεγάλη αξία σε αυτούς που τους πίκραναν.
«Αντιδράσανε με βλαμμένο τρόπο. Είχε γίνει χαμός, μας έλεγαν “πως τολμάτε, είναι χριστιανικός ο χώρος” και τέτοια. Πως μεγαλώνει ένα παραμύθι στον κόσμο, ε; Ένας ακούει κάτι από δω, το λέει σε άλλον, μετά το ακούει άλλος και ξαφνικά, γίναμε οι “απόστρατοι του Τσερνόμπυλ που φτιάχνουν ναό του Απόλλωνα”. Αυτή είναι πια η ιστορία για εμάς».
«Δε θα τον χτίσετε ποτέ δηλαδή;» λέω και στους δύο ενώ με τα μάτια μου τους δείχνω τη μακέτα του ναού που τόση ώρα βλέπω στο πιο ψηλό ράφι της ξύλινης βιβλιοθήκης τους και σκέφτομαι ότι αν κατασκεύασαν μία καρέκλα στην Τρυπητή τόσο μεγάλη θέλοντας, φαντάζομαι, να κάνουν ένα δικό τους, σχεδόν εικαστικό σχόλιο πάνω στην ιδέα της ανθρώπινης ύπαρξης, πως θα διαχειρίζονταν τις διαστάσεις ενός ολόκληρου ναού. «Τώρα, πάει. Νάτος ο ναός!» μου λένε και τα βλέμματά μας συναντιώνται στους μικροσκοπικούς κίονες.
Κανείς δεν ξέρει πόσοι από τους επτά πρώτους Ρώσους, πόσοι πέρα από τον Αλεξέι Γιούζγκιν και τον Αλέξανδρο Γιούντιν, παραμένουν σήμερα στη Γαύδο. Κάποιοι έφυγαν και ξαναγύρισαν, κάποιοι άλλοι έφυγαν οριστικά μετά το «Ναός-gate» με προορισμό τη Βενεζουέλα. Η καθημερινότητα όσων έχουν απομείνει, πάντως, συνεχίζεται περίπου όπως ξεκίνησε, έστω και αν οι σχέσεις τους με τους ντόπιους δε θα επιστρέψουν ποτέ στα «προ-Απόλλωνα» φιλικά επίπεδα, έστω και αν αυτοί που τους αναζητούν περισσότερο είναι κάποιοι από τους σκηνίτες της Γαύδου, σαν τον Βασίλη που έφυγε από το Λονδίνο και μένει σε μια καβάτζα στο Λαβρακά γιατί «στη Γαύδο υπάρχει πολύς χώρος για σκέψη, για να ισορροπήσεις», που ήταν μέσα στο σπίτι τους πριν φτάσω εγώ και τους ακούει με προσοχή, ακόμη και όταν τον κρίνουν.
«Έρχονται παιδιά με λεφτά, με πτυχία, είναι τυπικά δείγματα σύγχρονου ανθρώπου. Και τι κάνουν εδώ; Αλήθεια τίποτα. Μένουν σε σκηνές στις παραλίες. Και σ’ ένα χρόνο τους πιάνει αρρώστια ή βλακεία και τους τραβάνε πίσω στο σπίτι οι γονείς. Είναι λυπηρό. Λένε ότι θέλουν να έρθουν πιο κοντά στη φύση. Τι θα πει αυτό; Είναι ο άνθρωπος μακριά από τη φύση; Στο σάλιο μου δεν έχει φύση; Στα μαλλιά μου; Στα κύτταρα; Εμείς οι ίδιοι είμαστε φύση. Πως λοιπόν να πάω πιο κοντά;»
«Επιτέλους, συμφωνούμε σε κάτι», τους λέω, γιατί τόσες ώρες δεν τους έχω πει ότι αυτά που μου λένε μού ακούγονται κουζουλά, όπως θα έλεγαν και στην Κρήτη. Ίσως γιατί εγώ δεν είμαι φιλόσοφος και δεν ξεκίνησα από την άλλη άκρη του κόσμου για να πάω στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης, να χτίζω εκεί σπίτια, να αφαλατώνω θαλασσινό νερό και μετά να το ζεσταίνω με αυτοσχέδιους ηλιακούς συλλέκτες, να κατασκευάζω μηχανήματα που χρησιμοποιούν ως καύσιμο την τσικουδιά για να κάνουν ηλεκτροκόλληση («Το δείξαμε εδώ στους ανθρώπους. Ένα μηχάνημα που μετατρέπει την τσικουδιά σε πλάσμα. Που να σου εξηγώ τώρα, θέλω πέντε ώρες τουλάχιστον»), να ξεκινήσω την κατασκευή ενός ναού του Απόλλωνα και όταν οι κάτοικοι μου απαγορεύσουν να το κάνω, να τη σταματήσω εκεί που την είχα ξεκινήσει, για να την ξεκινήσω κάπου αλλού και τελικά να χτίσω τον ναό μέσα στο δάσος, κάτι που αρκετοί κάτοικοι το έχουν μάθει αλλά ελάχιστοι έχουν πάει να τον δουν με τα μάτια τους και οι διηγήσεις τους στους υπόλοιπους που δεν τον έχουν δει, δεν είναι ακριβώς ότι δεν τους πείθουν, αλλά ότι οι υπόλοιποι αποφασίζουν να μην πεισθούν (ακόμη κι αν έχουν δει έστω από μακριά μία περίεργη στέγη να προεξέχει πάνω από τους κέδρους και τα πεύκα) γιατί ίσως να μη θέλουν να συνειδητοποιήσουν ότι οι Ρώσοι τους αγνόησαν τελικά, και έκαναν αυτό που ήθελαν – απλώς δεν το διατυμπανίζουν.
Εγώ, λοιπόν, που δεν είμαι φιλόσοφος, προσπαθώ απλώς να πιστεύω ότι ο κόσμος που ζούμε σήμερα, ακόμη κι αν δεν είναι ο καλύτερος που θα μπορούσε να υπάρξει μέχρι σήμερα, είναι καλύτερος από αυτόν που υπήρχε χθες. Για να μπορώ, έτσι, να πιστεύω ότι ο κόσμος που θα έρθει αύριο θα είναι καλύτερος από τον σημερινό. Γιατί για μένα αυτό είναι το νόημα.
«Κάνεις λάθος, δεν υπάρχει νόημα», μου λένε. Και τότε τι κάνουμε όλοι εδώ; Όχι στο νοτιότερο σημείο της Ελλάδας. Όχι στο νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Τι κάνουμε όλοι εδώ γενικώς.