Το 1982 η Μελίνα Μερκούρη, αναγνωρίζοντας τη σημασία και τη μεγάλη προσφορά του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, παραχώρησε το νεοκλασικό κτήριο στην οδό Ερμού 136 για τη στέγαση των γραφείων και της βιβλιοθήκης και γενικώς για την εξυπηρέτηση των αναγκών του. Σ’ αυτό φιλοξενούνται συνάδελφοι της επαρχίας, προβάλλονται περιοδικές εκθέσεις, παρουσιάζονται βιβλία, πραγματοποιούνται διαλέξεις και γενικώς οργανώνονται εκδηλώσεις αρχαιολογικού, ιστορικού και κοινωνικού περιεχομένου.
Ξαφνικά, έπειτα από 41 χρόνια, η υπουργός Πολιτισμού, με πρόσχημα μια κοινωνικού χαρακτήρα εκδήλωση για το οδυνηρό γεγονός του ναυαγίου της Πύλου, αποφάσισε να ανακαλέσει την παραχώρηση ως τιμωρητική πράξη απέναντι στη συγκεκριμένη εκδήλωση με προσχηματικά επιχειρήματα, προτάσσοντας μάλιστα το «δημόσιο συμφέρον». Αποφάσισε και διέταξε, χωρίς το θέμα της έξωσης να εξεταστεί από αρμόδιο Κεντρικό Συμβούλιο, όπως θα άρμοζε.
Μεγάλο σφάλμα ο επικεφαλής της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, που περιλαμβάνει κυρίως την Αρχαιολογική Υπηρεσία, να στρέφεται κατά του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων με προσχηματικά επιχειρήματα. Ενός συλλόγου, ο οποίος, εκ του χαρακτήρα του όχι μόνο ως επιστημονικού αλλά και ως συνδικαλιστικού οργάνου, υπήρξε πάντα κριτικός απέναντι στο έργο τής εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟ, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, όπως άλλωστε αρμόζει σε μια δημοκρατική χώρα και μια ευνομούμενη κοινωνία. Μολονότι η ίδια η υπουργός είναι επιγραφολόγος, εκ των ενεργειών της φαίνεται ότι δεν αντέχει σε καμία κριτική από τους αρχαιολόγους γενικώς και από τον ΣΕΑ ειδικώς, του οποίου δεν υπήρξε ποτέ μέλος. Δεν δέχτηκε ούτε μια φορά συνάντηση μαζί του, ήδη από την αρχή της προηγούμενης θητείας της. Ως επικεφαλής της πολιτικής ηγεσίας που προστατεύει και προάγει τον αρχαίο και σύγχρονο πολιτισμό στη χώρα, θα περίμενε κανείς να προχωρήσει η ίδια εξαρχής σε προσπάθεια διαλόγου και συνεννόησης, όπως γινόταν με τους προκατόχους της, και όχι σε μια πρωτοφανή και απαράδεκτη επέμβαση στην εσωτερική λειτουργία του ΣΕΑ. Δυστυχώς, η όποια επικοινωνία της εξαντλήθηκε σε δύο εντελώς πρόσφατα έγγραφα για κλήση σε ακρόαση και μια τιμωρητική απόφαση, και μάλιστα με αφορμή ένα γεγονός που συγκλόνισε την ανθρωπότητα και σχημάτισε τέσσερις δικογραφίες.
Αναφέρεται δε στην απόφασή της ως «έτι επιβαρυντική συνθήκη» το γεγονός ότι η εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στον κήπο του κτηρίου δεν συνδεόταν με τις «επιστήμες». Όμως η Ιστορία και Αρχαιολογία είναι κατεξοχήν ανθρωπιστικές επιστήμες, που εξετάζουν την πορεία του ανθρώπου κατά το παρελθόν συγκρίνοντας και συνδέοντάς τη με το παρόν, για να αποκτά η γνώση το βαθύτερο νόημα και προορισμό της και να τα μεταλαμπαδεύει· συνδέοντάς τη, στη συγκεκριμένη περίπτωση, με ένα τραγικό συμβάν που πονάει όλους και με το θέμα της μετανάστευσης από την αρχαιότητα έως σήμερα. Εξάλλου, το ίδιο το καταστατικό του ΣΕΑ κάνει λόγο για «επιστημονική ανάπτυξη σε ευρύτερα προβλήματα της σύγχρονης ζωής» και σε «ανάπτυξη κοινωνικής δραστηριότητας» των μελών του. Σκοποί που αναγνωρίζονται σε κάθε συνδικαλιστική ένωση.
Αραγε τι πρόκειται να πράξει η υπουργός για την πρόσφατη, γνωστή εκδήλωση στο Ζάππειο, στην οποία η κ. Στανίση δεν είχε έγκριση από το αρμόδιο Κεντρικό Συμβούλιο να τραγουδήσει; Θα καλέσει κι εκεί σε ακρόαση τους υπεύθυνους και θα άρει την παραχώρηση; Ή τι έγινε στην περίπτωση του παραχωρημένου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κτηρίου της Πλάκας για τη στέγαση του Μουσείου Ιστορίας, όπου σκανδαλωδώς είχε ενοικιαστεί χώρος εντός του κτηρίου και στην αυλή του για λειτουργία μπαρ; Έχει αρθεί η παραχώρηση αυτή;
Εντύπωση προξενεί η αναφορά στην απόφαση ότι ο ΣΕΑ μπορεί να υποβάλει αίτημα παραχώρησης για άλλο κτήριο. Μα ασφαλώς ο ΣΕΑ χρειάζεται και επιθυμεί να χρησιμοποιεί το παρόν κτήριο ακριβώς για τις καταστατικές του αρμοδιότητες. Γιατί, λοιπόν, του το παίρνει με αυτόν τον αυταρχικό και αψυχολόγητο τρόπο; Πρόκειται για πρόβα τζενεράλε για άλλες ενέργειες που πρόκειται να ακολουθήσουν; Και σε ποιον θα δώσει ή πώς θα χρησιμοποιήσει το κτήριο της Ερμού; Επιβάλλεται πλέον τώρα να δημοσιοποιηθεί ο πλήρης κατάλογος των παραχωρημένων ακινήτων του ΥΠΠΟ στην Αθήνα, να φανεί σε ποιους εκλεκτούς, εκτός από τα σωματεία του ΥΠΠΟ, έχουν αυτά παραχωρηθεί και να εξεταστεί αν η χρήση τους συμβαδίζει με τους όρους παραχώρησης.
Μετά τη γενική κατακραυγή των τελευταίων ημερών, τον καταιγισμό δημοσιευμάτων στα ΜΜΕ και τις δυνατές φωνές αγανάκτησης, ποτέ δεν είναι αργά για την υπουργό να παραδεχθεί το ανθρώπινο σφάλμα και να επανορθώσει. Έστω με τη φράση ότι «παραπλανήθηκε» ή «υπερέβαλε εαυτήν», για να μην πούμε το βαρύτερο «εξαπατήθηκε», όπως στην υπόθεση Λιγνάδη.
* Η Mαρία Βλαζάκη είναι πρώην γενική γραμματέας ΥΠΠΟΑ, επίτιμη γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς