«Το μνημόνιο βλάπτει σοβαρά και την ψυχική υγεία»

Ομιλία Νότη Μαριά κατά τη συζήτηση επίκαιρης επερώτησης για τη διάλυση της ψυχιατρικής περίθαλψης
«Κύριε Πρόεδρε, το θέμα το οποίο συζητούμε είναι πραγματικά πάρα πολύ σοβαρό, στη χώρα μας, όπου η υπόθεση «Ψυχιατρείο της Λέρου» νομίζω ότι κατέγραψε στα μάτια της Ευρώπης μια αλγεινή εικόνα της πατρίδας μας. Να υπενθυμίσω ότι το Κρατικό Θεραπευτήριο της Λέρου, που ιδρύθηκε το 1958, για να αντιληφθούμε και με ποια λογική προχωρούσαμε τότε, ονομάστηκε «Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου». Δηλαδή, όλη η αντίληψη ήταν μια αντίληψη ιδρυματοποίησης, μια αντίληψη με βάση την οποία συγκέντρωσαν όλους τους ψυχικά ασθενείς, τέσσερις χιλιάδες άτομα, και τους στοίβαξαν κυριολεκτικά στη Λέρο.
Αυτή η αντίληψη του ιδρυματισμού άρχισε να σπάει από το 1982-1984 και μετά, αλλά νομίζω ότι δεν έχει ολοκληρωθεί το πέρασμα σε μια συνολικά διαφορετική αντιμετώπιση της κατάστασης. Διότι το ζήτημα της ψυχικής υγείας του πληθυσμού είναι σημαντικό και για τους πολίτες, διότι έχει σχέση με την ανάπτυξη του πνευματικού και συναισθηματικού τους κόσμου, αλλά και για την κοινωνία, διότι έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ευημερία, στην αλληλεγγύη και στην κοινωνική δικαιοσύνη.
Είναι χαρακτηριστικό το εξής: Βρήκα μια Έκθεση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το 2005,δηλαδή πριν ξεσπάσει η κρίση, κύριε Πρόεδρε, με τίτλο «Πράσινη Βίβλος Βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Προς μια στρατηγική σχετικά με την ψυχική υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση», η οποία αναφέρει ότι η κατάθλιψη το 2020 προβλέπεται να είναι η σοβαρότερη αιτία ασθένειας του αναπτυγμένου κόσμου. Έβαζε λοιπόν από τότε αντίστοιχα θέματα η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια φάση που δεν είχε επέλθει καν η οικονομική κρίση.
Στην Ελλάδα, λοιπόν, του μνημονίου έχουμε ορισμένα δεδομένα: Πρώτον, φτωχοποίηση του ελληνικού λαού, όπου τουλάχιστον το 34% ζεί κάτω από τα όρια της φτώχειας, υπάρχουν ενάμιση εκατομμύριο άνεργοι, ανασφάλεια οικονομική, επτακόσιοι ογδόντα χιλιάδες οφειλέτες σε ασφαλιστικά ταμεία, ενάμιση εκατομμύριο οφειλέτες στο Δημόσιο και συνεχείς κατασχέσεις, «κόκκινα» δάνεια σε τράπεζες και συνεχείς κατασχέσεις. Αυτά, λοιπόν, οδηγούν σε τεράστιο πρόβλημα, σε αυτοκτονίες, σε κατάθλιψη.
Υπάρχει μια έρευνα, την οποία δημοσίευσε η «Εφημερίδα των Συντακτών» στις 25 Φεβρουαρίου του 2014, που είναι έρευνα Πανεπιστημίων της Αγγλίας, και λέει ότι έχουμε αύξηση κατά 120% της ζήτησης υπηρεσιών ψυχικής υγείας, την ώρα που οι περικοπές στο συγκεκριμένο τομέα άγγιξαν το 55% στο διάστημα 2011-2012. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε πραγματικά σήμερα στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα απελπιστική.
Έτσι λοιπόν η κρίση και τα μνημόνια οδήγησαν σε επιδείνωση της ψυχικής υγείας των πολιτών. Και εδώ υπεισέρχεται πλέον ο δεύτερος παράγων αφού ταυτόχρονα, έχουμε μείωση, λόγω του ίδιου του μνημονίου, στη χρηματοδότηση των δομών ψυχικής υγείας και συνολικά στο σύστημα της δημόσιας υγείας.
Αυτή, λοιπόν, η αντίφαση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Πρέπει να βρεθούν τρόποι, για να δούμε πώς στο σημαντικό ζήτημα της ψυχικής υγείας πρέπει να πάρουμε πολύ συγκεκριμένα μέτρα.
Ακούσαμε τις προτάσεις και το τι προτίθεται να κάνει το Υπουργείο. Νομίζουμε ότι όλα αυτά δεν είναι επαρκή. Αλλά κυρίως, παρά τις όποιες προσπάθειες μπορεί να γίνουν, όταν υπάρχει ο κορμός ο βασικός, δηλαδή ότι σήμερα λόγω του μνημονίου βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου η ψυχική υγεία συνολικά του πληθυσμού, έτσι όπως διαμορφώνεται, μπαίνει σε μια φάση χειροτέρευσης, αντιλαμβάνεστε ότι δεν μπορεί να δοθεί πλήρης απάντηση στο θέμα αυτό.
Σε αυτή, δε, τη μελέτη -και τελειώνω, κύριε Πρόεδρε- βρήκα τα εξής στοιχεία τα οποία μάλιστα είναι χαρακτηριστικά, αφού είναι στοιχεία του 2002 για τις αυτοκτονίες σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με αυτά η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στις αυτοκτονίες. Οι χιλιάδες αυτοκτονίες στην εποχή του μνημονίου αποδεικνύουν πώς στην πορεία η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη.
Επίσης, και το μοντέλο το οποίο παρουσιάζεται, δηλαδή τόσο της απόσυρσης του κράτους από τα θέματα της δημόσιας υγείας όσο και της ιδιωτικοποίησης ή της ανάθεσης σε διάφορες ΜΚΟ σχετικής δράσης και υποκατάστασης στον τομέα αυτό του ρόλου του κράτους -μια κλασσική νεοφιλελεύθερη αντίληψη- νομίζω ότι και σήμερα δεν μπορεί να δώσει λύση.
Επομένως, θεωρούμε ότι το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό. Δόθηκε ευκαιρία σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις να το αναπτύξουν, να τοποθετηθούν. Νομίζω ότι χρειάζεται μια πολύ σημαντικότερη παρέμβαση της Πολιτείας για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά. Θεωρούμε ότι, όπως και σε άλλα ζητήματα, μπορούμε να πούμε ότι το μνημόνιο βλάπτει σοβαρά και την ψυχική υγεία. »