Του Γιώργου Σαχίνη
Ο Γερμανός πρόεδρος και πάλαι ποτέ ηγέτης του SPD, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη εν πρώτοις στις 29 Οκτωβρίου, για να δει τον χώρο όπου θα χτισθεί το Μουσείο του Ολοκαυτώματος.
Κατόπιν θα παρευρεθεί σε μια συζήτηση για τις σχέσεις Ελλάδος-Γερμανίας. Την επομένη, 30 Οκτωβρίου, στην Αθήνα για τα 150 χρόνια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (το οποίο, για να μην ξεχνιόμαστε, είχε κατασχεθεί από την ελληνική κυβέρνηση το 1945 για να επιστραφεί αργότερα στη Γερμανία) και θα κάνει και μια επίσκεψη σε μια προσφυγική δομή, από αυτές που οι Γερμανοί θέλουν να μας στείλουν πίσω κόσμο από την πατρίδα τους.
Στις 31 Οκτωβρίου θα επισκεφτεί τη μαρτυρική Κάνδανο, την οποία κατέστρεψαν, εκθεμελίωσαν, τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής στην Κρήτη τον Ιούνιο του ’41, τότε που σφάγιασαν-εκτέλεσαν 300 κατοίκους.
Ο Γερμανός πρόεδρος θα συνοδεύεται από την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Φαντάζομαι θα καταθέσει στεφάνι στη μαρτυρική Κάνδανο, όχι όπως μερικοί συμπατριώτες του, που ακόμη και σήμερα αποθανατίζονται στην περιοχή που ήταν το “Γερμανικό Πουλί”, θα ζητήσει συγνώμη (το πώς έχει τη σημασία του και αυτό) και θα ανακοινώσει ενδεχομένως και κάποιο “επενδυτικό” πρόγραμμα, μάλλον “λήθης” και όχι μνήμης για την περιοχή…
Αλλά όλα αυτά σε ένα πεδίο, όπου η Γερμανία επί 70 χρόνια αρνείται να καταβάλλει με τόκους και σημερινές αξίες, σύμφωνα με τους πιο συστολικούς υπολογισμούς από τις εκθέσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, από 600 δισ. έως 1 τρισ. ευρώ επανορθώσεων, για τη χώρα που ρήμαξε από άκρο σε άκρο.
Αν ο Γερμανός πρόεδρος θέλει να δημιουργηθούν πράγματι ειλικρινείς και θερμές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, γιατί μεταξύ των λαών δεν τίθεται θέμα, τότε στην επίσκεψή του στην Κάνδανο δεν οφείλει να αναγνωρίσει χωρίς περιστροφές όλες τις οφειλές των γερμανικών χρεών και επανορθώσεων, προς την Ελλάδα, όπως έκανε η Γερμανία προς την Πολωνία πριν από 90 ημέρες;
Αν τυχόν δεν ενθυμείται ο εξοχότατος πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας:
Στις 6 Απριλίου του 1941 η Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα. Η Κατοχή κράτησε μέχρι τον Οκτώβριο του 1944 και είχε τα εξής αποτελέσματα για τη χώρα μας και τον λαό μας:
Με την επίσχεση και την κατάσχεση τροφίμων 300.000 Έλληνες πέθαναν από την πείνα τον χειμώνα του 1941-1942, ενώ ακολούθησαν μέχρι το τέλος της Κατοχής κι άλλοι 300.000 θάνατοι, επίσης από πείνα, ασθένειες, σφαγές κι εκτελέσεις. Ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 13,5%.
Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις κατέστρεψαν 1.770 πόλεις και χωριά με 131 ολοκαυτώματα. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ενδεικτικά και μόνο έξι εμβληματικά ολοκαυτώματα:
– Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων (13 Δεκεμβρίου 1943). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις εκτέλεσαν 1.460 αμάχους (άντρες μεταξύ 12-90 ετών) και κατεδάφισαν την πόλη.
– Το ολοκαύτωμα του Διστόμου (10 Ιουνίου 1944). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις έσφαξαν 117 γυναίκες, 111 άντρες και 53 παιδιά. Μαρτυρία του Σουηδού καθηγητή Sture Linner, που συμμετείχε σε αντιπροσωπία του Ερυθρού Σταυρού και που μπήκε στο Δίστομο στις 14 Ιουνίου, αναφέρει: «Μπήκα σε ένα φλεγόμενο χωριό, άδειο από ζωή, ολοσχερώς κατεστραμμένο… Πτώματα με κομμένα τα γεννητικά τους όργανα και βαλμένα στο στόμα τους. Γυναίκες με κομμένο το στήθος τους και θρυμματισμένα τα γεννητικά τους όργανα…».
– Το ολοκαύτωμα της Βιάννου (14-16 Σεπτεμβρίου 1943). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις σκότωσαν 461 κατοίκους, έκαψαν 10 χωριά και ανατίναξαν 980 σπίτια.
– Το ολοκαύτωμα του Κομμένου (16 Αυγούστου 1943). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις κατέσφαξαν 317 κατοίκους (ανάμεσά τους 97 βρέφη και παιδιά και 119 γυναίκες).
– Το ολοκαύτωμα της Κανδάνου (3 Ιουνίου 1941). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις εκτέλεσαν 300 άντρες και ισοπέδωσαν το χωριό.
– Το ολοκαύτωμα των Ανωγείων (Αύγουστος 1944). Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις ανατίναξαν 940 σπίτια και έσφαξαν 24 ηλικιωμένους κι αναπήρους. Η καταστροφή διήρκεσε 22 μερόνυχτα.
Από τις παραπάνω φρικαλεότητες που αναφέραμε ενδεικτικά από τις εκατοντάδες, προκύπτει η πρώτη γερμανική οφειλή προς την Ελλάδα. Πρόκειται για τις αποζημιώσεις για τα θύματα εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, που επιδικάστηκαν στη Διάσκεψη των Παρισίων του 1946. Η ελληνική Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή υπολόγισε το 2016 ότι το χρέος γι’ αυτές τις αποζημιώσεις ανέρχεται σε 107 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους. Με ένα επιτόκιο 3%, το ποσόν φτάνει σήμερα το 1 τρισ. ευρώ. Στον υπολογισμό έχουν ληφθεί υπόψη τα 115 εκατ. μάρκα που έχει καταβάλει η Γερμανία σε ορισμένες κατηγορίες θυμάτων.
Η δεύτερη γερμανική οφειλή προς την Ελλάδα είναι οι αποζημιώσεις για την καταστροφή των υποδομών της χώρας από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Ειδικότερα, καταστράφηκαν, μεταξύ άλλων, το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τα λιμάνια, η πολιτική αεροπορία, η διώρυγα της Κορίνθου, το 74% των φορτηγών και το 95% των επιβατικών πλοίων. Η Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1946 αποφάσισε επανορθώσεις για την καταστροφή υποδομών στην Ελλάδα ύψους 6,7 δισ. δολαρίων σε τιμές του 1938, ποσό το οποίο ανέρχεται με τους τόκους σε 595 δισ. ευρώ. Η Γερμανία έχει καταβάλει στη χώρα μας μόνο 20 εκατ. δολάρια.
Η τρίτη γερμανική οφειλή είναι η αποπληρωμή των κατοχικών δανείων βάσει συμβατικής διακρατικής συμφωνίας. Το συνολικό ποσόν αποτιμάται, ανάλογα με την τιμαριθμική προσαρμογή, από 100 μέχρι 506 δισ. ευρώ.
Η τέταρτη γερμανική οφειλή είναι η επιστροφή στην Ελλάδα των λεηλατημένων πολιτιστικών αγαθών. Το 1946 παραδόθηκε στη γερμανική κυβέρνηση από την ελληνική κατάλογος με 8.500 αρχαιολογικούς θησαυρούς και 460 πίνακες που εκλάπησαν από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, όταν λεηλάτησαν 87 αρχαιολογικούς χώρους. Τα αντικείμενα αυτά όχι μόνο δεν επιστράφηκαν ποτέ, αλλά, αντιθέτως, εμφανίζονται προκλητικά σε γερμανικά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Πρέπει ανυπερθέτως να επιστραφούν.
Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τη συνεχιζόμενη άρνηση της Γερμανίας να εκπληρώσει το χρέος της προς την Ελλάδα. Επικαλεστήκατε ακόμα και τη Συνθήκη 2+4 περί ένωσης των δύο Γερμανιών (Μόσχα 1990), υποστηρίζοντας ότι η Συνθήκη αυτή έχει διευθετήσει τα ζητήματα των αποζημιώσεων συνολικά. Όμως η Επιστημονική Επιτροπή της Ομοσπονδιακής Βουλής της Γερμανίας, σε έκθεσή της που δημοσιεύτηκε το 2019, παραδέχεται ότι η Ελλάδα ποτέ δεν παραιτήθηκε από τα απαιτήσεις της προς τη Γερμανία. Για τη Συνθήκη 2+4 μάλιστα αναφέρει ότι «οι επανορθώσεις δεν αναφέρονται στο κείμενο της Συνθήκης. Η Ελλάδα, ως τρίτη χώρα που δε συμμετείχε στη διαμόρφωση της Συνθήκης, θα έπρεπε να είχε συμφωνήσει ρητά ως προς τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις που την αφορούσαν».
Πρέπει λοιπόν να καταβάλει η Γερμανία στην Ελλάδα όσα της οφείλει από την περίοδο της Κατοχής και να επιστρέψει τους κλαπέντες πολιτιστικούς θησαυρούς. Διαφορετικά η Γερμανία δε διαθέτει πλέον το ηθικό κύρος να εγείρει ανάλογα θέματα κατά κρατών που ενδεχομένως διαπράττουν παρόμοια εγκλήματα. Η πληρωμή των γερμανικών αποζημιώσεων προς τη χώρα μας θα μπορούσε να καταστεί μέσον διαφύλαξης της ειρήνης, καθώς οι μελλοντικές γενιές θα συνειδητοποιήσουν ότι όποιος παραβιάζει το δίκαιο καλείται να επανορθώνει και να αποζημιώνει για τα δεινά που προκαλεί.