Ανησυχία προκαλεί το σενάριο της αλλαγής στην ισορροπία δυνάμεων στη Συρία, καθώς οι αντάρτες προελαύνουν αήττητοι και με εντυπωσιακή ταχύτητα προς τη Δαμασκό, καταλαμβάνοντας τη μία πόλη μετά την άλλη με κατεύθυνση προς τη Δαμασκό, την ώρα που ο στρατός του Άσαντ υποχωρεί διαρκώς πυροδοτώντας τον προβληματισμό για την ικανότητα αντίδρασής του.
Οι αντάρτες που υποστηρίζει παρασκηνιακά η Άγκυρα βρίσκονται στις παρυφές της Χομς, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης στη Συρία και μόλις 180 χιλιόμετρα από τη Δαμασκό. Η κατάληψή της μόλις πέντε ημέρες μετά το Χαλέπι, αναμένεται να αποδειχθεί καθοριστική για την επιβίωση του καθεστώς Άσαντ.
Μάλιστα, ανώτεροι αξιωματούχοι των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών που μίλησαν στη γνωστή ιστοσελίδα Axios είπαν ότι η κατάρρευση των αμυντικών γραμμών του συριακού στρατού τις τελευταίες 24 ώρες θα μπορούσε να επισπεύσει την κατάρρευσή του και την πτώση της Δαμασκού. Η WSJ σε ανταπόκριση από τη Βηρυτό αναφέρει ότι η ξαφνική επέλαση των αντικαθεστωτικών δημιουργεί μια αληθινή πιθανότητα για την πτώση του Άσαντ.
Οι ραγδαίες εξελίξεις φαίνεται ότι ώθησαν τους τρεις εταίρους της διαδικασίας της Αστάνα, δηλαδή Τουρκία, Ιράν και Ρωσία, να συναντηθούν επειγόντως. Διπλωματικές πηγές στην Τουρκία μεταδίδουν τις τελευταίες ώρες ότι οι ΥΠΕΞ Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν θα συναντηθούν αύριο στην Ντόχα του Κατάρ για το Συριακό.
Παρά τους ολονύκτιους ρωσικούς βομβαρδισμούς στη γέφυρα Ραστάν, προς τη Χομς, δεν ανέκοψαν την πορεία των ανταρτών που συνεχίζουν την προέλασή τους μετά την πανηγυρική κατάληψη της Χάμα. Πυροβολούν στον αέρα, γκρεμίζουν το άγαλμα του Σύρου προέδρου, βάζουν φωτιά στο γιγάντιο πορτρέτο του κρεμασμένο σε δημοτικό κτίριο. «Συνεχίζουμε για τη Δαμασκό», δηλώνουν.
Η Διοίκηση Στρατιωτικών Επιχειρήσεων, ο νεοσύστατος συνασπισμός που εξαπέλυσε την επίθεσή του την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε ότι «έχει τον έλεγχο στις πόλεις Ταλμπισέ και Αλ Ραστάν στη βόρεια ύπαιθρο της Χομς».
Σε δήλωσή του, ο διοικητής της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-ΣαμΧασάν Αμπντούλ Γκάνι προέτρεψε τον συριακό στρατό να αποχωρήσει, καλώντας τους ανώτερους στρατιωτικούς να αυτομολήσουν, σε δήλωση που μεταδόθηκε την Παρασκευή.
«Ερχόμαστε για εσάς, κατευθυνόμαστε προς τη Δαμασκό», λέει ο επικεφαλής της λέει σε βίντεο που κοινοποιήθηκε στο X, απευθυνόμενος στους στρατιώτες του καθεστώτος Άσαντ και τον υπουργό Άμυνας.
Οι Κούρδοι της Συρίας κατέλαβαν την πόλη Ντέιρ Εζόρ
Μια συμμαχία ανταρτών που στηρίζονται από τις ΗΠΑ, με επικεφαλής Κούρδους της Συρίας, κατέλαβε τη μεγαλύτερη πόλη στα ανατολικά της χώρας, το κύριο συνοριακό πέρασμα με το Ιράκ, θέτοντας εκ των πραγμάτων υπό τον έλεγχό της την ανατολική συριακή έρημο, με δύο αιφνιδιαστικές κινήσεις.
Δύο πηγές προσκείμενες στις υπηρεσίες ασφαλείας που εδρεύουν στην ανατολική Συρία ανέφεραν ότι σήμερα το απόγευμα οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) είχαν καταλάβει την πόλη Ντέιρ Εζόρ. Είναι η τρίτη πόλη που χάνει το καθεστώς του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ μέσα σε μία εβδομάδα.
Ο Όμαρ Άμπου Λάιλα, ακτιβιστής της ενημερωτικής πλατφόρμας Deir Ezzor 24, που έχει επαφές στην πόλη, είπε στο πρακτορείο Reuters ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν Ιρακινοί μαχητές αποχώρησαν από την Ντέιρ Εζόρ. Λίγο αργότερα, οι SDF μπήκαν στην πόλη, από την κοντινή μεθοριακή διάβαση Άλμπου Καμάλ, σύμφωνα με δύο πηγές του συριακού στρατού.
Η Ντέιρ Εζόρ έχει αλλάξει πολλές φορές χέρια αφού ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, το 2011. Πρώτα την κατέλαβαν οι αντάρτες και στη συνέχεια, το 2014, το Ισλαμικό Κράτος. Ο συριακός στρατός, με τη στήριξη ιρακινών πολιτοφυλακών, υποστηριζόμενων από την Τεχεράνη, την ανακατέλαβε το 2017 και την κράτησε μέχρι και σήμερα.
Η προέλαση των SDF σημειώθηκε ενώ οι Σύροι αντάρτες με επικεφαλής την ισλαμιστική οργάνωση Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), το πρώην παρακλάδι της Αλ Κάιντα, κινούνταν ταχύτατα προς την πόλη Χομς, αφού κατέλαβαν μέσα σε μία εβδομάδα το Χαλέπι και τη Χάμα.
Ο επικεφαλής των SDF Μαζλούμ Άμπντι είπε νωρίτερα σε δημοσιογράφους, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη Χασάκα, ότι οι δυνάμεις του έχουν «διαύλους επικοινωνίας με τη HTS», ιδίως για να προστατεύσουν τους Κούρδους που ζουν στο Χαλέπι. Σημείωσε ότι οι SDF δεν έχουν συγκρουστεί με την HTS αλλά θα αμυνθούν αν δεχτούν επίθεση. Πρόσθεσε επίσης ότι είναι σε επαφή τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία για να προστατεύσουν τις περιοχές που έχουν υπό τον έλεγχό τους.
Ο Άμπντι, οι δυνάμεις του οποίου έχουν συγκρουστεί με το παρελθόν τόσο με τον συριακό στρατό όσο και με τους υποστηριζόμενους από την Τεχεράνη Ιρακινούς μαχητές, είπε ότι εξεπλάγη όταν είδε τις κυβερνητικές δυνάμεις να καταρρέσουν τόσο γρήγορα, μπροστά στην επίθεση των ανταρτών.
Καταστράφηκε ένα άγαλμα του πρώην προέδρου Χαφέζ αλ Άσαντ
Η σκηνή είναι άκρως συμβολική: ένα άγαλμα του πρώην προέδρου της Συρίας Χαφέζ αλ Άσαντ καταστράφηκε από κατοίκους στην πόλη Χάμα μετά την είσοδο ανταρτών υπό την ηγεσία εξτρεμιστών ισλαμιστών στην πόλη, σύμφωνα με βίντεο που επαληθεύτηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο.
Βίντεο δημοσιεύτηκαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης χθες το βράδυ που δείχνουν το γκρέμισμα του αγάλματος, σε μια εικόνα που φέρνει στο νου την αποκαθήλωση και καταστροφή αγάλματος του πρώην προέδρου του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν στην πλατεία αλ-Φαρντούς, στο κέντρο της Βαγδάτης, στις 9 Απριλίου 2003.
Το άγαλμα του Χουσεΐν γκρεμίστηκε από ένα αμερικανικό τεθωρακισμένο όχημα και όταν έπεσε στο έδαφος εξοργισμένοι Ιρακινοί άρχισαν να το ποδοπατούν και να το σπάνε, μια εικόνα που έμεινε στην ιστορία ως η αρχή της πτώσης του πρώην δικτάτορα.
Στη Χάμα, στην κεντρική Συρία, ένα μεγάλο μηχάνημα γκρέμισε το άγαλμα του Χαφέζ αλ-Άσαντ, του πατέρα του σημερινού προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, υπό τις επευφημίες ενός πλήθους που φώναζε “Αλλάχου Άκμπαρ” (σ.σ. Ο Θεός είναι μεγάλος) και πυροβολισμοί ρίχνονταν στον αέρα σε πανηγυρικό κλίμα.
Μια φωνή ακούγεται ευδιάκριτα να λέει «ευχαριστώ τον Θεό» καθώς το άγαλμα αρχίζει να πέφτει.
Άλλες εικόνες που τραβήχτηκαν σήμερα από δημοσιογράφο του Γαλλικού Πρακτορείου δείχνουν το ξεβιδωμένο κεφάλι του αγάλματος του πρώην προέδρου να τραβιέται από ένα όχημα σε δρόμο της πόλης.
Μια ομάδα νέων γιόρτασε την πτώση της πόλης στα χέρια των ανταρτών φωνάζοντας: «Ελευθερία για πάντα ενάντια στη θέλησή σου, ω Άσαντ», αναφορά στον Σύρο πρόεδρο.
Πολίτες γιόρτασαν επίσης στους δρόμους την είσοδο των ανταρτών στην πόλη, ενώ ένοπλοι μαχητές περνούσαν υπό τις ζητωκραυγές του πλήθους πάνω σε οχήματα, υποσχόμενοι να συνεχίσουν την προέλασή τους φτάνοντας ως την πρωτεύουσα Δαμασκό και να απελευθερώσουν κρατούμενους στις φυλακές του καθεστώτος.
Ανήκοντας στη μειονότητα των Αλαουιτών, έναν κλάδο του σιιτισμού, η οικογένεια Άσαντ διοικεί τη Συρία με σιδηρά πυγμή για περισσότερες από πέντε δεκαετίες.
Ο Μπασάρ διαδέχθηκε τον πατέρα του Χαφέζ το 2000. Το 2011 ο Μπασάρ βρέθηκε μπροστά σε μια λαϊκή εξέγερση, την οποία κατέστειλε σκληρά, με αποτέλεσμα το κίνημα διαμαρτυρίας να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο.
Στις 27 Νοεμβρίου, ένας συνασπισμός ανταρτών υπό την υπό την ηγεσία των τζιχαντιστών της Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας και κατέκτησε πολλές πόλεις, στην πιο θεαματική προέλαση σε 13 χρόνια πολέμου.
Σε λίγες μέρες, οι αντάρτες κατέλαβαν μεγάλες εκτάσεις της βόρειας Συρίας και ένα μεγάλο μέρος του Χαλεπιού, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας. Η στρατηγική πόλη Χάμα έπεσε στα χέρια των ανταρτών χθες Πέμπτη, αυξάνοντας την πίεση για τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ.
Μετά την είσοδο των ανταρτών στη Χάμα, οι κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους για να τους επευφημήσουν, σύμφωνα με εικόνες του Γαλλικού Πρακτορείου. Κάποιοι έβαλαν φωτιά σε ένα γιγάντιο πορτρέτο του Σύρου προέδρου αναρτημένο σε δημοτικό κτίριο.
Η Χάμα υπήρξε πεδίο σφαγής, η οποία διαπράχθηκε από τον στρατό το 1982, επί των ημερών του Χάφεζ αλ Άσαντ με σκοπό την κατάπνιξη εξέγερσης των Αδελφών Μουσουλμάνων.
Πέφτει η Χομς
Βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο δείχνουν ότι οι αντάρτες μαχητές είχαν εισέλθει στο Ράσταν και στην Ταλμπισέ, που βρίσκονται και οι δύο στον κύριο αυτοκινητόδρομο Μ5 από τη Χάμα προς τη Χομς. Το Ταλμπισέ απέχει μόλις 10 χιλιόμετρα από τη Χομς.
Σε ένα βίντεο, φαίνονται μαχητές να οδηγούν σε έναν κυκλικό κόμβο στην Ταλμπισέ, να σκύβουν έξω από τα οχήματα και να πυροβολούν τα όπλα τους στον αέρα σε πανηγυρισμό.
Την ίδια ώρα, εκατοντάδες άνθρωποι φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει την πόλη Χομς της κεντρικής Συρίας τα ξημερώματα της Παρασκευής, καθώς αντικαθεστωτικοί αντάρτες προωθούνται νοτιότερα στο δρόμο προς την πρωτεύουσα Δαμασκό.
Τα βίντεο από τη νύχτα έως την Παρασκευή έδειξαν εκατοντάδες οχήματα να πλαισιώνουν τον αυτοκινητόδρομο έξω από τη Χομς, καθώς η πόλη προετοιμάζεται για πιθανές συγκρούσεις μεταξύ των ανταρτών και του καθεστώτος.
Η Χομς έχει έναν σημαντικό πληθυσμό Αλαουιτών, ομοθρήσκων του Άσαντ, πολλοί από τους οποίους φοβούνται αντίποινα από ισλαμιστές μαχητές που κατηγορούν τους Αλαουίτες ότι κυριαρχούν στη χώρα και υποστηρίζουν την καταστολή της εξέγερσης από τον Άσαντ.
Ο ηγέτης της βασικής ομάδας που είναι επικεφαλής της ένοπλης αντιπολίτευση της Συρίας είπε στο CNN ότι ο κύριος στόχος του είναι να «ανατρέψει» τον αυταρχικό ηγέτη Μπασάρ αλ Άσαντ, καθώς οι ανταρτικές δυνάμεις κινούνται με ταχύτητα για να πάρουν τον έλεγχο μιας άλλης μεγάλης πόλης από το καθεστώς αυτή την εβδομάδα.
«Όταν μιλάμε για στόχους, στόχος της επανάστασης παραμένει η ανατροπή αυτού του καθεστώτος. «Είναι δικαίωμά μας να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα για να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο», δήλωσε την Πέμπτη ο Αμπού Μοχάμαντ Αλ Τζολάνι, ο επικεφαλής του Hayat Tahrir Al-Sham (HTS).
«Οι σπόροι της ήττας του καθεστώτος ήταν πάντα μέσα του… οι Ιρανοί προσπάθησαν να αναβιώσουν το καθεστώς, αγοράζοντας του χρόνο, και αργότερα οι Ρώσοι προσπάθησαν επίσης να το στηρίξουν, αλλά η αλήθεια παραμένει: αυτό το καθεστώς είναι νεκρό».
Ο Αλ Τζολάνι μίλησε στο CNN μετά από μια αιφνιδιαστική επίθεση που ξεκίνησε από αντικυβερνητικές πολιτοφυλακές πριν από περισσότερο από μια εβδομάδα, όταν οι αντάρτες κατέλαβαν τον έλεγχο της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας Χαλέπι – πριν καταλάβουν τη στρατηγική πόλη Χάμα, νοτιότερα.
Στη συνέχεια, την Παρασκευή, ορδές αμάχων εθεάθησαν να φεύγουν από τη Χομς, ενόψει πιθανών εχθροπραξιών μεταξύ των δυνάμεων του καθεστώτος και των ανταρτικών δυνάμεων που επιτέθηκαν προς την πόλη.
Οι αντάρτες μαχητές της Συρίας έχουν κοινό στόχο να καταρρίψουν την εξουσία του Άσαντ. Αλλά οι ρίζες του Τζολάνι στην Αλ Κάιντα –με την οποία διέκοψε αργότερα τους δεσμούς– ριχνούν σκιά στις φιλοδοξίες του.
Οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με την πρόσφατη μεταχείριση των πολιτικών αντιφρονούντων από το HTS στην Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαρακτήρισαν την HTS Ξένη Τρομοκρατική Οργάνωση το 2018 και επικήρυξαν με 10 εκατ. δολάρια τον Τζολάνι.
Παράλληλα, η ρωσική πρεσβεία στη Συρία προέτρεψε τους Ρώσους υπηκόους να εγκαταλείψουν τη χώρα, καθώς η επίθεση των ανταρτών συνεχίζει να αφαιρεί εδάφη από τον κυβερνητικό έλεγχο.
Σε μια σύντομη δήλωση, η πρεσβεία στη Δαμασκό κάλεσε τους Ρώσους πολίτες «να εγκαταλείψουν τη χώρα με εμπορικές πτήσεις» λόγω «της δύσκολης στρατιωτικής και πολιτικής κατάστασης στη Συρία».
Η Μόσχα είναι βασικός υποστηρικτής της κυβέρνησης της Συρίας στη Δαμασκό και έχει βοηθήσει εδώ και χρόνια στη στήριξη του καθεστώτος του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Η Ρωσία προσπάθησε να σταματήσει την επίθεση των ανταρτών εξαπολύοντας αεροπορικές επιδρομές στη βορειοδυτική περιοχή του Ιντλίμπ και στην πόλη Χαλέπι, την οποία κατέλαβαν οι αντάρτες την περασμένη εβδομάδα.
Ποιες είναι οι δυνάμεις των ανταρτών που προσπαθούν να ανατρέψουν τον Άσαντ;
Μια ετερόκλητη ομάδα δυνάμεων ανταρτών αποτελούν τη «Διοίκηση Στρατιωτικών Επιχειρήσεων» – έναν νέο συνασπισμό που προσπαθεί να αξιοποιήσει ένα αποδυναμωμένο καθεστώς του οποίου οι βασικοί σύμμαχοι παγιδεύονται σε άλλους περιφερειακούς πολέμους.
Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ: Ο συνασπισμός, ο οποίος αποτελείται από εξτρεμιστικές φατρίες και άλλους μαχητές, ηγείται η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία που παλαιότερα ήταν γνωστό με το όνομα Μέτωπο Αλ Νούσρα. Το HTS διέκοψε επίσημα τους δεσμούς με την Αλ Κάιντα και ήταν ο de facto κυρίαρχος στην πόλη Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία.
Ελεύθερος Συριακός Στρατός: Ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός που υποστηρίζεται από την Τουρκία είναι μέρος του συνασπισμού ανταρτών που κατέλαβε τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της πόλης του Χαλεπίου, στη βόρεια Συρία. Η ομάδα ισχυρίστηκε επίσης ότι κατέλαβε τα χωριά Shaaleh και Nairabiyyeh στη βόρεια ύπαιθρο του Χαλεπίου.
Άλλοι μαχητές: Υπάρχουν πολλοί ενδιαφερόμενοι σε αυτόν τον πολυμέτωπο εμφύλιο πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) – μιας ομάδας που αποτελείται κυρίως από Κούρδους μαχητές από τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), τις οποίες η Τουρκία έχει χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση. Οι SDF έχουν πολεμήσει άλλες ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης, αλλά στο παρελθόν έχουν λάβει υποστήριξη από τις ΗΠΑ για τον αγώνα τους κατά του ISIS.
