Ένα διαφορετικό μάθημα ιστορίας στους δρόμους της πόλης για τους μαθητές του 5ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων | Φωτός

Μια πραγματικά πολύ όμορφη πρωτοβουλία ζωντανής εκμάθησης της παγκόσμιας ιστορίας αλλά και της ιστορίας του τόπου μας πήρε ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης “Ανταρσία στα Χανιά” αλλά και δάσκαλος κ. Σεραφείμ Ρίζος.

Μαζί με τους μαθητές του από την Ε2 τάξη του 5ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων μετά από μήνες εγκλεισμού αποφάσισαν να κάνουν το μάθημα όχι μέσα σε μία τάξη αλλά περπατώντας τους δρόμους της πόλης και διασχίζοντας τα σημεία ιστορικού ενδιαφεροντος. Με την πολύτιμη βοήθεια και ξενάγηση της Νατάσας Αποστολάκη από την 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αλλά και υπο τη συνοδεία μεσαιωνικής μουσικής και παρουσιάζοντας και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αυτο το μάθημα θα μείνει αξέχαστο στους μικρούς μαθητές του σχολείου.

Διαβαστε τι αναφέρει ο δάσκαλός τους κ. Σεραφείμ Ρίζος, σε ανάρτηση που έκανε:

Μια μικρή συμβολή σε μια μεγάλη συζήτηση

Με αφορμή το προβληματικό κεφάλαιο του βιβλίου της ιστορίας της Ε Δημοτικού για τις Σταυροφορίες ακολουθήσαμε με τους μαθητές του Ε2 του 5ου ΔΣ Χανίων μια διαφορετική προσέγγιση:

Αρχικά περιγράψαμε με σημειώσεις τα γεγονότα που εκτυλίχτηκαν από την Ά Σταυροφορία και την κατάληψη της Ιερουσαλήμ το 1099 μέχρι την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 και την διάλυση της αυτοκρατορίας.

Στην συνέχεια επιχειρήσαμε να εξηγήσουμε σε αδρές γραμμές τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η φεουδαρχική κοινωνία στη Δύση και στο Βυζάντιο για να μπορέσουμε να ανιχνεύσουμε κάποια από τα αίτια που οδήγησαν σε αυτά τα συνταρακτικά γεγονότα πριν από περίπου μία χιλιετία. Μοιράστηκαν ρόλοι των κοινωνικών τάξεων του Μεσαίωνα στους μαθητές για την καλύτερη κατανόηση των μεταξύ τους σχέσεων.

Η ανάγνωση επιλεγμένων κειμένων χρονικογράφων της εποχής (τουλάχιστον αυτά που διαθέταμε) ήταν βοηθητική τόσο σε ό,τι αφορά την αναπαράσταση γεγονότων αλλά και στη διαμόρφωση μιας ιστορικής ερευνητικής αντίληψης στα παιδιά. Επιστρατεύτηκαν πολλές φωτογραφίες από το προσωπικό μας αρχείο επισκέψεων σε μεσαιωνικά μνημεία καθώς και σχέδια και αναπαραστάσεις ρούχων της εποχής. Μια από τις πιο ευχάριστες στιγμές, σύμφωνα με τους μαθητές, ήταν ότι το μάθημα γίνονταν με συνοδεία μουσικής του 11ου έως 13ου αιώνα από όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, υπογραμμίζοντας ότι η επαφή των λαών δεν υπήρξε μόνο μέσω του ξίφους και του αίματος αλλά και με τον πολιτισμό. Κλήθηκαν να σχολιάσουν τις συνθέσεις που άκουσαν. Διαβάστηκαν μελοποιημένα ποιήματα της εποχής. Πολύ βοηθητικό εργαλείο αποδείχθηκε το σάιτ chronas.org που σου παρέχει τη δυνατότητα να παρακολουθείς τις αλλαγές των συνόρων των κρατών σε όλο τον κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας το οποίο και προτείνω στους συναδέλφους.

Φυσικά η πιο ευχάριστη στιγμή ήταν η ξενάγηση στα βενετσιάνικα και βυζαντινά μνημεία της παλιάς πόλης. Η πραγματική αξιοποίηση των αποτυπωμάτων του παρελθόντος δεν έχει τίποτα να κάνει με την ιδιοτελή χρήση τους ως ντεκόρ μιας επιχείρησης. Βενετσιάνικα και βυζαντινά τείχη, προμαχώνες, γενοβέζικος πύργος, φρούριο Φιρκά, βυζαντινή σκάλα, εκκλησία του Αγίου Νικολάου, Άγιος Ρόκκος, Νεώρια, βενετσιάνικο διοικητήριο, τζαμιά, οικήματα, φυλακές και τέλος η βυζαντινή συλλογή εντάχθηκαν μέσα στο σχέδιο και μας αποκάλυψαν τα μυστικά τους με την πολύτιμη βοήθεια και ξενάγηση της Νατάσας Αποστολάκη από την 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Φυσικά από την επίσκεψη δεν θα μπορούσε να λείπει η επίσκεψη στο μπαλκόνι των Χανίων, στο λόφο Καστέλι, που είναι πλέον ανοιχτό.

Η ανταπόκριση των παιδιών ξεπέρασε τις προσδοκίες μας. Οι ερωτήσεις τους ήταν βαθιές και ουσιαστικές. Χρησιμοποίησαν ορολογίες (φεουδάρχης – γαιοκτήμονας). Ψηλάφισαν το πέρασμα του χρόνου στα μνημεία (οι διαφορετικοί ρυθμοί και θρησκείες που χρησιμοποίησαν την εκκλησία του Αγ. Νικολάου). Εξασκήθηκαν στη χρονολόγηση. Αναγνώρισαν σύμβολα (λιοντάρι του Ευαγγελιστή Μάρκου- θυρεός της Βενετίας). Συνέδεσαν μνημεία με προϋπάρχουσες πληροφορίες (Άγιος Ρόκκος – επιδημίες πανώλης του Μεσαίωνα). Διαβάσαμε επιγραφές με τη βοήθεια της ξεναγού μας.

Πάνω απ’ όλα και ίσως το πιο πολύτιμο, ξέφυγαν στον ανοιχτό αέρα έπειτα από δύο χρόνια εγκλεισμού.

Το μάθημα θα συνεχιστεί με απόπειρες οι μαθητές να περιγράψουν και να συνθέσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους και να κληθούν να αντιμετωπίσουν ορισμένα ελαφρά πιο δύσκολα ιστορικά ερωτήματα. Η διαρκής αναζήτηση της σχέσης θεωρίας – πράξης στην εκπαίδευση είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους «ψάχνουν» την ανατροφοδότηση στις νόρμες της αξιολόγησης.

Σημείωση 1: Το σχέδιο εφαρμόστηκε σε ένα ολιγομελές τμήμα 15 παιδιών. Χωρίς τον μικρό αριθμό μαθητών θα ήταν μάλλον ακατόρθωτο. Βέβαια για να μην μπερδευτούμε πρόκειται για τμήμα ενός σχολείου που χάνει τον πληθυσμό του λόγω της ραγδαίας τουριστικοποίησης της γειτονιάς.

Σημείωση 2: Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε και τα μέσα ήταν σχεδόν όλο δικό μας καθώς η οικονομική στενότητα που έχει επιβληθεί από το υπουργείο και τη σχολική επιτροπή του δήμου έχει οδηγήσει στο να έχει φθαρεί και να είναι εκτός λειτουργίας το αντίστοιχο υλικό του σχολείου και να μη μπορεί να αντικατασταθεί.

Ο λόγος που εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί φωνάζουμε για χρηματοδότηση, ολιγομελή τμήματα, μόνιμους διορισμούς, παιδαγωγική ελευθερία και όχι αξιολόγηση είναι για να μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά μας και όχι απλά να αντιπολιτευθούμε. Βέβαια ακριβώς επειδή όλες οι κυβερνήσεις έχουν κινηθεί και εξακολουθούν να κινούνται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, προάγοντας την αμάθεια, εμείς τις αντιπολιτευόμαστε.

Σημείωση 3: Η συγκεκριμένη προσέγγιση που επιχειρήθηκε δεν είναι η πλέον πρωτότυπη. Έχει αδυναμίες και χρήζει πολλών βελτιώσεων. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν πάρα πολλοί συνάδελφοι που έχουν καλύτερες ιδέες. Όμως ως εκπαιδευτική πράξη βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα της κατακερματισμένης γνώσης που επιχειρείται να εισαχθεί στα σχολεία με τα «εργαστήρια δεξιοτήτων», τα «πρότυπα και πειραματικά» σχολεία, τις λογικές της «αριστείας» την τηλεκπαίδευση. Είναι ζωντανή. Συνδυάζει την ακαδημαϊκή γνώση με την ανάσα της πόλης. Συνδυάζει το αντικείμενό της (τη μελέτη του παρελθόντος στη συγκεκριμένη περίπτωση) με τους κοινωνικούς αγώνες του σήμερα. Δεν έχει ανάγκη από χορηγίες και συμβάσεις εκατομμυρίων με πολυεθνικές εταιρίες αλλά από τη διαμόρφωση σχέσεων εμπιστοσύνης όλων των εμπλεκόμενων πλευρών. Είναι δημοκρατική γιατί απευθύνεται και εμπλέκει όλα τα παιδιά και όχι μια επιλεγμένη ελίτ. Δεν χρειάζεται επιστάτες, επιβλέποντες – αξιολογητές.