Έκθεση: Καταρράκωση της κοινωνικής ασφάλισης με πρόσχημα την κρίση

Η ομάδα επικοινωνίας του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού προχώρησε στη μετάφραση των κυριότερων σημείων της Έκθεσης της ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ) του 2014 για τις Πολιτικές Κοινωνικής Προστασίας Παγκοσμίως και παρουσιάζει τα συγκλονιστικά στοιχεία.

Είναι πλέον προφανές ότι ειδικά σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπως αυτή που διανύουμε, τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται σε δεινή κατάσταση.  Σύμφωνα με την Έκθεση της ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ), οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας και ασφάλισης, που παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην υγεία, στην παιδεία, στη μείωση της φτώχειας και της κοινωνικής ανισότητας και στην υποστήριξη της ανάπτυξης, αντί να ενισχύονται, όλο και υποχωρούν.

Πράγματι, ενώ η ανεργία αναγνωρίζεται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως ένα από τα ενδεχόμενα που οφείλουν να καλύπτονται από τα εθνικά συστήματα κοινωνικής προστασίας (άρθρο 25), και ενώ τα στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση καταδεικνύουν ότι οι άνεργοι που λαμβάνουν επίδομα ανεργίας είναι πιο πιθανό να επιστρέψουν στην εργασία από όσους δεν λαμβάνουν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014b, σ. 163), το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση σε περίπτωση ανεργίας συρρικνώνεται, ακριβώς την περίοδο που είναι πιο αναγκαίο. Το 2010-2011 το ποσοστό του ΑΕΠ των δημόσιων δαπανών για την κοινωνική προστασία των ατόμων σε ηλικία εργασίας στην Ελλάδα (εξαιρώντας την Υγεία) έφτανε μόλις το 2% (ποσοστό μικρότερο από τα αντίστοιχα της Αλβανίας και της Βουλγαρίας) ενώ σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Ιρλανδία, ακόμα και στην Ισπανία που έχει χτυπηθεί από την κρίση, ξεπερνά το 6% και στις Σκανδιναβικές το 8%.

Ως άμεση συνέπεια, από το 2007 ως το 2012, η παιδική φτώχεια αυξήθηκε σε 19 από τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ περισσότερα από το ένα τέταρτο των παιδιών στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία και στην Ισπανία ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (7.178 ευρώ τον χρόνο σε ατομικό επίπεδο και 15.073 ευρώ για τετραμελή οικογένεια).  Η αύξηση αυτή της παιδικής φτώχειας έχει προκαλέσει ανησυχία για τις αρνητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε σχέση με τη μελλοντική προοπτική απασχόλησης των παιδιών του σήμερα, αλλά και για το μέλλον της παραγωγικότητας των ευρωπαϊκών οικονομιών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014A).

Όσον αφορά τις συντάξεις, η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο (με μόνες άλλες ευρωπαϊκές χώρες την Ισπανία και την Αλβανία) όπου παρατηρείται μείωση των καλύψεων, κατά την περίοδο 2010-2012.  Μάταια ο Νομπελίστας οικονομολόγος JosephStiglitz κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: “Όταν η οικονομία γίνεται πιο αδύναμη, οι δαπάνες για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πρέπει αυτομάτως να ανεβαίνουν, αφού συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Ωστόσο, ένα από τα θλιβερά γεγονότα των λεγόμενων μεταρρυθμίσεων των τελευταίων δεκαετιών, είναι η αποδυνάμωση ακριβώς αυτών των σημαντικών σταθεροποιητών.” (Stiglitz, 2009, σ. 4–5)

Δυστυχώς, τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης λαμβάνουν τη μορφή σημαντικών περικοπών στον προϋπολογισμό ακόμα και στον τομέα της Υγείας.  Έτσι, οι κατά κεφαλήν δαπάνες για την Υγεία μειώθηκαν στην Ελλάδα κατά 11,1 τοις εκατό μεταξύ του 2009 και του 2011 (ΟΟΣΑ, 2013c), ενώ ο προϋπολογισμός για την Υγεία για το 2011 μειώθηκε κατά €1,4 δισ. Αυτές οι περικοπές έχουν οδηγήσει σε μειωμένη παροχή υγειονομικής περίθαλψης και σε προβλήματα σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την προληπτική φροντίδα ως τη διαθεσιμότητα και το προσιτό κόστος των υπηρεσιών Υγείας και βασικών φάρμακων όπως τα αντιβιοτικά, αλλά και στη δημιουργία και συντήρηση των υποδομών.  Η μετατόπιση του βάρους για την πληρωμή της υγειονομικής περίθαλψης από το δημόσιο ταμείο στα άτομα και τα νοικοκυριά, έχει ιδιαίτερα σοβαρές επιπτώσεις για ομάδες χαμηλού εισοδήματος, ενώ κατά το ίδιο ακριβώς χρονικό διάστημα που τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των εργαζομένων στον τομέα της Υγείας αλλά και των μισθών τους, η αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες δημόσιας υγείας ήταν εμφανής.

Είναι φανερό πως η προσπάθεια ανάκαμψης του χρηματοπιστωτικού τομέα γίνεται εις βάρος της κοινωνικής προστασίας, σαν να ήταν αυτή η αιτία της κρίσης.  Ωστόσο, τα ελλείμματα εξακολουθούν αυξάνονται, από τα πακέτα διάσωσης τραπεζών από τη χρεωκοπία και από τη μείωση των εσόδων λόγω της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας.  Ο επικεφαλής Οικονομολόγος του ΔΝΤ OlivierBlanchard έχει παραδεχθεί σοβαρά λάθη σε σχέση με τον σχεδιασμό των πολιτικών δημοσιονομικής εξυγίανσης (Blanchard και Leigh, 2013).  Η αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας σε τέτοια κλίμακα σε τόσες πολλές ευρωπαϊκές χώρες, θα έπρεπε να είχε επιφέρει μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυση των δαπανών για την κοινωνική προστασία και όχι περικοπές.

Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, οι μισθοί μειώθηκαν κατά σχεδόν 35% και η ανεργία αυξήθηκε στο 28% ανάμεσα στο 2008 και το τέλος του 2013.  Κι όμως, οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας μειώθηκαν περισσότερο από 12% από το 2008.  Αναπόφευκτα, η φτώχεια στην Ελλάδα σκαρφάλωσε σε ένα ιστορικά υψηλό επίπεδο, που υπερβαίνει το 35% του πληθυσμού το 2013, προκαλώντας έντονη ανθρώπινη δυστυχία καθώς πολλές οικογένειες δεν μπορούν να καλύψουν βασικές βιοτικές ανάγκες.

Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε μια έρευνα για τη δημοκρατική νομιμότητα των μεταρρυθμίσεων αυτών, στην Ιρλανδία, στην Κύπρο, στην Ισπανία, στη Σλοβενία, στην Πορτογαλία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα… (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2014b), τα αποτελέσματα της οποίας μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ (Δελτίο τύπου μας με τίτλο «Ψήφισμα κόλαφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα και την Τρόικα»)

"google ad"