Προβληματίζουν τα πρόσφατα περιστατικά βίας σε σχολικούς χώρους. Θα πρέπει όμως να ιδωθούν μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της έλλειψης οράματος και του αδιεξόδου στο οποίο οδηγεί τη νεολαία και τη χώρα συνολικά η πολιτική της κυβέρνησης και της τρόικας με τα αλλεπάλληλα μνημόνια, τις απολύσεις, το ξεπούλημα του δημόσιου και φυσικού πλούτου της χώρας.
Εκτός όμως από αυτό το γενικό πλαίσιο, υπάρχουν και συγκεκριμένα ειδικά πλαίσια που επιτείνουν και καλλιεργούν τη βία.
Σχολικός χώρος και βία
Το τσιμέντο και η έλλειψη χώρων πρασίνου έχει αποδειχτεί και με έρευνες ότι επιτείνουν τη βία και αυξάνουν την επιθετικότητα στο σχολικό χώρο. Το πράσινο και τα δέντρα μαζί με το χώμα στην αυλή θα βοηθούσαν σίγουρα θα έκαναν πιο ελκυστικό το σχολικό χώρο και θα ηρεμούσαν αρκετά τα πνεύματα.
Τα πνεύματα όμως εντείνονται συχνά στα σχολεία ακριβώς λόγω της στενότητας του χώρου, λόγω του στριμώγματος πολλών μαθητών σε μικροσκοπικές αίθουσες και ανεπαρκείς έως ανύπαρκτες αυλές. Σε μια μικρή αυλή όπου στοιβάζονται πολλοί μαθητές, μια μπάλα που θα χτυπήσει από λάθος κάποιον, μπορεί να είναι η αιτία σύρραξης.
Δεν τηρούνται ούτε καν οι επίσημες προδιαγραφές του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) που προβλέπουν π.χ. αίθουσες διδασκαλίας τουλάχιστον 47,5 τετραγωνικών μέτρων – στα δε νηπιαγωγεία τουλάχιστον 3 τ.μ ανά νήπιο μέσα στην αίθουσα, ώστε να μπορούν τα παιδιά να τρέξουν. Στις μελέτες είμαστε καλοί, στην εφαρμογή χωλαίνουμε, γι’ αυτό και πολλά σχολεία ξεκινάνε να λειτουργούν χωρίς ποτέ να έχουν παραληφθεί επίσημα από τον εργολάβο!
Όλα αυτά τα προβλήματα που ήδη είχαμε, πολλαπλασιάζονται με τις συγχωνεύσεις σχολείων και τις συμπτύξεις τμημάτων, καθώς οδηγούν σε περισσότερους μαθητές μέσα σε κάθε αίθουσα και περισσότερους μαθητές στην κατά κανόνα μικρή αυλή.
Σχολικό πρόγραμμα και βία
Όμως η βία καλλιεργείται και από το ίδιο το σχολικό πρόγραμμα:
- Μέσα από την έλλειψη επιλογών, την αφθονία υποχρεωτικών μαθημάτων και την απουσία ελεύθερων επιλογών από τους ίδιους τους μαθητές,
- Με την έλλειψη κίνησης και παιχνιδιού (το σημερινό σχολείο καθηλώνει στα θρανία τους μαθητές όλες τις ώρες πλην της Γυμναστικής και των διαλειμμάτων, κάτι εντελώς αφύσικο και ανθυγιεινό που συνδέεται και με τα υψηλά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας σε συνδυασμό με την κακή διατροφή).
- Με την έλλειψη δημιουργικότητας – τα παιδιά λύνουν ατέλειωτες ασκήσεις από το βιβλίο και βοηθήματα και παπαγαλίζουν ακόμη, ενώ το μάθημα μπορεί να είναι αλλιώς, να έχει τη χαρά της ανακάλυψης, την έρευνα, την κίνηση, το παιχνίδι, την έξοδο από το σχολείο με διδακτικές επισκέψεις καθημερινά.
- Με την υποβάθμιση προγραμμάτων και δραστηριοτήτων που έχουν στοιχεία δημιουργικότητας και καλλιέργειας της κριτικής σκέψης όπως η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, η Αγωγή Υγείας, τα Πολιτιστικά Προγράμματα. Φέτος κόπηκαν τα σχετικά κονδύλια από τον προϋπολογισμό, ουδείς ενδιαφέρθηκε να εξασφαλίσει ευρωπαϊκά κονδύλια όπως παλιότερα, έκλεισε το 1/3 των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, καταργήθηκαν τα 2/3 των Υπευθύνων τέτοιων δράσεων σε όλη τη χώρα, ετοιμάζεται με νέο νομοσχέδιο η κατάργηση κι άλλων υποστηρικτικών δομών όπως τα Κέντρα Διάγνωσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες κ.ο.κ.
- Με την υποβάθμιση της Αισθητικής Αγωγής, της Μουσικής, της Φυσικής Αγωγής στο περιθώριο του προγράμματος. Ενδεικτική της κυρίαρχης νοοτροπίας είναι και η υποβάθμιση του Μουσικού Σχολείου Χανίων που παραμένει σε ενοικιαζόμενο χώρο χωρίς τις απαιτούμενες αίθουσες, αντί να είναι στο Κέντρο των Χανίων, καμάρι της πόλης για να καλλιεργεί τις τέχνες, την παράδοση και τη δημιουργική έκφραση των παιδιών
Έλλειψη οράματος
Όλα τα παραπάνω και ο τρόπος που αντιμετωπίζονται και τοπικά δείχνει την έλλειψη οράματος μιας κοινωνίας, μια έλλειψη οράματος που μεταφέρεται και στους μαθητές στους οποίους η σημερινή κοινωνία υπόσχεται ανεργία ή εργασία με συνθήκες και δικαιώματα Κίνας, ζωή σε τσιμεντουπόλεις, πυρηνικούς εφιάλτες και μεταλλαγμένα τρόφιμα.
Αισθάνονται έτσι οι νέοι και ολοένα και περισσότεροι πολίτες ότι «δε χωράνε πουθενά» (όπως έλεγαν στο τραγούδι τους οι «Τρύπες»), σε μια χώρα που τους σπρώχνει να μεταναστεύσουν στη Γερμανία ή την Αυστραλία. Και κάπου εκεί εμφανίζεται και η βία ως αντίδραση απελπισμένων, κάποιων που θεωρούν ότι δεν τους ακούει και δεν τους υπολογίζει κανείς.
Γι’ αυτό κι η λύση είναι να υπάρξει ξανά όραμα για μια κοινωνία αλληλεγγύης που θα χωράει όλα τα μέλη της, μια κοινωνία που δεν θα αποκλείει, αλλά θα επιδιώκει τη συμμετοχή των πολιτών και των νέων. Κι ο καλύτερος τρόπος να το δείξουμε ως κοινωνία είναι να δώσουμε δουλειά και διέξοδο στο ένα εκατομμύριο των ανέργων, να στηρίξουμε τη δημόσια δωρεάν Παιδεία με τη συμμετοχή των ίδιων των εκπαιδευόμενων Ηκαλλιέργεια της σκέψης και του διαλόγου μπορούν να σταματήσουν τη βία, όπως έλεγε κι ο μεγάλος βιολόγος Κόνραντ Λόρεντζ.
Ν’ αλλάξουμε λοιπόν το σχολείο, το σχολικό χώρο και το πρόγραμμά του, ν’ αλλάξουμε την κοινωνία με τη συμμετοχή των ίδιων των νέων, δίνοντας ελπίδα και διέξοδο για το μέλλον.
Φώτης Ποντικάκης
Πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ν. Χανίων