Της Νεφέλης Ευαγγέλου
Υπάρχει μια ελιά, σε μία θέση γωνιακή, που περιστοιχίζεται από κυκλικό πεζούλι. Δεν θα σχολιάσω, αν η επιλογή για καλλωπισμό αυτού του δέντρου, είναι η κατάλληλη- όμως υπάρχει.
Δίπλα σ’ αυτή τη γωνιά, μόνιμα, είναι, τοποθετημένος ο τετράγωνος κλασικός κάδος σκουπιδιών. Παρέκει, υπάρχει και υπόνομος. Συχνά-πυκνά, γίνονται έργα εκεί γύρω – αυτό είναι για καλό – αλλά θέλω να περιγράψω με ακρίβεια το περιβάλλον της ελιάς.
Έχει γίνει ένας μικρός σταθμός, για όσους είναι άστεγοι, περιπλανώμενοι ή αποζητούν δείγματα φιλανθρωπίας. Οι πιο πολλοί από αυτούς είναι μετανάστες που δεν στάθηκαν τυχεροί. Δεν κατάφεραν να έχουν κάποιο μεροκάματο, έστω κάπου – κάπου.
Είναι φοβερό να βλέπεις νέους ανθρώπους που αναζήτησαν – μακρυά από τη χώρα τους – την τύχη τους και τελικά ξέμειναν εδώ, χωρίς να μπορούν, για οποιοδήποτε λόγο, να επιστρέψουν εκεί.
Πρώτη φορά, είδα κοπέλα που κοιμόταν στην πεζούλα της ελιάς το μεσημέρι της πέμπτης Ιουνίου. Οι εργάτες έσκαβαν δίπλα της, αλλά αυτή είχε τα μάτια κλειστά και έμοιαζε να κοιμάται. Είδα το πλαστικό ποτηράκι στο προσκέφαλο σιμά. Ήταν μια πλαστική τσάντα με ελάχιστα πράγματα- εκεί, ακούμπησε το κεφάλι της.
Άνοιξε τα μάτια της, όταν έριξα ένα κέρμα στο ποτήρι. « Πάρε κάτι να φας, » είπα. Έκανα στροφή και μπήκα στο μαγαζί της γειτονιάς. Ψώνισα λίγα πράγματα – τα χρήματα μου είναι λιγοστά- μα, η κοπέλα ήταν λεπτή σαν μίσχος, ταλαιπωρημένη και ολόχλωμη. Όταν επέστρεψα στην ελιά, δεν τη βρήκα. Ένας εργάτης, που τον ρώτησα για το κορίτσι, απάντησε : “Νά τη, έρχεται.” Είδα όμως και κάτι δίπλα στην πλαστική τσάντα της.
Μία μικρή χαρτοσακούλα περιείχε κάτι – το αγόρασε κάποιος περαστικός ή εκείνη – δεν γνωρίζω. Της παρέδωσα τα φαγώσιμα που κρατούσα και άκουσα , τη φωνή της σβησμένη, ξεψυχισμένη. Φαινόταν πως δεν ήταν από τους πιο τυχερούς που κατάφερναν να εξασφαλίζουν τον “επιούσιον” , με κάποια δουλίτσα. Η φωνή της γλυκειά, η παρουσία εξευγενισμένη και έδειχνε να έχει τρόπους. Αυτό ήταν που λέμε “καλή συμπεριφορά”. Την υποχρέωσα να φάει μπροστά μου κάτι. Πεινούσε πολύ. Έλεγε συνέχεια “πονώ” και έδειχνε τα νεφρά, τη μέση της.
Ανέφερε ότι έμενε στην αγορά. Είχε έρθει από Ουγγαρία…
Ένας άνθρωπος πολύ νέος, ένα κορίτσι χωρίς προστασία, χωρίς στέγη, χωρίς ελπίδα να βρει κάποια δουλειά. Πόσο μπορεί να αντέξει την πείνα, τη “συγκατοίκηση” με άλλους που είναι ή δεν είναι σαν εκείνη. Τον ύπνο πάνω στην πεζούλα της ελιάς και τα τσιμέντα της αγοράς. Ποιός να της τείνει το χέρι για βοήθεια. Με ποιό αντάλλαγμα, με ποιούς όρους.
Στα είκοσι λεπτά που συζητούσαμε, έλεγε πως πονά και ακουμπούσε το χέρι στην καρδιά, λέγοντας «ευχαριστώ» συνέχεια. Πέρασαν άνθρωποι αρκετοί και κάποιοι γνωστοί μου. Επιτάχυναν το βήμα τους στο σημείο που βρισκόμασταν εμείς και προσπερνούσαν , θαρρείς και θα ζητούσαμε κάτι από αυτούς.
Γνωρίζω πως υπάρχουν ομάδες, σύλλογοι, άτομα που σκέπτονται, ενδιαφέρονται και βοηθούν φτωχούς. Έστω περιστασιακά. Επικαλούμαστε – και έτσι είναι- πόσο δύσκολοι είναι οι καιροί, εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως, διαχωρίζουμε ανθρώπους, ομάδες , φυλές, θρησκεύματα. Δύσκολα, ίσως, θα εμπιστευτούμε ξένους, όμως, τους χρησιμοποιούμε όπου δεν υπάρχει άλλη λύση. Τους «χρησιμοποιούμε» όσο μας παίρνει, όχι όλοι, Βέβαια.
Σαν αυτό το κορίτσι, πόσα άλλα διάσπαρτα, εδώ κι’ εκεί, κυκλοφορούν χωρίς μοίρα στον ήλιο… Ό,τι και αν τους συμβεί, κανείς δεν θα ανησυχήσει, κανείς δεν θα λυπηθεί. Το άστρο της γέννησης τους ήταν, χλωμό, ασθενικό όπως εκείνες. Έμελλε να στερηθούν τη χαρά στη ζωή και τον οίκτο. Αμέτρητα κορίτσια, αγόρια, σε όλο τον πλανήτη υποφέρουν, πεινούν, πληγώνονται, σκοτώνονται αλλά ποιός τα παίρνει στα σοβαρά; Επιβραβεύουν κάποιους “επιφανείς” της δόξας της εφήμερης και του χρήματος, αν περιθάλψουν κάποιον απ’ αυτούς ή ταΐσουν κάποιους από τους ίδιους. Όμως, σχεδόν πάντα, είναι εκείνοι οι κύριοι υπαίτιοι γι’ αυτήν την κατάσταση τους. Παγκόσμια…
Η ανθρώπινη μοίρα, στις βασικές “δομές” της, είναι κοινή. Αρχή και τέλος με ενδιάμεσες καταστάσεις, όπως σε όλα τα ζωντανά που έχουν ορμητήριο τη γη. Ακόμη και εκείνα που πετούν, ταξιδεύουν για να επιβιώσουν, στοχεύουν στην κατοίκηση- ανάλογα με το είδος σε κάποιο σημείο αυτής της γης.
Για να επιβιώσουν, οι άνθρωποι, μετακινούνται. Φεύγουν, απομακρύνονται από τα πυρά του πολέμου, έστω για λιγόχρονη, με αμφίβολη χροιά ελευθερία, ελπίζοντας σε κάτι πιο ανθρώπινο.
Η ελπίδα τους στοιβάζει , κατά σωρούς, στα φουσκωτά σκάφη που βουλιάζει μαζί τους, τελευταία. Όπως γίνεται πάντα.
Έχουν δικαίωμα , αφού βρέθηκαν σ’ αυτό τον κόσμο, να υπερασπιστούν την διεκδίκηση- όχι προνομίων- της ελάχιστης ευκαιρίας για τη συντήρηση τους, τουλάχιστον… Οι γνήσιοι αγωνιστές δεν επιβραβεύονται. Ίσως , κάποιες, ελάχιστες, φορές από σύμπτωση, μόνο. Αξιοποιείται η ελάχιστη χειρονομία ” ελεημοσύνης” και κάθε αξιολόγησης, προσφοράς – για να είμαστε δίκαιοι – ανθρώπων που
οργώνουν τις θάλασσες με τις πλωτές ιδιοκτησίες τους, εκείνων που διαχειρίζονται τις τύχες, με τη δύναμη και το δικαίωμα που παραχωρεί το χρήμα με οποιοδήποτε χρώμα . Αυτοί εξυμνούνται, επευφημούνται και αναγνωρίζονται ως ευεργέτες. Γνωρίζουν όλοι μα, κανείς δεν ομολογεί – από φόβο-πως έγιναν κοσμοκράτορες.
Αναρωτιέμαι… το χρήμα λατρεύει όσους το προσκυνούν; Απαξιώνει εκείνους που το μοιράζουν; Δεν ξέρω. Πάντως, το σίγουρο είναι πως ανήκει σε όσους ξεζουμίσουν, εκμεταλλεύονται και τιμωρούν τους ειρηνικούς, έντιμους, ανιδιοτελείς – ως ένα βαθμό- δημιουργικούς εκπροσώπους τού: ” Ουκ εν τῶ πολλῶ το ευ”. Δηλαδή, το καλό, το κάθε καλό δεν υπάρχει, δεν βρίσκεται στα πολλά είτε είναι λέξεις, πλούτη, λάμψη ή προβολή, υμνολόγια και επίσημες αναγνωρίσεις.