Άρθρο Δ. Τεμπονέρα για τις εκλογές του ΠΑΣΟΚ: Η εκλογή από τη βάση και η ρευστοποίηση των κομμάτων

Σε λίγες ώρες αναμένεται να ανοίξουν οι κάλπες για τις εκλογές Πρόεδρου στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Η διαδικασία θα είναι ανάλογη με αυτήν με αυτήν προηγουμένων ετών(ψηφίζουν τα μέλη και οι «φίλοι» καταβάλλοντας αντίτιμο 3 ευρώ, γραφόμενοι αυτόματα «μέλη» του κόμματος) και παρόμοια με την εκλογή που διεξήγαγε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, πριν από ένα περίπου χρόνο(δεν ψήφισαν οι «φίλοι» και το αντίτιμο ήταν 2 ευρώ).

Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ εκτιμούν, ότι η συμμετοχή θα είναι μεγάλη και κάνουν λόγο για πάνω από 350.000 ψηφοφόρους.

Πριν από ένα περίπου χρόνο τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πανηγύριζαν για την προσέλευση 150.000 ψηφοφόρων στις προεδρικές κάλπες, κάνοντας λόγο για μια τεράστια δυναμική που αναπτύσσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Πριν από 20 χρόνια διεξήχθησαν οι εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ του 2004 οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις 8 Φεβρουαρίου. Μόνο ένας υποψήφιος διεκδίκησε τότε την προεδρία, ο Γιώργος Παπανδρέου, που συγκέντρωσε το 99,70% των ψήφων. Στις εκλογές συμμετείχαν 1.020.145 μέλη και φίλοι του κόμματος, ρεκόρ συμμετοχής για εσωκομματικές εκλογές στην Ελλάδα. Είναι γνωστό πως το 43,9% που συγκέντρωσε το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές το 2009, έγινε 13,18% το 2012 και 4,68% το 2015.

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η ρευστοποίηση των κομμάτων που συντελείται στη χώρα τα τελευταία 20 χρόνια. Ορθά επισημαίνεται ότι το φαινόμενο είναι πολυπαργοντικό και συνδέεται με την κρίση αντιπροσώπευσης που επιβεβαιώθηκε και στις πρόσφατες ευρωπαικές εκλογές, όταν το ποσοστό αποχής ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.

Ορθά επισημαίνεται, ότι «µετά την οδυνηρή εµπειρία της χρηµατοπιστωτικής κρίσης αλλά και της γενικευμένης ανασφάλειας που επικράτησε έκτοτε, έχει διαρραγεί η εµπιστοσύνη του κόσµου προς τους θεσµούς που ασκούν ή διαπλέκονται µε την πολιτική εξουσία (κυβέρνηση, Βουλή, ∆ικαιοσύνη, κόµµατα, µέσα µαζικής ενηµέρωσης κ.ά.)».

Το βαρύ «ποινικό μητρώο» των υφιστάμενων κομμάτων, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση της συλλογικής έκφρασης και κυρίως συμμετοχής(κρίση στο μαζικό χώρο π.χ. νεολαία , συνδικάτα, αυτοδιοίκηση κλπ.), η άνοδος της ακροδεξιάς και του λαϊκισμού, η απουσία ολοκληρωμένης εναλλακτικής ιδεολογικοπολιτικής πρότασης εξουσίας, η ιδιοτέλεια που συνοδεύει τον κατακερματισμό και την πολυδιάσπαση στον προοδευτικό χώρο, η διαδεδομένη χρήση των κοινωνικών δικτύων, είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που έχουν θέσει τα υφιστάμενα κόμματα στο πολιτικό περιθώριο.

Η «εκλογή από τη βάση» στην οποία πολλοί ορκίζονται σήμερα, αποδεικνύεται, ότι όχι μόνο δεν εισάγει αμεσοδημοκρατική λογική, αλλά ρευστοποιεί τα κόμματα και τα μετατρέπει σε προσωποκεντρικά μορφώματα καταργώντας κάθε έννοια κομματικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η χρήση αυτής ακριβώς της λογικής από τον τέως Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Στέφανο Κασσελάκη, ανέδειξε όλες τις αδυναμίες του συστήματος εκλογής(«λογοδοτώ μόνο στη βάση!»). Προφανώς και ο τρόπος εκλογής δεν είναι ο μόνος παράγοντας που αδρανοποιεί τα κόμματα, όμως αποδεικνύεται ότι ειδικά στην Αριστερά με την παράδοση της σύνθεσης, της δημοκρατίας και του διαλόγου, λειτουργεί παραλυτικά. Δεν είναι τυχαίο πως η εκλογή από τη βάση ερμηνεύεται ως «λευκή εξουσιοδότηση και επιταγή». Οι ψηφοφόροι που προσέρχονται στη κάλπη ελάχιστα γνωρίζουν για τους υποψηφίου Προέδρους, αφού χωρίς συλλογικές διαδικασίες και επεξεργασίες κανείς δεν ασχολείται με τις θέσεις και τα προγράμματα και όλοι επικεντρώνεται στην ατάκα, στο παρουσιαστικό και στα επικοινωνιακά χαρίσματα ή μειονεκτήματα των προσώπων. Πολύ συχνά όσοι ψηφίζουν ένα κόμμα τον ένα μήνα, προσέρχονται να ψηφίσουν και στις εκλογές άλλου κόμματος λίγες ημέρες μετά(!) ευτελίζοντας εντελώς κάθε διαδικασία. Αλήθεια οι ψηφοφόροι που προσέρχονται στη κάλπη αύριο(όπως και οι ψηφοφόροι προηγούμενων εκλογών) γνωρίζουν έστω τις πολιτικές αιχμές των υποψηφίων; Ποιος είναι ο σκοτεινός ρόλος του μιντιακού και επιχειρηματικού συστήματος σε αυτού του τύπου ανάδειξη της ηγεσίας; Ποιος είναι ο ρόλος των «δημοσκοπήσεων» στην διαμόρφωση κλίματος, όχι μόνο για την ημέρα της εκλογής, αλλά και για την επόμενη μέρα με βάση τον εσωκομματικό συσχετισμό που θα προκύψει; Αφού στις διαδικασίες συμμετέχουν εκατοντάδες χιλιάδες «μέλη», γιατί στις κομματικές οργανώσεις συνεδριάζουν «τρεις και ο κούκος»; Γιατί σε μια κινητοποίηση τα κόμματα πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν κατορθώνουν να κινητοποιήσουν παρά μερικές δεκάδες; Αφού συμμετέχουν χιλιάδες μέλη που είναι οι συλλογικές επεξεργασίες, οι δομές σκέψεις των κομμάτων, τα ινστιτούτα, οι δεξαμενές σκέψης;

Η πραγματική συζήτηση που αφορά τον προοδευτικό χώρο είναι πως θα μπορέσει να επιτύχει κοινωνική διασύνδεση και να ενεργοποιήσει την κοινωνία αρχικά, σε κατεύθυνση συμμετοχής. Προφανώς χρειάζεται όραμα, ελπίδα, ριζοσπαστικές αξιόπιστες πολιτικές προτάσεις, αλλά χωρίς ένα ισχυρό κόμμα τίποτα από αυτά δεν μπορεί να εγκαινιάσει ένα δρόμο πολιτικής πρωτοπορίας. Η «κρατικοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ την περίοδο 2015-2019 απέδειξε, ότι ακόμα και αν πάρει ένα κόμμα την κυβέρνηση, χωρίς ισχυρή διασύνδεση με την κοινωνία, ούτε τα μηνύματα παίρνει(ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ως κόμμα της Αριστεράς έχασε με 20 μονάδες διαφορά το 2023 χωρίς να το περιμένει!), ούτε μπορεί να επεξεργαστεί – ενσωματώσει τα κοινωνικά αιτήματα, καταλήγοντας στο τέλος ένας παρόμοιος διαχειριστής με την Δεξιά.

Η περίφημη εκλογή από την βάση εφαρμοζόμενη τα τελευταία 20 έτη δεν έλυσε κανένα από τα παραπάνω προβλήματα, ενώ αντίθετα δημιούργησε πολλά περισσότερα.

Όσοι λοιπόν προβληματίζονται για μια πραγματικά αριστερή εναλλακτική πρόταση οφείλουν ξεκινήσουν τη σχετική συζήτηση και παράλληλα με τις προτάσεις πολιτικής να τολμήσουν την συζήτηση για ένα «μοντέλο κόμματος» που θα μπορεί πραγματικά να ανταποκρίνεται στην σύγχρονη και με πολλές ιδιαιτερότητες( ατομισμός, ψηφιακή επανάσταση κλπ.) εποχή.