Την ώρα που ο τουρισμός των 5άστερων και του Airbnb έχουν διογκωθεί στο νησί, ο αγροτικός τουρισμός παραμένει στα… σπάργανα – Χωρίς οργάνωση, χρηματοδοτήσεις και καμπάνια στο εξωτερικό για προσέλκυση 12μηνου τουρισμού – Ο άγνωστος κτηνοτροφικός τουρισμός που υπόσχεται… κόσμο όλο τον χρόνο στον Ψηλορείτη
Διοχέτευση κονδυλίων από την Περιφέρεια Κρήτης προς τους πολίτες, περισσότερη οργάνωση και καλύτερη διαφήμιση των προϊόντων της Κρήτης είναι οι τρεις βασικοί άξονες πάνω στους οποίους μπορεί να στηριχθεί ο αγροτουρισμός στο νησί.
Παρά την ύπαρξη καταλυμάτων, ο αγροτουρισμός δεν είναι σωστά οργανωμένος, πράγμα που σημαίνει πως η Κρήτη θα μπορούσε να τον αξιοποιήσει στη βάση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που έχει στον πρωτογενή τομέα παραγωγής. Εκπρόσωποι του πρωτογενούς τομέα της Κρήτης μίλησαν για την αναγκαιότητα να υπάρξει ένα τέτοιο μοντέλο, το οποίο θα προσφέρει χρήμα και αξία στην παραγωγή.
Ο αγροτουρισμός αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή τουρισμού. Συνδυάζει το κυρίαρχο πεδίο οικονομικής δραστηριότητας που αναπτύσσεται στην Κρήτη, που είναι ο τουρισμός, με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής. Άμεσος σκοπός είναι η προσέλκυση τουριστών οι οποίοι θα έρθουν στη χώρα μας και πιο συγκεκριμένα στην Κρήτη με σκοπό να πραγματοποιήσουν ευχάριστες δραστηριότητες για τους ίδιους, γνωρίζοντας ταυτόχρονα τον πολιτισμό, τα ήθη, τα έθιμα και τις συνήθειες του τόπου μας. Οι τουρίστες γνωρίζουν τις εργασιακές δραστηριότητες της Κρήτης, ενώ μαθαίνοντας τον αγροτικό πολιτισμό της εκάστοτε περιοχής γίνονται μετά το πέρας των διακοπών τους οι καλύτεροι πρεσβευτές. Αυτό σημαίνει πως θα διαφημίσουν τη χώρα μας και τον πολιτισμό της στους φίλους και τους συγγενείς τους, ώστε και οι ίδιοι να επισκεφτούν τη χώρα μας στο εγγύς μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτό, το neakriti.gr επικοινώνησε με εκπροσώπους του πρωτογενούς τομέα παραγωγής αλλά και του τουρισμού, οι οποίοι μίλησαν αφενός για τις προοπτικές που έχει ο αγροτουρισμός στην Κρήτη, και αφετέρου για το εάν μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική πηγή τουρισμού που έχει στηριχθεί στο μοντέλο “ήλιος-θάλασσα”.
Ο Κώστας Κουρκουνάκης, αντιπρόεδρος των τουριστικών πρακτόρων Κρήτης, έκανε σαφές πως υπάρχουν προοπτικές στο νησί, στην περιφέρειά μας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποστηριχθεί πως είναι σε τέτοιο βαθμό οργανωμένος όσο στην υπόλοιπη Ελλάδα. Τόσο το οδικό δίκτυο όσο και αντικειμενικές δυσκολίες που σχετίζονται με το γεγονός πως βρισκόμαστε στο νησιωτικό κορμό της Ελλάδας δημιουργούν δυσκολίες. Μάλιστα, απαραίτητη προϋπόθεση, όπως είπε, είναι να υπάρξει ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο, ώστε να έχουμε 12μηνη τουριστική σεζόν.
Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Κουρκουνάκης, «υπάρχει αγροτουρισμός στην Κρήτη, αλλά δεν είναι τόσο καλά οργανωμένος όσο σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Ο αγροτουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που λαμβάνει χώρα κυρίως την περίοδο του χειμώνα. Και δεν έχουμε εύκολη επικοινωνία με την υπόλοιπη Ελλάδα, ώστε να οργανώσουμε ένα σχέδιο αγροτουρισμού την περίοδο του χειμώνα. Επομένως, ό,τι γίνει θα γίνει την περίοδο του θέρους σε τοπικό επίπεδο με τους ντόπιους. Η υπόλοιπη Ελλάδα έχει αναπτύξει τον αγροτουρισμό, καθώς η προσβασιμότητα με τις άλλες βαλκανικές χώρες είναι εύκολη μέσω των αυτοκινήτων. Προοπτικές στην Κρήτη έχει ο αγροτουρισμός, αλλά θα πρέπει να συντρέξουν και αρκετές προϋποθέσεις. Θα πρέπει να υπάρξει 12μηνη τουριστική χρονιά».
Ο πρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Χανίων Μανούσος Σταυριανουδάκης είπε πως ο αγροτουρισμός για να έχει προοπτικές στην Κρήτη θα πρέπει να υπάρξουν και γενναίες πολιτικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα εκπηγάζουν τόσο από αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, όσο και από την Περιφέρεια Κρήτης.
«Ενισχυμένος δεν είναι ο αγροτουρισμός, αλλά μπορεί να γίνει εάν υπήρχε η βούληση από τους αρμόδιους φορείς και την Περιφέρεια Κρήτης. Ο αγροτουρισμός έχει προοπτική στην Κρήτη, όπως κατέδειξαν οι εισηγήσεις πανεπιστημιακών. Είναι μια μορφή ποιοτικού τουρισμού και φανερώνει στους τουρίστες πώς παράγονται τα προϊόντα όχι μόνο στην κτηνοτροφία, αλλά και στη γεωργία. Τα τουριστικά γραφεία ζητούν τον αγροτουρισμό και μπορεί να βοηθήσει την τοπική οικονομία. Σε 5-6 σημεία στα Λευκά Όρη στον νομό Χανίων οι τουρίστες έρχονται μεμονωμένα, αλλά οικονομικά κινείται καλά ο αγροτουρισμός στις περιοχές αυτές. Συμβάλλει στην τοπική οικονομία», υποστήριξε.
Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και ο αγροτοσυνδικαλιστής Στάθης Φραγκιαδάκης, ο οποίος υπογράμμισε πως είναι αποσπασματικές οι πρωτοβουλίες διασύνδεσης οργανωμένου τουρισμού με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, και οι όποιες προσπάθειες που έχουμε στην Κρήτη αφορούν καταλύματα τα οποία είναι μισογεμάτα.
«Ο αγροτουρισμός έχει προοπτικές. Δεν υπάρχει όμως διασύνδεση οργανωμένου τουρισμού με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής. Πώς πραγματοποιείται ο αγροτουρισμός; Τουρίστες από το εξωτερικό βρίσκουν τοποθεσίες όπου θέλουν να μάθουν για το τι παράγει η περιοχή, πότε γίνεται π.χ. η συγκομιδή μπανάνας. Ο πρωτογενής τομέας της Κρήτης όπως είναι δεν έχει προεκτάσεις στον οργανωμένο τουρισμό που μπορεί να διαφημίσει την περιοχή. Δεν έχουμε κάνει τις κατάλληλες κινήσεις. Υπάρχουν καταλύματα στην Κρήτη, αλλά πολλά εξ αυτών είναι μισογεμάτα ή τέλος πάντων δεν έχουν την απαιτούμενη επισκεψιμότητα. Μπορούν να υπάρξουν πολλά περισσότερα καταλύματα. Αυτοί που επένδυσαν πάνω στα καταλύματα στον αγροτουρισμό δεν έβγαλαν τα κέρδη που επιθυμούσαν. Η παρέμβαση όσον αφορά στον αγροτουρισμό πρέπει να γίνει πιο οργανωμένη και στοχευμένη. Πρέπει να παρακινηθεί το σχέδιο “αγροτουρισμός” από την Περιφέρεια Κρήτης. Θα πρέπει να το δουν πιο οργανωμένα, ώστε ο αγροτουρισμός να φέρει έσοδα», είπε.
Μάλιστα, ο κ. Φραγκιαδάκης τόνισε πως οι καζανάρηδες του νομού Ηρακλείου είχαν ενθαρρύνει πρωτοβουλίες και σκέψεις γύρω από την προώθηση καζανεμάτων στην Κρήτη.
«Ένα από τα βασικά σημεία που πρέπει να δώσει έμφαση ο αγροτουρισμός είναι τα καζανέματα. Είχαμε κάνει πρόταση παλαιότερα, όταν ήταν υπουργός Τουρισμού η κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, να υπάρξει επιμήκυνση τουριστικής περιόδου και να συμπεριλάβει στα τουριστικά προγράμματα πολιτικές βελτίωσης του αγροτουρισμού. Εμείς ως καζανάρηδες είχαμε κάνει τις προτάσεις μας, ώστε να αναδειχθούν ως προϊόν της Κρήτης», υποστήριξε.
Πού βρισκόμαστε
Ο αγροτουρισμός, τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσεται και είναι εμφανής, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, Μύρωνα Χιλετζάκη. Όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε, «υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες από ανθρώπους που θέλουν να επενδύσουν στον αγροτουρισμό και απορροφούνται όλα τα κονδύλια. Επίσης, μια νέα μόδα, που είναι η οικοφάρμα, έχει ξεκινήσει αρκετά καλά. Απορροφούνται κονδύλια. Όλα τα καταλύματα που γίνονται στην Κρήτη εντάσσονται στη μορφή του αγροτουρισμού. Ειδικά την περίοδο του χειμώνα, έχουμε πολλά καταλύματα. Ο αγροτουρισμός είναι μια πολύ καλή εναλλακτική για το νησί, και αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο σχετίζεται με τους Έλληνες καταναλωτές στο πακέτο που λέγεται “τουρισμός”. Στην Κρήτη μπορεί κάποιος να συναντήσει το διατροφικό κομμάτι».
Ο κ. Χιλετζάκης, μεταξύ άλλων, έθιξε και τον ρόλο που μπορεί να έχει η Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην ανάδειξη του αγροτουρισμού. Όπως είπε, στόχος της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδίοικησης είναι να δημιουργήσει ένα σωστό οδικό δίκτυο ακόμη και σε δυσπρόσιτους δρόμους. Να ανοίξει τους δρόμους και να διαμορφώσει τις υποδομές εκείνες, ώστε ο τουρίστας να μεταβαίνει εύκολα στην αγροτική περιοχή που θέλει να εγκατασταθεί έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
«Αυτό που μπορεί να κάνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι να φτιάξει προσβάσιμους δρόμους, ώστε να πηγαίνουν οι άνθρωποι στα καταλύματα. Ο αγροτουρισμός πάει αρκετά καλά και απευθύνεται στον τουρίστα εκείνο που είναι “ψαγμένος” και ο οποίος θέλει να κάνει ορειβασία. Έχουμε επισκέψιμα τυροκομεία, φάμπρικες και οινοποιεία. Έχουμε χιλιάδες εκδρομές σε ολόκληρη την Κρήτη, όπου γίνονται περιηγήσεις και οι τουρίστες βλέπουν τη χλωρίδα και την πανίδα. Ο αγροτουρισμός πάει αρκετά καλά. Τον έχουμε αναπτύξει σημαντικά και γι’ αυτό έχουμε πολλές προτάσεις από πηγές κονδυλίων», τόνισε με έμφαση ο κ. Χιλετζάκης.
Μια εντελώς διαφορετική άποψη έχει ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Αστερουσίων, Μανόλης Καρκαβάτσος, ο οποίος εξήγησε στο neakriti.gr πως ο αγροτουρισμός δεν μπορεί να απαντήσει στα μείζονα προβλήματα της παραγωγής, αλλά και στο μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει ο αγρότης ή ο γεωργός σήμερα, που είναι το κόστος παραγωγής.
Όπως είπε, «ο αγροτουρισμός εντάσσεται σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο που λέγεται βιομηχανία του τουρισμού. Ο αγροτουρισμός συνδέεται με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, σε μια απόπειρα να συνδεθεί ο τουρισμός με την τοπική παραγωγή. Είναι ζητήματα που λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη. Αυτό που λείπει από εμάς είναι το πώς θα καλύψουμε το κόστος παραγωγής των προϊόντων. Ο αγροτουρισμός είναι η σύνδεση του παραγωγικού τομέα με καταλύματα και ταβέρνες. Τα καταλύματα ή οι ταβέρνες που εξυπηρετούν τις ανάγκες του αγροτουρισμού στηρίζονται στην ερημοποίηση της υπαίθρου. Νομίζω πως ο αγροτουρισμός δε δίνει τις κατάλληλες απαντήσεις στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του βιοπαλαιστή αγρότη. Ο κτηνοτρόφος που ζει στα όρη ή ο αγρότης που ζει στον κάμπο διαθέτει το σύνολο της ζωής του στην παραγωγή. Με το κόστος της παραγωγής να έχει εκτοξευτεί, δημιουργεί προβλήματα επιβίωσης. Θεωρώ πως ο αγροτουρισμός δεν αγγίζει τους βιοπαλαιστές αγρότες».
Μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Ο βιοπαλαιστής αγρότης βασανίζεται είτε από το κόστος παραγωγής, είτε από τις ασθένειες και τις αποζημιώσεις που δεν έρχονται. Μπαίνει στη βιοπάλη καθημερινά. Η καθημερινότητα είναι δύσκολη».
Υπάρχουν προοπτικές, αλλά…
Ο αγροτουρισμός δεν έχει αντίκτυπο μόνο στη γεωργία, αλλά και στην κτηνοτροφία. Η παραγωγή πρόβειου γάλακτος και η ανάδειξη του ζωικού κεφαλαίου στον τουρισμό μπορεί να συμβάλει στην ανάδειξη μιας νέας μορφής τουρισμού. Στο πλαίσιο αυτό, το neakriti.gr απευθύνθηκε σε εκπροσώπους της κτηνοτροφίας, που επισήμαναν την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός βιώσιμου τουριστικού μοντέλου, με σημείο αναφοράς τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Μάλιστα, σε ημιορεινές ή ορεινές περιοχές, όπως στην περιοχή του Μυλοποτάμου, τέτοιες πρωτοβουλίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα κερδοφόρες.
«Υπάρχουν προοπτικές στον αγροτουρισμό στην περιοχή του Μυλοποτάμου. Είναι ένα είδος ανάπτυξης που το χρειάζεται όχι μόνο ο ορεινός Μυλοπόταμος, αλλά ολόκληρη η Κρήτη. Ο αγροτουρισμός είναι μια μορφή διαφήμισης, όπου μπορούν να προβληθούν τα γνήσια κρητικά προϊόντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσε να αποτελέσει το τυρί, όπως το τυροκομούσαν στα μιτάτα. Επίσης, το ψήσιμο του κρέατος, που λέγεται αντικρυστό. Τα σταφύλια και το κρασί θα μπορούσαν να προβληθούν. Ειδικά εδώ στην Κρήτη μπορούν να προβληθούν όλα τα αγροτικά προϊόντα και με αυτόν τον τρόπο θα αυξηθεί σημαντικά το ΑΕΠ της Κρήτης. Θα συμβάλλει τόσο στην οικονομία της Κρήτης όσο και στην εθνική οικονομία», υποστήριξε ο πρόεδρος του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Μυλοποτάμου.
Ο πρόεδρος της προσωρινής διοίκησης του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Ν. Ηρακλείου Γιώργος Τζουλιαδάκης αναφέρθηκε με δηλώσεις του στο neakriti.gr στην έλλειψη κονδυλίων που υπάρχουν από φορείς. Παρά το γεγονός πως ο αγροτουρισμός ως επιχειρηματική δραστηριότητα είναι κερδοφόρα δραστηριότητα και ελκυστική για τους αγροκτηνοτρόφους της Κρήτης, η έλλειψη κονδυλίων είναι μια σημαντική παράμετρος.
«Παλαιότερα ήταν πιο οργανωμένος ο αγροτουρισμός στην Κρήτη, αλλά και τώρα βρίσκονται στο προσκήνιο προγράμματα αγροτουρισμού, με τις πρωτοβουλίες ωστόσο να είναι περιορισμένες. Τα προγράμματα αυτά δε δίνουν αρκετά χρήματα σε ανθρώπους που θέλουν να επενδύσουν σε αυτή τη μορφή τουρισμού. Σχετικά με το εάν ο αγροτουρισμός έχει προοπτικές, θα πρέπει να δούμε την αντικειμενική πραγματικότητα ως έχει. Ακούγονται και αναφέρονται στα Μέσα Ενημέρωσης πως η Κρήτη θα έχει πολλούς εκατοντάδες τουρίστες με τη δημιουργία του αεροδρομίου Καστελίου. Εάν επαληθευτούν οι ειδήσεις, τότε ο αγροτουρισμός θα είναι μια καλή επένδυση. Υπάρχουν βέβαια ζητήματα που πρέπει να αναλυθούν, όπως ένα σημαντικό κεφάλαιο και το γεγονός ότι πολλά από τα καταλύματα που λειτουργούν ως χώροι φιλοξενίας για τον αγροτουρισμό δε θα ενταχθούν σ’ ένα συνολικό σχέδιο για τον αγροτουρισμό», τόνισε ο Γιώργος Τζουλιαδάκης.